ҚР ҰҒА академигі Т.Қ. Раисов атындағы



бет7/15
Дата12.02.2023
өлшемі34,08 Mb.
#67335
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15

Хроматинді ұйымдастырудың ең жоғары деңгейлерінде нақты ақуыздар ДНҚ-ның белгілі бір бөлімдерімен байланысады, олар үлкен ілмектер немесе домендерді байланыстыратын жерлерде түзеді. Кейбір жерлерде тығыз центрге қосылған, 30 нм-фибриллалардың көптеген ілмектерінен тұратын, конденсацияланған хроматин, розетка тәрізді түзілімдер пайда болады. Розеткалардың орташа мөлшері 100-150 нм-ге жетеді. Хроматинді фибрилді розеткалар - хромомерлер. Әрбір хромомер бір орталықта жалғанған бірнеше нуклеосома бар ілмектерден тұрады. Хромомерлер бір-бірімен нуклеосома хроматинінің аймақтарымен байланысады. Хроматиннің осы циклдік-домендік құрылымы хроматиннің құрылымдық тығыздалуын қамтамасыз етеді және хромосомалардың функционалдық бірліктерін - репликалар мен транскрипцияланған гендерді ұйымдастырады.

  • Хроматинді ұйымдастырудың ең жоғары деңгейлерінде нақты ақуыздар ДНҚ-ның белгілі бір бөлімдерімен байланысады, олар үлкен ілмектер немесе домендерді байланыстыратын жерлерде түзеді. Кейбір жерлерде тығыз центрге қосылған, 30 нм-фибриллалардың көптеген ілмектерінен тұратын, конденсацияланған хроматин, розетка тәрізді түзілімдер пайда болады. Розеткалардың орташа мөлшері 100-150 нм-ге жетеді. Хроматинді фибрилді розеткалар - хромомерлер. Әрбір хромомер бір орталықта жалғанған бірнеше нуклеосома бар ілмектерден тұрады. Хромомерлер бір-бірімен нуклеосома хроматинінің аймақтарымен байланысады. Хроматиннің осы циклдік-домендік құрылымы хроматиннің құрылымдық тығыздалуын қамтамасыз етеді және хромосомалардың функционалдық бірліктерін - репликалар мен транскрипцияланған гендерді ұйымдастырады.
  • ДНҚ-ның ілмекті домендері – хроматин ұйымдасуының үшінші деңгейі - хромомерлі
  • Митоз және мейоз кезінде хромосомалар одан да тығыз бола бастайды, ал алдыңғы деңгейлерге қатысты орау коэффициенті 100, ал жалпы коэффициент 5000-ға жетуі мүмкін.
  • Әрі қарай, хроматинді фибриллалар созылған ілмектерге жиналады, оның негізінде ДНҚ молекуласының бойымен шашыраңқы орналасқан белгілі бір негіздік тізбектерге жалғасатын гистронды емес хромосомалық ақуыздардың қаңқасы (скаффолд) орналасқан.
  • Скаффолд - бұл жасушалар оған жабысып қалу үшін қолданылатын уақытша тірек.
  • Келесі кезеңде хроматинді фибриллалы айналым спиральдары пайда болады, нәтижесінде жасушаның бөлінуі кезінде хромосоманың құрамына кіретін тығыздалған гетерохроматин пайда болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет