Пән атауы:Қылмыстық құқық Тақырыбы:«Адам өлімі»
Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралардың
жүктеу/скачать 273,5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.5. Абайсызда кісі өлтіру.
| 2.4. Қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралардың шегінен шығу кезінде жасалған кісі өлтіру.
Қылмыс жасаған адамды ұстау кезінде оған зиян келтірудің заңды болу шарты. Ұсталған адам қаза тауып, бірақ ұстау актілерінің заңдылық шарты сақталса, қылмыстық жауаптылық жүктелмейді. Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау адамға келірілген зиян мәжбүр етпейтін анық шектен тыс зиян қажетсіз келтірілген кезде, олардың ұсталатын адам жасаған қылмыстың сипаты мен қоғамдық қауіптілік дәрежесіне және ұстаудың мән-жайына көрінеу сай келмеуі ұстау шараларын асыра сілтеу деп танылады. Бұл қылмыстың объективтік жағы — ұстау шаралаын асырғандықтан ұсталатын адамның қаза табуында жауапқа тарту үшін кінәлінің жәбірленушінің ұстауына ҚР ҚІЖК-нің 132-бабында көзделген негіздер болды ма, сондай-ақ ұсталатын адамға зиян келтіру үшін негіздер болды ма, алдымен сол жағы анықталуға тиіс. Мысалы, әкімшілік сипаттағы жазықтылығы (кішігірім бұзақылық) шын ұстағанда адамды өлтіру немесе ұстағанда қарсыласпаған адамды ұстау кезінде өлтіру. Қылмыстың субъективтік жағы тікелей немесе жанама ниетпен сипатталады. Қылмысты жасаған адамды ұстау кезінде оны абайсызда өлтілу бұл қарастырылып отырған қылмыс құрамын бермейді. Қылмыстың субъектісі - жасы 16-ға толдған, есі дүрыс адам, ол құқық қорғау органдарының қызметкері де, жай қатардағы азамат та болуы мүмкін. Егер құқық қорғау органдарының лауазымды адамы қылмыскерді ұстау кезінде қажетті шаралар шегінен асып оны өлтірсе, КК-тің 102-бабы бойынша жауапқа тартылады. 2.5. Абайсызда кісі өлтіру. Адамның әдепсізідгі, пайымсыздығы, тұрмыста қалыптасқан тәртіпті сақтамау, ұқыпсыздығы абайламай адам өлтіруге әкеп соғады. Бүл қылмыстың объектісі адам өмірінің қауіпсізідігін қамтамассыз ететін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың объективтік жағы сақтықтың қандай да бір ережесінің бұзылуына және соның нәтижесінде адам өліміне әкеп соғатын әрекетпен не әрекетсіздікпен сипатталады. Итергенде немесе ұрғанда жәбірнелуші қүлап басқа бір затқа соғылып қайтыс болса, ол кінәлінің оның өлтіруге немесе оған дене жарақатын салуға ниеті болмаса, кінәлі абайсызда кісі өлтіргендік үшін жауапқа тартылады. Қылмыстың суъективтік жағына ұқыпсыздықпен менмендікке үлітасқан абайсыздық нысанындағыкінә жатады. Менмендіктің салдарынан адам өлгенде адам өз әрекеті (әрекетсізідігі) нәтижесінде қоғамға қауіптің зардаптың (адам өлімінің) болуы мүмкін екенін алдын-ала біледі, бірақ ешқандай орынды дәлелсіз оны тойтаруға болады деп ойламайды. Қылмыстың субъектісі - 16-ға толған, есі дұрыс адам. Басқа адамға құқыққа қарсы қасақана қаза келтiруді ҚК 96-бабы бойынша сараланбайтын абайсызда адам өлтіруден ажырату қажет, өйткені қылмыстық менмендік (әрекетті жасай отырып адам жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін екендігін алдын ала біліп, бірақ еш негізсіз, жеңілтектікпен оны болғызбайтынына сенгенде) немесе қылмыстық немқұрайлылық (алайда, кінәлі істің мән-жайы бойынша өзінің әрекетінен жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін екендігін алдын ала біле алатын және бiлуге тиiс бола тұра, алдын ала білмеуі) нәтижесінде жасалады.Бұл ретте, қылмыстық менмендік нәтижесінде қаза келтіру мен басқа адамға құқыққа қарсы қасақана, жанама ниетпен қаза келтiру субъективті жағымен өзара ерекшеленетінін ескеру қажет. Қылмыстық менмендік кезінде кінәлі тек жәбірленушінің өлімі болуы мүмкін екендігін алдын ала біледі және жеңіл ойлылықпен оны болғызбайтынына сенеді, ал жанама қасақаналықта ол өлімнің болуын қаламаса да, өлімнің болуы мүмкін екендігін ғана емес, сондай-ақ өлімнің болатындығын алдын ала біледі, бірақ оның болуын қаламаса да өлімнің болатынына саналы түрде жол береді не ол жәбірленушінің өлімін болдырмау үшін ешқандай шара қолданбастан өз әрекеттерінің зардаптарына немқұрайлы қарайды. Абайсызда адам өлтіру ҚК 101-бабы бойынша саралануы тиіс. Егер абайсызда адам өлтіру тиісті бапта саралау белгісі ретінде көрсетілсе, онда іс-әрекет, осы саралау белгісін пайдалана отырып, жасалған қылмыс үшін жауаптылықты көздейтін тиісті бап бойынша саралануы тиіс. Бұл ретте, ҚК 101-бабы бойынша қосымша саралау талап етілмейді.Абайсызда адам өлтіруді ҚК 23-бабына сәйкес жауаптылықты болдырмайтын (мысалы, адам басқа адамның өлімін алдын ала білмеген және алдын ала білуі мүмкін емес болған немесе өлім болуын алдын ала біліп, өзінің ойы бойынша өлімнің болуын болдырмеу үшін барлық қажетті шараларды қолданғанын, бірақ өлім оның өзіне байланысты емес себептермен болған кезде) жазықсыз адам өлтіруден ажырату қажет. Абайсызда қаза келтіру, сондай-ақ азаптауды қолданған кезде денсаулыққа ауыр, ауырлығы орта немесе жеңіл зиян келтіру ҚК 347-1-бабының тиісті бөліктерінің диспозициясын қамтиды және ҚК 101, 103, 104, 105-баптары бойынша қосымша саралауды Кінәлінің өлімнін жолын кесу жөніндегі әрекетті істеу міндетгілігі заң талаптарынан туындауы мүмкін (мысалы, ата-аналары ездерінің жаңа туған нәрестелерін немесе жас бала-ларын өлтіру мақсатымен тамактандырмайды немесе олардын өмірін сактап қалу үшін өзге де шараларды қолданбайды). Өздігінен жүріп-тұра алмайтын және өздерінің табиғи кажеттерін камтамасыз ете алмайтын жағдайларда картайған ата-ана-ларын олардың ересек балалары олардан құтылу мақсатында осындай әрекетгер жасауы мүмкін. Адам өлтірудің объективтік жағы басқа адамды өмірінен заңсыз айырумен көрінеді. Қылмыстың аяқталуы үшін адамды өмірінен айыруға бағытталған іс-әрекеттің және соның зардабынан адам өлуінің арасындағы себептік байланыстың болуын айкындау қажет. Адам өлтірудің объективті жағының екінші белгісі қылмыстың зардабы жәбірленушінің өлімі болып табылады. Өмірден айыруға тікелей қасақаналық болғанымен қылмыстык зардаптын — өлімнің болмай қалуы кінәлінің әрекетіне оқталғандығы, адам өлтіруге оқталғандық ретінде саралауға негіз болады. Адам елтіру кезінде, өлім әрекет жасалғаннан кейін бірден немесе белгілі бір уакыт өткеннен кейін жүзеге асуы мүмкін. Келтіріл-ген зардапты кінә деп жүктеу үшін болған өлім мен субъектінін ^рекеті немесе әрекетсіздігі арасындағы себептік байланыстын болуы негіз болып табылады. Әрекет пен зардаптың арасында себептік байланыс болмаған кезде тұлға жасаған әрекеті ушін ғана жауапты болады. Өлтіруге тікелей оқталу айкындалған кезде өлтіру үшін оқталғандык жасалған болып табылады, ал өлтіруге жанама ниет болған кезде кінәлі адам нақты келтіріл-ген зйян үшін ғана жауап береді (мысалы, денсаулыққа зиян келтіргені үшін). Адам өлтіру — материалдык құрамға жататын кылмыс. Адам өлтірудің субъективті жағы — ҚК-тің 99-бабына сөйкес тек қана қасақаналықпен жүзеге асырылады. Адам өлтіру .кезінде касақаналык тікелей және сол сиякты жанама болуы да мүмкін. Тікелей касақаналық кезінде кінәлі өзінің басқа адамның өміріне кол сұғып отырғандығын сезеді, оның әрекеті іс.жүзінде өлімге соқтыруы мүмкін екендігіне- немесе тсалай да өлімге әкелетіндігін біледі және өлімнің болуын тілеп Іс-әрекет жасайды. Жанама касақаналыкпен адам өлтіру кезінде кінәлі өзінін әрекеті арқылы адам өміріне катер төңдіретіндігін мойындайды, осы әрекетгің нәтижесінде оның өлуі мүмкін екендігін біледі, өлімнің болуын тілемейді, бірак оғансаналы түрде жол береді не өлімнің болу-болмауына немқұрайдылық танытады. Соңғы уакытга жарылыс жасау жолымен адам өлтіру оқиғалары кең таралып отыр. жүктеу/скачать 273,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|