Профессора рузуддинова
Дидактикалық-ақпараттық блок
жүктеу/скачать 1,57 Mb.
|
әдістемілік кешен 2023 қазақ тілі Қалиева Б
- Бұл бет үшін навигация:
- Cұраулык демеуліктер
- Нақтылық демеуліктер
- Күмәндік демеуліктер
- -ақ, -ау, -ай, қой/ғой, -мыс/-міс
| 5.5. Дидактикалық-ақпараттық блок
Демеулік шылаулар орыс. частицы — тіркескен сөздеріне қосымша мағына, реңк үстейтін немесе сөйлемге эмоционалды өн беретін шылаулар. Олар бірнеше түрге бөлінеді: Cұраулык демеуліктер (вопросительные частицы): -ма (-ме,-ба/бе,-па/пе); Күшейтпелі демеуліктер (усилительные частицы): -ақ, -ay, -aй, да/де; Нақтылық демеуліктер (конкретизирующие частицы): -қой/-ғой, -ды/-ді Шектік демеуліктер (ограничивающие частицы): -қана/-ғана Күмәндік демеуліктер: (частицы выражающие сомнение): -ау. -мыс/-міс; Болымсыздық демеуліктер (отрицательные частицы): тұрсын, тұрмақ, тұрғай, түгіл. Бұлардын ішінде -ақ, -ау, -ай, қой/ғой, -мыс/-міс сиякты демеу¬ліктер модальдык қызмет атқарады. 5.7. Бақылау сұрақтары (кері байланыс): Шылауларға байланысты тест тапсырмалары № 1 1. Шылау түрлерін табыңыз. Және, үшін, ғана А) талғаулықты, ыіғайлас, толымсыз В) сөз тудырушы, сөз түрлендіруші, жалғау С) қарсылықты, демеулік, оқшау Д) жалғаулық, септеулік, демеулік Е) одағай, еліктеу сөз, үстеу 2. Шылау қатысқан сөйлемді анықтаңыз. А) Оның ойын кейін білдім. В) Гүлсім оны бұрын көрмеген екен. С) Одан бұрын хабарды жеткізіпті. Д) Әрі жығыл десең, бері жығылады. Е) Бірге жатқан момындарға күн көрсетпейді. 3. Шылауға тән емес ерекшелікті табыңыз. А) Толық лексикалық мағынасы болмайды. В) Түрленбейді. С) Адамның әр түрлі көңіл-күйін білдіреді. Д) Сөйлем мүшесі бола алмайды. Е) Сөздерді байланыстырады не толық мағыналы сөзге қосымша мән үстейді. 4. «Сайын, қарай, соң, қабат» шылаулары қандай шылау тобына жататынын анықтаңыз. А) қарсылықты В) демеулік С) талғаулықты Д) шартты Е) септеулік 5. «ды» шылауы қай сөзде нақтылау мәнді демеулік шылау болып тұрғанын ажыратыңыз. А) Қараған (ды) жер. В) Ол көргенің айтқан (ды). С) Бала қаз (ды) қуды. Д) Әуелі қатты ұялып қысыл (ды). Е) Бар (ды) бағалай біл. 6. Себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулық шылауды табыңыз. А) бірақ, алайда, дегенмен В) мен, және, әрі С) егер, егер де Д) өйткені, сондықтан Е) біресе, бірде, кейде 7. Көмектес септігіне қатысты септеулікті табыңыз. А) кейін В) шейін С) соң Д) бірге Е) үшін 8. Нақтылау мәнді демеуліктерді табыңыз. А) –ма-ме-ба-ше В) –ақ-ау-ай-да С) –ды-ді-ғой-қой Д) –түгіл-тұрсын-тұрмақ Е) –ғана-мыс- 9. Жалғаулық шылау қатысқан сөйлемді табыңыз. А) Туу, сөз бар ма? В) Еркін, Ерболат, мен үшеуіміз бардық С) Бізде үлкен күш бар. Д) Шымырбайдың қойшы деген аты ғана. Е) Бірақ сол елің мен өзіңнің қамынды шын ойласаң, білім жарығына ұмтыл. 10. Күшейткіш демеулікті табыңыз. А) Оның сөзінен өкініш те, ыза да сезіледі. В) Біз де естіп, қуанып жатырмыз. С) Жайдақ суды ит те, құс та жалайды. Д) Айып менде екені рас-ау!. Е) Екі-үш күнде әзер жеттік. жүктеу/скачать 1,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|