Потенциометрлік анализ
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Ионселективті электродтар Ионометрлік әдістің дамуы мен жетістіктеріне әртүрлі мембрана негізіндегі ионселективті электродтарды сәтті құрастыру елеулі әсер етті. Шыны ионселективті электродтар сілтілік металдардың иондарына Li + , Na + , K + , Rb + , Cs + және Ag + , Tl + , NH 4 + сезімтал келеді. Олардың құрылысы мен әсер ету принципі шыны рН-электродтардікі сияқты. Едәуір ерекшелігі ретінде мембраналар жасалатын шыны құрамын айтуға болады. Шыны құрамына Al 2 O 3 -ті қосу Н + иондарына емес, металл иондарына, мембрананың селективтілігіне оң әсер етеді. Натрийлік функциясы бар селективті электрод ерітіндідегі натрий иондарымен тепе-теңдікте болады: 𝑁𝑎 + ( шыны ) ↔ 𝑁𝑎 + ( е р) . Қышқыл ерітіндіде бұл тепе-теңдік сутекпен әрекеттесудің әсерінен күрделене түсуі мүмкін: 𝑁𝑎 + (шыны) + 𝐻 + (ер) = 𝑁𝑎 + (ер) + 𝐻 + (шыны). Сондықтан қышқыл ерітінділерде мұндай электрод көрсет- кіштері өз құндылығын жоғалтады. Ионселективті электродтың маңызды сипаттамасына элек- тродтың бөгде (кедергі жасайтын) иондарға қарағанда берілген 29 иондарға неше есе сезімтал екенін көрсететін селективтілік коэффициенті жатады. Мысалы, натрий электродының селектив- тілік коэффициенті калий иондарына қатысты 1000-ға тең болса, яғни 𝐾 𝑁𝑎 + ,𝐾 + = 10 3 , онда берілген электрод калий иондарына қарағанда натрий иондарына 1000 есе сезімтал екендігін көр- сетеді. Басқа сөздермен айтқанда, электрод натрий иондарының концентрациясы 10 -3 моль/л болған кезде Е потенциалға ие болса, онда осы потенциалға жету үшін калий иондарының концен- трациясы 1000 есе артық болуы керек, яғни 1 моль/л. Электродтың техникалық құжатында электрод селективтігін сақтай алатын концентрациядан асу реттілігі көрсетіледі. Мыса- лы, ЭМ-К-01 маркалы калий электродының құжатында Na + және NH 4 + иондарының концентрациясы K + ионының концентрация- сынан сәйкесінше, 200 және 20 есе артық болса, электрод селек- тивті болып табылады деп көрсетіледі. Әсер ету уақыты, яғни электродты ерітіндіге батырғаннан кейін потенциалдың тұрақты мәнге жету уақыты, мембрана та- биғатына, жұмыс әдістемесіне және т.б. байланысты бірнеше секундтан бірнеше минут аралығында болады. Шыны ионселективті электродтар әртүрлі биологиялық сына- маларды – қан, плазма және т.б., қоршаған орта нысандарын – су, өсімдік, түрлі экстракттарды және т.б. анықтауда қолданылады. Ионселективті электродтар көмегімен жүргізілетін анықтаулар дәлдігі бойынша жалынды-фотометрлік әдістермен бәсекелеседі және көбінесе, жылдамдығы бойынша олардан артық түседі. жүктеу/скачать 3,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|