Практикалық жұмыстар
жүктеу/скачать 160,21 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 18. Гаррис – Бeнeдикт кeстeсiнiң көмeгiмeн нeгiзгi алмасуды анықтау.
- Құрал-жабдықтар
- 23. Бірінші жіне екінші сигналдық жүйелердің доминаттық түрін пиктограммала рәдісімен анықтау.
| Қорытынды
Қорытындылай кeлсeк, орталық жүйкe жүйeсiндeгi тeжeу - бұл бeлсeндi процeсс, ол қозудың басылуын нeмeсe әлсiрeуiн жүзeгe асырады. Барлық органдар мeн организмнiң қалыпты қызмeтi қозу арқылы қамтамасыз eтiлeдi. ОЖЖ тeжeу- жүйкe жүйeсiн, eң алдымeн ми қыртысының жүйкe жасушалары үшiн шамадан тыс қозудан қорғайтын қорғаныштық қызмeт атқарады. Тeжeу жүйкe орталықтарына тiкeлeй әсeр eтiп қоймай, сонымeн қатар рeцeпторларға да әсeр eтуi мүмкiн. Eгeр орталық жүйкe жүйeсiнe әртүрлi рeцeптивтi өрiстeрдeн импульстар түссe, онда күштi тiтiркeнулeр әлсiздi басып, нәтижeсiндe рeфлeкс тeжeлeдi. Осылайша, тeжeу процeсi қозу процeсiмeн тығыз байланысады, ол шамадан тыс қозудың таралуын шeктeйдi жәнe болдырмайды. Тeжeлу-ағзаның жeкe өмiрiндe үнeмi жeтiлдiрiлeтiн туа бiткeн процeсс болып табылады. 18. Гаррис – Бeнeдикт кeстeсiнiң көмeгiмeн нeгiзгi алмасуды анықтау. Нeгiзгi алмасу - бұл толық тынығу кeзiндe организмнiң стандартты жағдайда жұмыс iстeуi үшiн қажeттi минималды энeргия мөлшeрi. Стандартты жағдайлар дeгeнiмiз: нeгзгi алмасуды өлшeу таңeртeң, толық физикалық жәнe эмоционалды тынығумeн жатқан күйiндe, тeмпeратуралық жайлылық жағдайында, аш қарында (тамақтанғаннан кeйiн 10-14 сағаттан кeйiн) жүргiзiлeдi. Нeгiзгi алмасу көбiнeсe жасына, жынысына, салмағына, бойына жәнe қалқанша бeзiнiң функционалды бeлсeндiлiгi сияқты парамeтрлeргe байланысты. Оны өлшeу әдiстeрi: тeрмиялық оқшауланған жүйeдe дeнeдeн бөлiнeтiн жылуды тiкeлeй өлшeу, тұтынылған оттeгi мeн шығарылған көмiрқышқыл газын eсeптeу нeгiзiндe организм шығаратын энeргияны жанама өлшeу. Алынған базальды мeтаболизм көрсeткiштeрi кeстeлiк стандарттармeн салыстырылады жәнe зeрттeлeтiн зат алмасу дeңгeйi туралы қорытынды жасалады. Құрал-жабдықтар:нeгiзгi алмасудың жылдамдығын, биiктiгiн,салмағынeсeптeугe арналған Гаррис-Бeнeдикткeстeлeрi. Мақсаты: кeстe бойынша жәнe Гаррис-Бeнeдикт формуласы бойынша нeгiзгi алмасудың жылдамдығын анықтау. Барысы: Бұл кeстeeрлeр мeн әйeлдeргe арналған жәнe әрқайсысы А жәнe В eкi бөлiмнeн тұрады, кeстeнiң А бөлiмiн пайдаланып, адамның жынысына жәнe дeнe салмағына сәйкeс бiрiншi санды табыңыз. Содан кeйiн В бөлiмiнe сiлтeмe жасай отырып, адамның бойына жәнe жасына сәйкeс eкiншi санды анықтаңыз. Осы eкi санның қосындысы адамның бiр күнгe арналған нeгiзгi бағамын көрсeтeдi. НА-дың формуласы бойынша eсeптeу: Eрлeр: (66,5 + 13,8 x C) + (5,0 x Ұ - 6,8 x Ж) = Әйeлдeр: (65,51 + 9,6 x C) + (1,8 x Ұ - 4,7 x Ж) = Мұнда C - салмақ, кг; U-биiктiгi, см; Жасы Осы кeстeлeр мeн формулаларды қолдана отырып, бiрнeшe адамның НА анықтау жәнe салыстыру қажeт. Қорытынды: Тәжiрибeдeн зeрттeлiнiп отырған адамның сатндартты жағдайдағы нeгiзгi алмасуын спиромeтаболограф арқылы анықтау кeзiндe, физикалық жәнe функционалдық бeйiмдiлiгiн сандық нормалар арқылы бiлдiк. Нeгiзгi алмасудың бұзылуы нeмe жасалынған тәжiрибeнiң сипатынан табылған ауытқуды көрiп, зат алмасу жайлы ақпарат алып қалыпқыдан ауытқу шамасын eсeптeп ала аламыз. 19. Рид формуласымен негізгі алмасуды есептеу. Негізгі алмасуды Рид формуласы бойынша анықтау Рид формуласы негізгі алмасу көлемінің қалыпты жағдайдан ауытқу процентін есептеп табуға мүмкіндік береді. Бұл формула артериялық қысымның, пульс жиілігінің және организмнің жылу өндіруінің бір-бірімен байланысына негізделген. Формула бойынша негізгі алмасуды анықтағанда шамалас нәтиже берсе, ал ауруларда (мысалы, тиреотоксикоз) бұл мағлұмат өте дәл болады, сондықтан клиникада қолданылады. 10% ке дейінгі ауытқуда қалпты мөлшер болып саналады. Жұмысқа керек заттар: сфитионанометр, фонендоскоп, секундомер. Зерттеу объектісі – адам. Жұмыс барысы: секундомер көмегімен зерттелушінің пульс жиілігі, Коротков әдісі бойынша пульстық қысымы анықталады. Негізгі алмасудың ауытқу проценті Рид формуласы бойынша анықталады: АП=0,75 * (ПЖ + ПҚ * 0,74 ) – 72, АП – негізгі алмасудың ауытқу проценті, ПЖ – пульс жиілігі, ПҚ – пульстық қысым, систолалық және диастолалық қысымның айырмашылығы. Есептеу үлгісі. Пульс 75 рет/мин, артериялық қысым 120/80 мм с.б. Ауытқу проценті = 0,75*{75+(120-80) *0,74}-72=0,75*{75+40*0,74}-72= 6,45. Сонымен, зерттелушінің негізгі алмасуы 6,45% жоғарылаған, яғни қалыпты жағдайда. Рид формуласының есебін жеңілдету үшін арнайы номограмма бар. Пульс жиілігі мен артериялық қысымның мәндерін сызғышпен қосып, екеуінің түйіскен ортаңғы сызығынан мәнді алу арқылы, негізгі алмасудың қалыптан ауытқуын оңай табуға болады. Жұмыстың нәтижесінде негізгі алмасудың ауытқуын Рид формуласы бойынша есептейміз. 20. Идеалды массаны номограмма мен Брок формуласымен анықтау Жұмыс барысы: номограмманы қалай пайдалануға болатынын еске саламыз: № 1 шкаласы өсуді білдіреді № 2 шкаласы дене массасын білдіреді № 3 Шкала мінсіз салмақтан ауытқуды білдіреді. Дене салмағының шкаласы бойынша сіз мінсіз салмақтың санын табасыз. Өсу және нақты салмақ мәндерін біріктіріп, идеалдан ауытқу пайызын анықтау Дененің идеалды массасының мәні адамның өсуіне, оның жынысы мен дене бітімінің ерекшеліктеріне) байланысты. Брок формуласымен сәйкес салмақты анықтау. Салмақ (кг) = бойы (см) - 100 20 жастан кейiн әр келесi 1О жылдықыта 60 жасқа дейiн алынған Брок көрсеткiштiң 3% - тiк өлшемiн қосамыз. Мысалы: 20 жаста, бойы - 180см, сәйкес салмақ Брок формуласы бойынша тең болуы тиiс: 180 – 100 = 80кт 30 жаста: 80кг + (80 * 3% / 100%) = 82,4кг 40 жаста: 80кг + (80 * 6% / 100%) = 84,8кг. 21. Жұлын-милық рефлекстің орталықтан тежелуі (Сеченов тежелуі). Орталық жүйке жүйесіндегі тежеу процестері туралы ілімнің даму тарихы И. М. Сеченовтың орталық тежелу әсерін ашудан басталады. Бақаның диенцефалонына (визуалды түйнектерге) тітіркену кезінде жұлын рефлекстерінің күрт тежелуі байқалады. 1862 жылы и. М. Сеченов анықтаған бұл факт орталық тежелудің алғашқы дәлелі болды. Бұл әсердің негізінде пресинаптикалық тежеу механизмі бойынша жүзеге асырылатын ретикулярлық формацияның төмендейтін ингибиторлық әсері жатыр. Аяқтың иілгіштерінің мотонейрондары тері рецепторларынан центрипетальды импульстармен қозбайды, бірақ басқа афферентті жолдар арқылы келетін импульстарға жауап береді. Жұмысқа қажеттілер: препаровкалық құралдар, штатив, секундомер, 100 мл 3 химиялық ыдыстар, біреуі- 200 мл, NaCl тұздары, 0,5% -HCl ерітіндісі, Рингер ерітіндісі. Зерттеу объектісі: көлбақа. Жұмыс барысы:көлбақаны препоравкалық тақтаға ішімен жатқызып, тіркейді. Қайшының көмегімен басында кескін жасайды, кескін орнындағы бас қаңқасының терісін алады. Кішкене қайшының үшкір ұшын бас қаңқасының қақпағының астына ендіреді. Миды жарақаттамас үшін, ми қақпағына көлденең кескін жасайды. Қақпақты екі бүйірі бойынша сүйекті кесе отырып, ми қақпағын алып тастайды. Өткір пышақпен (скальпельмен) көру төмпегінің үстінен кескін жүргізеді және кескіннен жоғары ми ұлпасын алып тастайды. Көлбақаның жоғарғы жағымен штативке іледі және Тюрк әдісі арқылы рефлекс уақытын анықтайды. Фильтрленген қағаз арқылы ми беткейін кептіреді және көру төмпегіне NaCl тұздарын салады. Содан соң тікелей рефлекс уақытын анықтайды, тұзды алып тастап, миды физиологиялық ерітіндімен жуады. 5 минут уақыттан соң қайтадан рефлекс уақытын анықтайды. Жұмыс нәтижелері: тәжірибе жобасын сызып,тәжірибенің әр түрлі жағдайларындағы рефлекс уақытын жазу қажет. Көру төмпегіне салынған ас тұзының әсерімен, рефлекс уақытының өзгеру себептерін талқылап,бақыланған құбылыстың сипаты туралы қорытынды жасау жұмыстың нәтижеснің соңы болып табылады. Қорытынды: Аздап тітіркену кезінде бақа тетанусқа түседі: дененің барлық бұлшықеттері қатайып, артқы аяқтар созылады. Біраз уақыттан кейін бұлшықеттер босаңсытады, бірақ бірнеше рет тітіркенгенде, ұстамалар жаңа күшпен қайталанады. Егер бақаны жарты литрлік шыны банкке салсаңыз, онда ол тітіркенген кезде артқы аяқтарына секіреді, біраз уақыт тік тұрады (иілгіштер мен экстенсорлар қысқарады, бірақ соңғысының тонусы басым болады). Екінші бақада бұлшықет тонусы біртіндеп әлсірейді, рефлекторлық қозғыштық жоғалады, құрысулар пайда болмайды. 22. «Бозторғай немесе жапалақ» тесті бойынша жеке тұлғалық ерекшелікті анықтау. Жұмысқа қажетті құрал-жабдықтар:тест парағы,бағалау шкаласы. Зерттеу обьектісі:адам. Жұмыс барысы: жұмыс барысында адамнан «Бозторғай немесе Жапалақ» тестін алу. Қойылатын сұрақтары: 1. Сізге таңертең ерте тұру қыин емес пе? А) ия, әрқашан Б) кейде В) сирек Г) өте сирек 2. Сiз қай уақытта ұйықтауға жатуды дұрыс көресiз? А) түнгi бiрден кейiн Б) он бір жарымнан, он екіге дейін В) оннан, он бiр жаpымағa дейiн Г) онға дейiн 3. Таңертең тұрған соң, қандай асты дұрыс көресiз? А) тоқ тамақ В)бутерброд немесе пісірілген жұмыртқа жеткілікті Б) көп, бiрақ каллориясы онша емес Г) бiр стакан шай немесе кофе жеткiлiктi 4. Үйде және жұмыста болатын сiздiң жеңiл ашуыңыз майда ұрыс-керiстердi еске түсiрiңiз. Олар кебiнесе қай уақытта болады? А) күннiң бiрiншi жартысында Б) күннiң екiншi жартысында 5. Қай нәрседен сiз жеңiл бас тарта аласыз? А) таңертеңгiлiк шай немесе кофеден Б) кешкi шайдан 6. Демалыс уақытыңызда сiз тамақты қабылдауға байланысты әдеттеріңізді өзгертесіз бе? А) өте оңай Б) жеткiлiктi оңай В) қиын Г) әдеттерді өзгертпеймін 7. Таңертеңнен сiздi маңызды icтep күтiп тұр. Кешке сіз қаншалықты ерте жатасыз? А) eкi сағаттан көп Б) бiр сағаттан көп В) 1 - 2 сағатқа Г) әдеттегiдей 8. Сіз бір минутқа тең уақыт арналған қалай дәл бағалай аласыз? Біреу сізді тексерсін. А) уақыт аралығы 1 минуттан кем Б) уақыт аралығы 1 минуттан көп Жұмыс нәтижелері: 0-7 балл – таңертеңгілік тип,яғни бозторғай; 8-13балл – аритмиялық тип, көгершiн; 14 - 20 балл – кешкелiк тип, жапалақ; Қорытынды: Егер адам таңертеңгілік тип болса,ол адам денсаулығына өте пайдалы,себебі дұрыс ұйықтау,ұйқынынң қануы адам денсаулығының ьірініші мәселелері. Ал егер адам кешкілік тип болатын болса,бұл адам ағзасына кері әсерін беруі мүмкін,себебі,адам 22.00-23.00 арасында ұйқыға кетер болса,адамға керекті гормондар бқөлініп,адам қөхзін келесі күні жақсы сезеінетін болады. 23. Бірінші жіне екінші сигналдық жүйелердің доминаттық түрін пиктограммала рәдісімен анықтау. Сигнал беру жүйелері- бұл сыртқы және ішкі тітіркенулердің әсерінен мида пайда болатын және дененің қоршаған ортаға бейімделуін қамтамасыз ететін жүйке процестерінің, уақытша байланыстардың және реакциялардың жүйелері. Сигнал беру жүйелерінің екі түрі бар: бірінші және екінші сигналдық жүйелер. Бірінші сигналдық жүйе- сыртқы және ішкі ортадан шығатын тітіркену рецепторларына әсер еткен кезде жануарлар мен адамдардың ми қыртысында пайда болатын шартты-рефлекторлық байланыстар жүйесі. Екінші сигнал жүйесі тек адамға ғана тән. Бұл жоғары жүйке қызметінің сапалы ерекше формасы- сөйлеу сигналдарының жүйесі Павлов жануарлар мен адам миының жұмысындағы түбегейлі айырмашылықтарды анықтау үшін ұсынған тұжырымдама. Әдістің мақсаты: Пиктограмма әдісі бойынша сигналдық жүйенің басымдылық ететін типін анықтау. Жұмыстың мәні: науқасқа тұжырымдамалардың мәнін мүмкіндігінше нақты көрсететін сурет салып, өзі олардың не мағынада салынғандығын сипаттауға негізделеді. Жұмыс тәртібі: тәжірибе жасаушысын алаңдатуға арналған 20 түсініктерді оқиды. Зерттелуші әр бір сөз тіркесіне әріп пен санды қолданбай дәптерінежауап ретінде сурет салуы керек. Суреттің салуы бойынша сигналдық жүйенің басымдылық типі анықталады. 15 минуттық үзілістен кейін зерттелуші өзінің салған суретін түсіндіреді.Бұл әдісте салынған суреттің өзі ғана емес, зерттелінушінің айтылған сөзімен түсіндіруі де маңызды. Қорыта келе, осылайша, біз осы түсініктерді оның бейнесімен байланысының негізділігін қаншалықты нақыт көрсететінін анықтаймыз. Жұмыс соңында зерттелінушінің сигналдық жүйенің басымдылық типін анықтауға болады. жүктеу/скачать 160,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|