Пікір жазғандар: филология ғылымдарының докторы, профессор Т. Ермекова
бірде мені қатты ұялтты. Оның мені бірде қатты ұялтқаны бар
жүктеу/скачать 4,69 Mb. Pdf көрінісі
|
|
бірде мені қатты ұялтты. Оның мені бірде қатты ұялтқаны бар . Сондай-ақ, сөйлемнің құрылу мүмкіншілігі мол, бастауыш сондықтан үнемі субъектінің тілдік баламасы болып келмейді, кейде ол сөйлем құрылымының негізі (баяндауышпен бірге) бо- лып жұмсалады: Кітап оқылды. Екеуің боп осыған көндіріңдер. Бұл жағдай сөйлемнің стильдік, құрылымдық мүмкіншілігі кең екендігін көрсетеді. Баяндауыш – сөйлемнің сөйлемдік қасиетін танытатын ең бас- ты мүше. Сөйлемнің басты белгілері: предикативтілік, модаль ді- лік, интонация, болымдылық, болымсыздық – осы баянда уыш- тың тұлғасынан көрінеді. Баяндауышты әдетте, бастауышқа бағынышты мүше ретінде алып қарайды. Ол оның бастауыштың жақтық және жекеше, көптік мән де жұмсалуына орай түрленуіне байланысты. Сон- дықтан сөй лем нің бұл екі мүшесінің арасындағы байланысты – қиысу деп атайды. Баяндауыштың негізгі тұлғасы – жіктік жалғауы. Сонымен қоса баяндауыштық қызметті сөйлемдегі оның орны анықтайды – сөйлемнің соңында тұрады. Мен келдім . Мен студентпін . Ол – студент. Күн жылы . Баяндауыш қай сөз табынан жасалса да, шақтық мағынаны білдіруге тиіс. Предикативтілік соны талап етеді: шақтық мағына сөй лем мазмұнының болмысқа қатынасын анықтайтын басты компонент. Қазіргі қазақ тілі 63 Баяндауыш есімнен болғанда, шақтық мағынаны арнаулы син таксистік амалдар, мәнмәтіндік қоршау анықтайды. Ол – сту- дент. Ол студент еді. Бастауыш Мағыналық жағынан алғанда (мағыналық белгісі) бастауыш сөйлемдегі іс-қимылдың иесі. Грамматикалық белгісі – атау тұл- ғада тұратыны (тәуелденіп те, тәуелденбей де, жекеше де, көпше тұлғада да), сондықтан оның сұрағы: кім, не, кімі, несі, кімдер, нелер? жүктеу/скачать 4,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|