кесте 5.6.3: Шығарындылардың ықтимал қайнар көздері
Жұмыс учаскесі/түрі
Шығарындылар және
салдары
Шаңдан
у
Жану
газдары
Жағымсыз
иістер
Шаңды
шығарындыла
рда күшәннің
болу ықтималы
Сипаттамалары
Құрылыс: 1-кезең және 2-кезең
Жер жұмыстары,
алаңдарды
жоспарлау,
ғимараттардың
демонтажы және
құрылысы
Шаң және жалаң
беткі қабаттардан
үрілетін шаң
Х
Х
Жүк көлігі
қозғалған кезде
және жер
қазатын
жабдықтардың
жұмысы кезінде
түзілетін шаң;
қысқа мерзім
әсер етуі.
Күшән тиелетін
тау массасында
ғана (мысалы,
тау
жыныстарының
үйінділері)
Пайдаланылған
газдар
Х
NO
x
, SO
x
, CO, CO
2
,
және күл; қысқа
мерзім әсер ету.
Тау жұмыстары
1-кезең
БЖЖ
Бұрғылаған кезде
шаңдану
Х
Х
Бұрғылау
жұмыстары
кезінде түзілетін,
шаң сүзгілерімен
жұмсаратын шаң;
қысқа мрзім
жүйелі әсер ету.
Жарылыс кезінде
шаңдану
Х
Х
Жарылыс кезінде
шаң бұлтының
лезде түзілуі;
жүйелі әсер етуі
Жарылыс кезінде
газ бөлінуі
Х
Жарылыс кезінде
түзілетін газдар.
1-кзең мен 2-кезең
кезінде тиеу-тасып
шығару жұмыстары
және технологиялық
көліктің қозғалысы
Тау массасын
тиеген кезде және
жүк көлігі
қозғалған кезде
түзілетін шаң
Х
Х
Тау массасын
тиеген кезде
түзілетін
кеннің/бос
жыныстың ұшпа
шаңы;
технологиялық
көлік қара
жолмен жүрген
кезде шаңдану,
тасып шығаратын
жолдарды және
тиеу алаңлдарын
сумен себу
арқылы
бақыланады
Пайдаланылған
газдар
Х
NO
x
, SO
x
, CO, CO
2
және өлшенген
бөлшектердің
шығарындылары
2-кезең
Бетон қалау зауыты
Цементтік шаң
Х
Цементті
сүрлемге тиеген
кезде ұшпа
шаңның түзілуі
1-кезең және 2-кезең
Бос жыныс үйіндісі
1-кезең: Бос
жынысты тиеген
кезде, алаңды
жоспарлаған кезде
Х
Х
Шаңның ұшпа
бөлшектері
тітіркендіргіш
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
308 бет
кесте 5.6.3: Шығарындылардың ықтимал қайнар көздері
Жұмыс учаскесі/түрі
Шығарындылар және
салдары
Шаңдан
у
Жану
газдары
Жағымсыз
иістер
Шаңды
шығарындыла
рда күшәннің
болу ықтималы
Сипаттамалары
және жел тұрған
кезде шаң түзілуі
2-кезең: Жел
тұрған кезде ғана
шаңдану
әрекеттің қайнар
көзі болуы
ықтимал; құрғақ
ауа-райы
кезіндегі
шығарындылар;
Автокөліктің
пайдаланылған
газдары
Х
NO
x
, SO
x
, CO, CO
2
және өлшенген
бөлшектер
Кен дайындау және өңдеу
Буферлік кен
қоймасы; ұсақталған
кен қоймасы
Шаң
Х
Х
Жел тұрған кезде
шаңдану ауа-
райы жағдайына
тәуелденеді; су
себу арқылы
бақыланады
Уақтау
Шаң
Х
Х
Уақтау кешені
ғимаратынан,
қайта тиеу
бөлімшелерінен
және уақталған
кен қоймасынан
шыққан шаң; су
себу арқылы,
жабу арқылы
және шаң
аулағыш
жүйелер арқылы
бақыланады.
Көміртекті өнім
қоймасы
Жел тұрған кезде
көтерілетін
құрамында
жоғары мөлшерде
көміртек бар шаң
Х
Көміртекті
өнімнің
ылғалдылығы
салыстырмалы
түрде жоғары
болуы мүмкін, ол
тиеу жұмысары
кезінде шаң
шығарындылары
н жұмсартатын
болады; жел
таситын шаңның
түзілуі үйінді
құрғаған кезде
болуы мүмкін;
бөлшектер
ірілігінің өте
кішкентай болуы
ұсақтау
салдарынан
Концентратты
құрғату және қапқа
қаптау
Тиеген кезде
шаңдану
Х
Концентрат
қаптамас бұрын
құрғатылады;
бөлшектер
ірілігінің өте
шағын болуы
ұсақтау
салдарынан;
тиеген кездегі
шаң
шығарындылары
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
309 бет
кесте 5.6.3: Шығарындылардың ықтимал қайнар көздері
Жұмыс учаскесі/түрі
Шығарындылар және
салдары
Шаңдан
у
Жану
газдары
Жағымсыз
иістер
Шаңды
шығарындыла
рда күшәннің
болу ықтималы
Сипаттамалары
; жабу арқылы
және шаң
аулағыш
жүйелер арқылы
жұмсартылады
Реагенттерді жеткізу
және босату
Пайдаланылған
газдар
Х
NO
x
, SO
x
, CO, CO
2
және өлшенген
бөлшектердің
шығарындылары
Қосалқы инфрақұрылым
Әуезов кентінің ағын
суларды тазарту
станциясы
Жағымсыз иіс
Х
Ағын сулардың
төгілу, ағылу
ықтималдығы
немесе
канализациялық
құбыржолдарды
ң бітелуі
нәтижесінде
жағымсыз
шіріген иістердің
шығуы; мұқият
мониторинг
арқылы және
құрылысты
сауатты
пайдалану
арқылы
жұмсартылады
Кеніштің ағын
суларын тазарту
станциясы
Жағымсыз иіс
Х
Ағын сулардың
төгілу, ағылу
ықтималдығы
немесе
канализациялық
құбыржолдарды
ң бітелуі
нәтижесінде
жағымсыз
шіріген иістердің
шығуы; мұқият
мониторинг
арқылы және
құрылысты
сауатты
пайдалану
арқылы
жұмсартылады
2-кезең
Көмір қазандықтары;
Желдету жүйесіне
арналған ауа
жылытқыштары
Көмірдің жануы
нәтижесінде
шығатын түтіндік
газ
Х
Х
NO
x
, SO
x
, CO, CO
2
және өлшенген
бөлшектер
шығарындылары
(көмір); шығатын
газ жеткілікті
сейілмеген кезде
немесе толық
жанбаған кезде
иіс шығуы мүмкін
2-кезең
Күл мен көмірдің
үйінділері
Материалды
тиеген-түсірген
кезде және жел
тұрған кезде
түзілетін шаң
Х
Жел тұрған кезде
шаңдану, ауа-
райы жағдайына
тәуелденеді; су
себу арқылы
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
310 бет
кесте 5.6.3: Шығарындылардың ықтимал қайнар көздері
Жұмыс учаскесі/түрі
Шығарындылар және
салдары
Шаңдан
у
Жану
газдары
Жағымсыз
иістер
Шаңды
шығарындыла
рда күшәннің
болу ықтималы
Сипаттамалары
бақыланады
Кенішті тарату
Кенішті
пайдаланудан
шығару жөніндегі
жұмыстар
Шаң
Х
Демонтаждау
жұмыстары, жер
жұмыстары,
үйінді
борттарының
баурайында
түзілетін шаң.
Қажет болса су
себіледі.
Пайдаланылған
газдар
Х
5.6.3
Сезімтал рецепторлар
Ертеректе талқыланғандай, бөлшектердің 95% тау жұмыстарымен байланысты, олардың ірілігі
10-на 75м-ге дейін құрайды, сондықтан олардың салмағы мен шөгу жылдамдығы
салыстырмалы жоғары (ауаның фондық сапасына арналған 4.4-тарауды қараңыз). Нәтижесінде
бөлшектер шығарынды нүктесінен 500 м радиусында шөгеді (ірілігі 30µм бөлшектер 60-90 м
радиусында, ал ірілігі 10-нан 30 µм-ге дейінгі бөлшектер 250 және 500 м аумағында шөгеді).
Сондай-ақ кен дайындау кешені мен аршу жұмыстарының есебінен PM
10
және PM
2.5
өлшенген
бөлшектерінің азғантай үлесі болады, бірақ бұл бөлшектер бөлшектердің қалған 5%-ң азғантай
мөлшерін құрайды. Осы айтарлықтай ұсақ бөлшектердың шоғырлануы сейілу есебінен фондық
деңгейге дейін төмендегенше олар негізінен желмен 1 км-ге дейінгі қашықтыққа таралады.
Сондықтан шаңмен және ұсақ бөлшектермен байланысты ықтимал әсерлерді бағалау
шығарындылардың ықтимал қайнар көздерінен шамамен 1 км қашықтығында жүргізілді.
Сезімтал рецепторлар зерттелетін алаңдар бойынша қолда бар картографиялық деректердің
көмегімен жүргізілді. Бағалау үшін Әуезов кентінде және жақын орналасқан Солнечное
ауылында алтырецептор анықталды, олардың барлығы тұрғын сипатына ие. Осы рецепторлар
туралы ақпарат төменірек кесте 5.6.4 келтірілді. Рецепторлардың кәсіпорын нысандарына
қатысты орналасуы 5.6.1-сызбада көрсетілген.
кесте 5.6.4: Сезімтал рецепторлар
Рецептор
Сезімталдығы
Орналасуы
Жергілікті тор бойынша
координаттары
Кәсіпорыннан
бағыты
Х
Y
DSR 1
шаң мен газ
бойынша
Солнечное ауылының
солтүстік бөлігі
14543265
5507899
Оңтүстік
DSR 2
шаң мен газ
бойынша
Әуезов кентінің
солтүстік-батыс бөлігі
14541444
5509255
Оңтүстік
DSR 3
шаң мен газ
бойынша
Әуезов кентінің солтүстік
бөлігі
14542596
5509187
Оңтүстік
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
311 бет
DSR 4
шаң мен газ
бойынша
Әуезов кентінің оңтүстік-
батыс бөлігі
14542679
5508904
Оңтүстік
DSR 5
шаң мен газ
бойынша
Әуезов кентінің
солтүстік-батыс бөлігі
14542809
5509205
Оңтүстік
DSR 6
газ бойынша ғана
Әуезов кентінің
солтүстік-батыс бөлігі
14540885
5508467
Оңтүстік
Қазандықтардың газ шығарындыларының ықтимал әсері шаң әсеріне арналған рецепторларға
қатысты бағаланды.
Осы рецепторлардан бастап негізгі қайнар көздерге дейінгі арақашықтық Бакырчик кенішінің
жұмыспен байланысты және кесте 5.6.5 көрсетілген.
кесте 5.6.5: Шаңдану көздерінің әсеріне сезімтал рецепторларға дейінгі болжалды
арақашықтық
рецептордан бастап арақашықтығы
Рецептор
шекті күйдегі
карьердің
жигіне дейін
(м)
табиғи үйіндіге
дейін (м)
карьер-факбрика
тасып шығаратын
жолға дейін (м)
кен дайындау кешеніне
дейін (м)
DSR 1
1750
2100
1260
1210
DSR 2
500
1420
1710
2500
DSR 3
410
1030
610
1350
DSR 4
690
1240
690
1230
DSR 5
400
900
420
1150
Рецепторлардан бастап пайдаланылған газдардан басқа газ тәрізді шығарындылардың негізгі
қайнар көздеріне дейінгі арақашықтық төменде келтірілген кесте 5.6.6. Рецепторлардың негізгі
шығарындылар 5.6.1-сызбада көрсетілген.
кесте 5.6.6: Газ тәрізді шығарындылардың нүктелі қайнар көздеріне сезімтал рецепторларға
дейінгі болжалды арақашықтық
Рецептор
Рецептордан
бастап Әуезов
кентінің жаңа
(қазандығына
дейінгі
арақашықтық
м)
Рецептордан
бастап ауа
жылытқышына,
батыс учаскеге
дейінгі
арақашықтық (м)
Рецептордан
бастап ауа
жылытқышына,
орталық
учаскеге дейінгі
арақашықтық
(м)
Рецептордан
бастап ауа
жылытқышы
на, шығыс
учаскеге
дейінгі
арақашықты
қ (м)
Рецептордан
бастап кеніштің
қазандығына
дейінгі
арақашықтық
(м)
EM1
EM2
EM3
EM4
EM5
DSR 1
2820
3150
2160
1670
1080
DSR 2
1230
870
680
1490
2360
DSR 3
2220
1980
770
490
1200
DSR 4
2230
2140
1020
680
1070
DSR 5
2420
2170
930
350
1010
DSR 6
360
1230
1620
2300
2910
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
312 бет
Маңыздылық критерийі – сезімтал рецептор
Эклогиялық әсердің маңыздылығы осы әсердің масштабымен ғана емес, сондай-ақ анықтау
критерийлері жоғарыда кесте 5.6.1 келтірілген рецептордың сезімталдығымен анықталады.
Осы криетйриелрге сәйкес, барлық бес сезімтал рецепторлар (яғни DSR 1 бастап DSR 6 дейін) әр
рецептордың тұрғын сипатына байланысты шаң мен газ тәрізді шығарындыға қатысты
сезімталдықтың орташа деңгейіне қатысты есептеледі.
5.6.4
Ауа сапасына ықтимал әсерлер
Жергілікті ауа-райы жағдайы
Жергілікті ауа-райы жағдайының атмосфераға және шалабайлық метеорологиялықстанциядан
шыққан шаңның шөгуіне әсер етуін бағалау үшін
2
1938-2013 жж. кезең үшін деректер алынды.
Желдің жылдамдығы мен бағыты туралы 1986 жылдан бастап 2009 жылға дейінгі деректер ғана
бар. Ауа-рауы мен климаттық жағдайлар климатқа арналған 4.2-тарауда егжей-тегжейлі
талқыланады.
Жел туралы 4.2.3-кестеде келтірілген деректерден осы төңірек үшін желсіз ауа-райы тән екенін
(яғни жылына орташа есеппен 24%), ал желді ауа-райы кезінде жел көбінесе оңтүстік-шығыстан
соғатынын (яғни жылына орташа есеппен 21%) көруге болады. Алайда желдің негізгі бағытының
маусымдық өзгерістері, әсіресе жаз айларында құрғақ желді ауа-райы кезінде байқалады
Желдің жылдамдығы секундына 1 метрден кем болған кезде ауа ағысы өлшенген шаңды
бөлшектердің айтарлықтай мөлшерін қамти алмайды. Жел жылдамдығының бірнеше есептік
максималды мағыналары бар, олар кезінде шаң бөлшектері ашық топырақты беткі қабаттан
көтеріле бастайды. Құрғақ жағдайда шаң желдің жылдамдығы 5.5-6.0м/с болған кезде
көтеріледі ((Британиялық метеорологиялық станцияның жер деңгейінен 10 м стандарты
өлшеулері бойынша өлшеуге сәйкес), бірақ айтарлықтай мөлшері алаңда жұмыс жүргізген кезде
ғана көтеріле алады. Дала жағдайында қандай да бір өзге механикалық әсерсіз шаңның
айтарлықтай мөлшерінің топырақтан шаңданып шығуы әдетте желдің айтарлықтай жоғары
жылдамдығы - 17.0 м/с кезінде болады.
Шалабайлық метеорологиялық станцияда желдің әр бағыты бойынша жел жылдамдығы егжей-
тегжейлі бөлібегенімен, 4.2.4-кестеде 23-жылдық кезең ішінде желдің жылдамдығы туралы
жинақ деректер келтірілген. 4.2.4-кестеде келтірілген деректерден уақыттың 50% кезінде
желсіз ауа-райы болатынын және желдің жылдамдығы минималды болатыны (яғни 1 м/с
немесе одан кем) байқалады. Жел жылдамдығының белгіленген мағыналарының үстем бөлігі
(яғни 98%) 10 м/с-тен кем болады. Шалабайлық метеорологиялық станцияда 1994 жылдан
бастап 2013 жылға дейінгі кезеңде шалабайлық метеорологиялық станцияда өлшенген жел
2
«Бакырчик» тау-кен өндіру кәсіпорны, Бакырчик алтын-кен орны, КЕНІШ ПЕН БАЙЫТУ ФАКБРИКАСЫНЫҢ
ҚҰРЫЛЫСЫ, 34.01.06.001.00 PZ3, Санкт-Петербург қ-сы, 2015 ж.
Қызыл жобасының ОЭВЖ,
5.6 -тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді V1.0
313 бет
ұйытқуының максималды жылдамдығы желдің жалпы орташа жылдамдығынан 12 м/с-ге асады
және 14-тен 18 м/с-ке дейін құрайды.
Шалабайлық метеорологиялық станциядағы температура мен атмосфералық жауын-шашын
туралы деректер максималды температура мен жауын-шашын мөлшері шілде айында, ауаның
орташа температурасы 20°C және жауын-шашынның орташа мөлшері 43 мм болған кезде орын
алатынын көрсетті. Қаңтар мен ақпан айларындағы орташа температура -15°C-ге дейін
төмендейді, жауын-шашынның орташа мөлшері 16 мм-ге дейін болады. Орташаша есеппен, қар
жамылғысы 8 қарашадан бастап 2 сәуір аралығында орнығады (4.2.3-тарау), жауын-шашынның
бір бөлігі салқын айлары қар түрінде түседі.
Тітіркендіргіш шаң әсерлерін бағалау
Шаң жүйелері түрде немесе жұмыс жылы бойына жүргізілетін жұмыстардың нәтижесінде түзілуі
ықтимал.
Бағалау барысында 2025 жылғы ахуал ескерілді, ол кезеңде карьер мен тау жынысы үйіндісі
максималды өлшемге жетуі мүмкін, сондықтан бағалау пессимисттік сценарийге негізделген.
Ұсынылған ақпараттан белгілі болғандай, кеніш күндіз-түні (яғни 12 сағаттық екі ауысыммен),
жылына 340 күн жұмыс істейді. Шаң басу бойынша тиісті іс-шаралар орындалмаған кезде
жұмыстарды жүргізу салдарынан шаң шығарындылары туындауы мүмкін жұмыс сағаттарының
саны кесте 5.6.7 көрсетілген.
кесте 5.6.7: Кеніште шаң шығарындылары туындауы мүмкін кеніштегі бір жылдағы жұмыс
сағаттарының саны
Бағыты
С
СШ
Ш
ОШ
О
ОБ
Б
СБ
желсі
здік
Барл
ығы
Бір
жылдағы
сағаттар
саны
978
653
734
1714
1469
734
898
978
1958
8160
кесте5.6.8 бір жыл ішінде жел сезімтал нысандардың бағытында шаң көтеріуі мүмкін жұмыс
сағаттарының орташа саны. Бұл рецепторлар желдің әсеріне ұшырайтын уақыт кезеңіне
міндетті түрле сай келмеуі тиіс екенін атап өткен жөн. Шаңның көп мөлшерінің қайнар көзден
250 м радиусында орналасуына байланысты рецепторлардан 250 м-ден артық қашықтықта
орналасқан рецепторлар әс жүзінде ешқандай әсер етпейтін болады.
Достарыңызбен бөлісу: |