5.21
ІІ фаза кумулятивті әсер етуін бағалауды алдын ала зерттеу: Басқа да жұмыстар
5.21.1
Кіріспе
Осы бөлімде Жобаға тікелей жақындықта жоспарланған және саналы түрде анықталған
жұмыстар бағаланған. Егер Жоба осындай жұмыстармен іс-қимыл жасауға қабілетті болса
(уақытта және/ немесе кеңістікте), Жоба әлеуетті кумулятивті әсер ете алатын болады.
Камеральды бағалау жүргізілген болатын, бірақ ол ЭӘӘБ-ның түрлі бөлімдері мен тарауларын
жасаған мамандардың тәжірибесі мен сараптамасы негізінде, сондай-ақ әлеуметтік ортаға
көшпелі аудит уақытында консультация жүргізу кезінде анықталған жергілікті елді мекендер
шегіндегі бірінші кезектегі құнды компоненттердің түсінігі негізінде жүргізілді.
5.21.2
Басқа да жұмыстар
Келесі уақытша және кеңістіктік жұмыстар жобаға тікелей жақындықта анықталған болатын:
Әуезов кентінің отбасыларына қызмет көрсетітін жобалынып отырған
қалдықтар полигоны;
Әуезов кентіндегі болашақта болуы мүмкін шаруашылық қызметі;
Жобаның учаскесінде бұрын жүргізілген тау жұмыстары.
Жобаға тікелей жақын жерлерде басқа жұмыстар анықталған жоқ.
Жобалынып отырған қалдықтар полигоны – Әуезов кенті;
Жоба Әуезов кентіне тікелей жақын жерлерде салынатын жобалынып отырған қалдықтар
полигонымен іс-қимыл жасайтын болады. Қазіргі уақытта қалдықтар полигонының жобасы
2016 жылдан бастап құрылысты аяқтау және пайдалануға беру мақсатында Әуезов ауданы
әкімі үйлестіретін жергілікті биліктің қарауында тұр. Қалдықтарды орналастыру маңызды
мүдделі тараптардың қалдықтар полигоны жобасының әлі де жүзеге асып жатыр деп болжай
отырып, елді мекеннің әлеуметтік инфрақұрылымының негізгі кемшіліктері ретінде
анықталған болатын. Осы жобаны іске асыру жергілікті халық үшін елеулі үлес әкелмек, себебі
қазіргі уақытта кентке іргелес жатқан табиғи аумақта тұрғындар мен жергілікті компаниялар
тұрмыстық қалдықтарды бейресми пайдалануда. Полиметалл компаниясы полигонды
әзірлеу туралы, оның ішінде жалпы инфрақұрылыммен, көлікпен және жалпы әлеуметтік
әсермен байланысты оның пайдаланылу салдарын біліп отыруы қажет.
Әуезов кентінде және Жарма ауданының шегінен тысқары мекенде болуы мүмкін
шаруашылық қызметі
Жоба Әуезов және Шалабай кентеріндегі кейбір көші-қон процесіне әкелуі мүмкін, әсіресе,
оппортунистік экономикалық мигранттар мен еңбек мигранттарының келуімен байланысты.
Халық санының көбеюіне байланысты тиісті елді мекен пункттері ұлғаяды немесе жаңа
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
5.21 тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді нұсқа V1.0
498 бет
мекендер пайда болады. Елді мекендер ұлғайған сәтте-ақ, немесе жаңа пункттер құрылғанда
құрылыс жұмыстары жаңа учаскелері әсер етіп, жобаның маңында, әсіресе, Әуезов кентінде
жаңа тәуелсіз компаниялар және жұмыс құрылуы мүмкін. Сондай-ақ, жаңа қызмет пен
жұмысқа орналасу мүмкіндіктері кеніштің жабылуына кері әсерін тигізуі мүмкін. Полиметалл
Жобаның пайдаланылуы және басқа жергілікті қызметпен өзара іс-қимыл жасайтын
Жобаның жабылуы нәтижесінде кумулятивті әсерді болдырмау мақсатында жергілікті
кәсіпорындардың дамуы жөнінде хабардар болып отыруы керек.
Жоба учаскесінде бұрын жүргізілген тау жұмыстары
Жоба 1950-ші жылдардан бастап жүргізіліп келе жатқан тау жұмыстары учаскесінде жүзеге
асырылатын болады. Жуырдағы Жобаны әзірлеу контекстінде учаскенің өткен жылдардағы
деректері мен естеліктері жұмыстың болуы мен экономикалық өсім үшін әлеует туралы
болжалдарды көтеру арқылы жергілікті қоғамдастыққа әсер етеді. Сонымен қатар, өткен
жылдардағы Жоба аумағында және оған жақын жерде жүргізілген тау жұмыстары егер де
Жобадан шыққан қалдықтарқалған ластауыш заттармен өзара әрекеттесетін болса, экологияға
кумулятивті әсер етудің себепшісі болмақ. Полиметалл компаниясы күтпеген экологиялық
және әлеуметтік кумулятивтік әсерді болдырмау мақсатында Жобаның учаскесінде өткен
жылдардағы жұмыстар туралы хабардар болуы керек.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
5.22 тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді нұсқа V1.0
499 бет
5.22
Кумулятивті әсер мен мәнін бағалау
5.20.2 Бөлімде топыраққа, су ресурстарына және атмосфераға әсер етуді жеңілдету іс-
шараларынан кейін Жобаның барлық қалған әсерлерінің мән бойынша Болмашы екендігін
білдіреді. Экожүйенің биотикалық (өмірлік) компоненттерін және жергілікті елді мекендерді
жеңілдету шараларынан кейін Жобаның әсерлері төменнен жоғарыға дейін болып келеді. Бұл
Жобаның басқа қызметті қарастыру кезінде адамға және биотикалық қоршаған ортаға әлеуетті
маңызды кумулятивті әсер етуі үшін әлеуетінің төмен екендігін көрсетеді.
ЭӘӘБ есебінде буллы газдардан шыққан қалдықтар атмосфераға бірқалыпты теріс әсер етеді,
Жоба басқа жобалармен жаһандық қалдықтарға қатысты мәселеде өзара іс-қимыл жасайтын
болады және қазіргі уақытта бұл өзара іс-қимылдың күші есептеліп қойылуы мүмкін.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
5.23 тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді нұсқа V1.0
500 бет
5.23
Кумулятивті әсерді жеңілдету, мониторингтеу және басқару
Бағалаудың нәтижесі бойынша елеулі және әсер етуді, мониторингтеу мен басқаруды
жеңілдетудің арнайы шараларына мұқтаж қандай да бір теріс әсерлер анықталған жоқ. Соған
қарамастан, бағалау кезінде салдарларды жеңілдету бойынша стратегияны бағдарлауға
қатысты бірқатар ұсынымдар әзірленді. Сонымен қатар, бұл ұсынымдар кумулятивтік
әсерлердің болу мүмкіндігі туралы хабардар Жобаның басқарушы командасына қатысты.
Әсіресе, қоғаммен байланыс жасайтын маман жергілікті халықпен кездесу кезінде жаңа
шаруашылық қызметпен не Әуезов немесе шалабай кенттеріндегі инфрақұрылымдарды
дамытумен байланысты болуы мүмкін кумулятивті әсерлер туралы хабардар болулары керек.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
5.24 тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді нұсқа V1.0
501 бет
5.24
Жорамалдар мен шектеулер
Осы кумулятивті әсерді бағалау ЭӘӘБ есебінде бар ақпараттың негізінде жүргізілді. Негізгі
жорамалдар мен шектеулер төменде егжей-тегжейлі көрсетілген.
Бағалау ЭӘӘБ-да сипатталғандай әсерді жеңілдету шараларын жүргізгеннен
кейін қалған әсерлерін ғана есепке алады.
Шығындардың қысқару әсерін қоспағанда, осы Кумулятивті әсер етуді
бағалауда сол кезеңдегі қызметтің толық мөлшерінің анықталмайтындығын
ескере отырып, Жобаны жабу кезеңінде әлуетті кумулятивті әсерлер
қарастырылмайды.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
5.25 тарау
ZT52-0156/MM1021
2015 ж. желтоқсаны
Кесімді нұсқа V1.0
502 бет
5.25
Қорытынды
Полиметалл компаниясының Қызыл әзірлеу жобалары осы Кумулятивті әсер етуді бағалауда
қарастырылған. Бағалаудың нәтижесі бойынша елеулі және әсер етуді, мониторингтеу мен
басқаруды жеңілдетудің арнайы шараларына мұқтаж қандай да бір теріс әсерлер анықталған
жоқ. Соған қарамастан, Полиметаллға Жобаның жалпы өңірдегі басқа кәсіпорындармен өзара
іс-қимыл нәтижесінде Жобаға жақын аумақтағы биотикалық, сондай-ақ абиотикалық
компоненттерге кумулятивті әсер ету мүмкіндіктері туралы хабар беріледі.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ
6 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Кесімді нұсқа V1.0
502 бет
6
БАЛАМАЛАРЫН ҚАРАСТЫРУ
Жобаға ұқсас жобалар Жобаның көзқарасына, сондай-ақ олардың экологиялық және
әлеуметтік әсерлеріне сәйкес техникалық-экономикалық негіздеу сатысында егжей-тегжейлі
қарастырылды,. Жобаның және жобалау компоненттерінің анықтамасы 3 тарауда бар. Аталған
Тарауда Жобаға ұқсас жобалар қарастырылды және экологиялық контекст бойынша пікірлері
бар таңдалған нұсқалардың негіздемесі жасалды.
6.1
Кенді өндіру және өңдеу әдістері мен технологиялары
Өндіру әдістері
Кен орны жоғарғы бөлікке көлбей жатыр және кейіннен автоқоқыс орындарына тасымалдап,
табылған тау кесектерін экскаватормен тиеу, жару жұмыстары кіретін дәстүрлі ашық әдіспен
өндіру үшін жарамды. Сондай-ақ, кен орнын жерасты әзірлеу мүмкіндігі бағаланды.
Нәтижесінде әрі қарай жерастында өндіру арқылы кен орынын ашық тәсілмен алу жинақтаушы
тәсіл таңдалды. Оған бірнеше себеп ықпал етті:
1.
Ашық әдіс жоғары бөлікке көлбеу орналасқан және Қызыл Жобасына ұқсас мәні мен
сипаттамасы бар кен орнын өңдеудің экономикалық тұғыдан тиімді тәсілі болып табылады;
2.
Технологиялық қауіптер өндірудің жинақталған әдістерін пайдалану кезінде төмен болады;
3.
Алғашқы ашық өндіру әдісі жерасты қорларын ұзақ мерзімде өңдеуді қаматамасыз етеді.
4.
Алғашқы ашық өндіру әдісі кенді тез табуды қамтамасыз етеді.
Ашық өндіру әдісінің техникалық қиыншылықтары мен өзіндік құны үлкен тереңдікте кенді
өндіру мүмкіндігін төмендетеді, сондықтан тереңінен жатқан қорларды табу үшін өңдедің
жерасты әдістері қолданылады. Ашық әдіспен өндіру тереңдігі тереңдікке сәкес ұлғаятын
ыдырау коэффициентімен шектеледі. Аталған тереңінен көлбеу жатқан қорлар (сондай-ақ
кейінгі геологиялық барлау жұмыстарының нәтижесінде анықталатын тереңінен көлбеу жатқан
басқа қорлар) кейінгі жерасты өңдеу жұмыстары үшін активке айналады.
Жоғарыда сипатталған әдіснама жерасты өңдеу жұмысы кезінде жылына 1800 т-ге дейін
жететін, үлкен жүк көтеретін жабдықты пайдалану кезінде ашық өңдеу әдісінде қол жеткізілетін
кенді жылына 1500 т өндірудің жыл сайынғы өнідірістілігін ұлғайту мүмкіндігін береді.
Кен орнын ашық әдіспен өндіру жерастынан өндіру кезінде туындайтын әсерлерден
ерекшеленетін түрлі экологиялық және әлеуметтік әсерлерге әкеліп соғады, Бұл әсерлерге:
тозаңдану, жер ресурстарының бұзылуы мен жойылуы, буллы газдардан қалдықтардың
шығуына әкеліп соғатын үйінділердің пайда болуы жатады. Қызыл жобасында (берік топтағы
кен орындарын ұқсас өндірудің ашық әдісіне ұқсас) ашық карьерде бос түр және/немесе
Қызыл жобасының ЭӘӘБ
6 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Кесімді нұсқа V1.0
503 бет
қалдықтарды төгу, жер бетін қалпына келтіру және өнідірістің қалдықтары жиналатын әлеуетті
қауіптерді қысқарту жоспарланып отыр. Кейінгі кері орнату арқылы кен орнын қарқынды
өңдеудің баламасы осы түрделі кен үшін экономикалық тұрғыдан орынды болып табылады.
Кеніш
жобасының
келесі
негіздері
бар:
a)
Аталған кен орнында ашық әдіспен өндіру нәтижесінде айырылған жер ресурстарының
орны кенішті пайдалану мерзіміне (жерасты өңдеу сатысын қоса алғанда) жететін
техникалық және технологиялық қуатпен алынған жұмыстың осы кезеңінде
толтырылады.
b)
Осы бағалауға сәйкес экологиялық әсер қажетті жеңілдету шараларын орындау кезінде
азая түседі (8 тарауды қарау). Ашық тау жұмыстарын жүргізу кеніште, со,ндай-ақ сервистік
секторда жұмыс орындарын құруға алып келеді.
c)
Өндірудің ашық әдісін қолдану борттық ұрамды 3 г/т-дан 2 г/т-ға дейін төмендетуге
мүмкіндік береді.
Өндіру технологиялары
Кеннен алтынды алу үшін негізгі төрт технология пайдаланылады:
Бөлшектетілген және ұсатылған кеннен бос алтынды гравитациялық жолмен алу.
Аталған технология егер алтын бос және жеңіл алынатын жағдайда ғана
қолданылады.
Кенмен тығыз байланысты алтынды алу үшін сынапты амальгамация, кейін
соңғысы булану нәтижесінде алтынның сынаптан ажырауы үшін амальгамды
қыздыру. Сынаптың уытты және қоршаған ортаға тұрақтылығына байланысты
оны пайдалану қатаң бақланады.
Алтынды цианид ерітіндісінің, көмір адсорбциясы көмегімен алу және алтынды
көмірден электролиз арқылы алу. Аталған технология жақсы зерттелген және
барлық әлем бойынша алтынды алудың стандарты өндірістік әдісі болып
табылады. Цианиттік уыттылығы тудыратын жайссыздықтарға қарамастан ол
қоршаған ортадағы тұрақтылығынан айырмасы жоқ. Цианидпен дұрыс жұмыс
жсағанда ғана ол қауіпсіз болады. Цианид пайдаланылатын технологиялар
Цианидпен жұмыс жасаудың Халықаралық кодексін қабылдау арқылы
реттеледі.
Шоғырлы сілтіден айыру кезінде цанид ерітіндісінің көмегімен алтынды алу.
Шоғырлы сілтіден айыру кезінде алтынды алу төмен. Бақыршық кен орнындағы
кен геологиясы «қойыртпақтағы көмір» технологиясы бойынша өңдеуге
мүмкіндік береді (алтыннан және сульфидті компоненттерден тұруы)
Бақыршық кен орнындағы алтын кен материалдарының кристалдық торымен байланысты,
алайда алтынның кеәбір бөлігі бос болып келеді. Сондықтан ол гравитация әдісімен алуға
Қызыл жобасының ЭӘӘБ
6 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Кесімді нұсқа V1.0
504 бет
жарамды емес. Технологиялық сынамалардың нәтижелері Қызыл Жобасының алтынын
ұсатудың әр сатысынан кейін сатылы алынатын көмір және сульфидті циклден тұратын көп
сатылы флотация технологиясының көмегімен алуға болады. Қызыл Жобасы үшін флотация
технологиясы таңдалды. Флотациядан алыған концентрат әрі қарай өңдеу үшін темір жол
арқылы тасымалданады. Аталған нұсқаның баламасы негізінен алтынды алуды үлкейту және
реагенттер шығынын қысқарту үшін прцесті оңтайландырумен байланысты.
Қалдықтарды пайдалану
Қалдықты сақтауыштың орналасқан жері қалдықтарды пайдаланудың болжалды көлемінің
негізінде және жердің рельефінен шыға отырып таңдалған болатын. Жердің рельефі теңіз
деңгейінен 420-460 м биктіктегі айырмашылықпен орташа төбелі болып келеді. Түрді сатыларда
қалдықтарды пайдаланудың бірнеше нұсқалары қарастырылған болатын:
1.
Қалдықтардың топырақты суларға сіңіп кету қайпін төмендетуге арналған қалдық
сақтауыштың герметикалық немесе герметикалық емес негізі. Кен орны астындағы жер
асты суларының ресурстары жоғары сезгіш рецептор болып табылмайды және түрлердің
сүзгілеу коэффициенттері төмен, қалдықтардың әлеуетті химиялық белсенділігін және
оның құрамында болуы мүмкін металдарды ескере отырып, мембранаы орнату әсер етуді
жеңілдеті үшін қажетті шара болады деп шешілген болатын.
2.
Қалдық жинақтаушының негізгі жобасы ретінде суды кейін фабрикаға қайтай айналдыру
көлемін барынша ұлғайту үшін қалдықтарды гидравликалық жолмен жиналған тоған
таңдалды.
3.
Қалдық сақтауыштың бір немесе бірнеше карталары. Бір картадан тұратын қалдық
сақтауыштың тұжырымдамалық жобасы орындалды. Алайда, бұл қалдық сақтауышты
сатылы жабуды және қайта айналдыруды жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді. Сондықтан
№ 1 бөгетпен қалыптастырылған тоған негізгі болып табылады, ал №2 бөгет бірінші бөгетті
жалғастыру үшін пайдаланылатын болады.
Бөгеттер карьердің бос жерінен алынған топырақтан, сондай-ақ қалдық сақтауыш тоғанының
негізінен салынады.
6.2
Кәсіпорынның және инфрақұырылым объектілерінің орналасуы
Кен орнының орналасқан жері мен бағдарлануы ашық карьердің қалпы мен конфигурациясын
анықтайды, бірақ кәсіпорын инфрақұрылымының қалған объектілері мыналарға байланысты
орналасуы мүмкін:
өндірістік қажеттілігіне және құбыр желілерін салу, тасымалдау үшін
арақашықтықтарды қысқарту мақсатында материалдық-техникалық қамтамасыз етуге
және т.б.;
топография, топырақтың және басқа да геотехникалық факторлардың шарттары;
Қызыл жобасының ЭӘӘБ
6 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Кесімді нұсқа V1.0
505 бет
Қоршаған және әлеуметтік ортаның өзгеру әсеріне сезімталдығына, сондай-ақ
экологиялық және әлеуметтік шектеулерге.
Қоршаған ортаға әлеуетті әсер ететін инфрақұрылым объектілері үшін жарамды орналасу
орынын анықтаудың Жобаның өмір сүру қабілеттілігі үшін экологиялық, әлеуметтік және
экономикалық мәні бар. Учаскені дұрыс таңдамау денсаулық пен қауіпсіздікке кері әсерін тигізуі
мүмкін және нәтижесінде ұзақ мерзімді экологиялық және әлеуметтік жауапкершілікке әкелуі
мүмкін. Сондықтан учаскені жобалау кезінде техникалық та, техникалық емес те аспектілер,
сондай-ақ жердің жарамдылығы, заңдық талаптар, техникалық, экономикалық және әлеуметтік
критерийтер ескерілді.
Қызыл Жобасы жағдайында кәсіпорын инфрақұрылымы объектілерінің орналасуы негізінен бар
таулы және өндірістік объектілердің орналасуына, сондай-ақ кенішке ашық және жерасты
өндірісі арқылы қол жеткізуді сақтауға байланысты болады. Бос жыныстың үйінділері және
қалдық сақтауыш мейлінше ыңғайлы рельефі бар алаңдарда кәсіпорынның басқа да
компоненттерімен жақын орналасқан. Буферлік кен қоймасынан, кенді дайындау түйінінен
және байыту фабрикасынан тұратын байыту кешені ескі қалдық сақтаушықа жақын орналасқан.
Бос жыныстың үйіндісі карьерден шығатын солтүстік бөлікке жақын орналасқан, ол тау
шөгінділені тасымалдау қашықтығын қысқартып, шаңның туындауын азайтады. Оның бұлай
орналасуы карьердің бастапқы қалпымен, учаскенің топографиясымен, қиябеткейлердің
беріктігін геотехнологиялық талдаудың нәтижелерімен және бос жынысты тасымалдау
қашықтығымен шартталған.
Вахталық кент шаң мен шудың әсерін және фабрикадағы апаттық жағдай мен өрттің туындау
қаупін төмендету үшін негізгі учаскеден біршама алшақтықта оңтүстік-шығыста орналасқан.
6.3
«Нөлдік нұсқаның» баламасы
Жобаны әрі қарай жалғастырмау баламасы кенішті оның ағымдағы сатысында жабуды
білдіреді. ҚР мемлекеттік саясаты мемлекеттік және жергілікті деңгейде экономикалық пайда
алу үшін елдің минералдық қорларын пайдалануды және дамытуды дәріптейді. Егер оны
тұрақсыз және теңгерімсіз экономикалық және әлеуметтік ықпалсыз жасау мүмкін болса,
«нөлдік нұсқа» гипотикалықтұрғыдан балама болар еді.
Егер Жобаны жалғастырмау туралы шешім қабылданған болса учаске өзінің ағымдағы бұзылған
қалпында қалып, кеніштік қорлары болақта өңдеу үшін қолжетімді жер қойнауларында қалған
болар еді. Бұл жағдайда келесі пайдалар туындамайды:
Салықтар мен роялтиді төлеу есебінен мемлекеттік бюджетті тікелей және
жанама толтыру;
Қызыл жобасының ЭӘӘБ
6 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Кесімді нұсқа V1.0
506 бет
Жергілікті жұмысқа орналасқан халықтың салықтары шығындары, тауарлар мен
көрсетілетін қызметтерді жеткізу және жалпы экономикалық белсенділік
арқылы өңірдің экономикасына үлес қосу;
Осы жоба ұсынып отырған кенішті жабу арқылы иесіз қалған учаскені қайта
қалпына келтіру мүмкіндігі.
Жобаны келешекке қалдырумен салыстырғанда қысқа мерзімді перспективада оның көп пайда
әкелу, әкелмеуін дәл болжау мүмкін емес. Себебі оның даму шарттары жағымды не тиімсіз
болуы да мүмкін.
ЭӘӘБ-да ТЭС-да сипатталған параметрлерге кеніш жобасының жақындауы үшін негізгі
шешімдерді қабылдау процесі қысқаша жазылған. Оған ұсынылып отырған Жобаның түрлі
компоненттерімен қатар, баламалы өндіру әдістері, жабдық, технологиялық схема,
орналастыру және жоғарғы инфрақұрылымның жобалау шешімдері кіреді (байыту кешені,
қалдық сақтауыш, бос жыныстың үйінділері, тасымалдау, персоналды орналастыру,
қолжетімділік, коммуналдық құрылымдар мен қызметтер).
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
7-тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
V1.0 қорытынды нұсқа
1-бет
Достарыңызбен бөлісу: |