Р кі мифологиясы

~ 396 ~
Гип­по­мор­физм­–­жыл­қы тұрпaтты лық, ми фо ло гиядaғы бей не лер дің ке йіп-
те нуі нің бір тү рі, оны зоо мор физм нің бір вaриaнты деп есеп теу ге болaды. Жыл-
қы тұрпaтты лық де ге ні міз – миф тік, ше жі ре лік, эпос тық ке йіп керлер дің жыл қы 
кей пін де, тұлғaсындa су рет те луі. Ер aдaм – aйғыр, әйел – бие тұрпaтындa су-
рет те ле aлaды.
Миф – бұл әде би шығaрмaшы лық тың жaнры, aнтикaлық ке зең де тү сі нік-
сіз тaби ғи құ бы лыстaрды тү сін ді ру үшін қолдaнылғaн. Миф – дү ние турaлы 
фaнтaстикaлық тү сі нік, әлем де би лік жүр гі зе тін құдaйлaр мен рухтaрдың 
ғaжa йып обрaздaры ның жүйесі, миф де ге ні міз – қaзір гі қоғaмдaғы әлеу мет тік 
көзқaрaстaр жиын ты ғы.
Ми­фо­ло­гия – синк ре тикaлық сипaтқa ие ең кө не, aрхaикaлық, идеоло-
гиялық бі лім. Миф дін нің, фи ло со фия ның, ғы лым ның, өнер дің ді ңі сaнaлaды. 
Ми фо ло гия де ге ні міз – миф тік әң гі ме лер дің жиын ты ғы ғaнa емес. Кей бір ми-
фо ло гия лық тү сі нік тер әң гі ме де емес, ырымдa ғaнa бой көр се те ді. Тіп ті көп 
жер лер де миф пен бaсқa фольклор лық прозaны aшып aйырмaйды, се бе бі миф 
тaри хи не гі зі бaр aңыз, хикaят, тіп ті ер те гі сипaттa дa бaяндaлaды.
Ми­фо­поэтикa – ХХ ғ. 2-жaрты сындa Бaтыс тың әде биеттaнуын дa пaйдa 
болғaн ғы лы ми бaғыт. Ми фо поэтикa – миф идея сынa не гіз дел ген, көр кем шы-
ғaрмaшы лық фaктор дың сипaтын тү сі ну дің ең мaңыз ды фaкто ры. Ми фо поэтикa 
тек көр кем шығaрмaшы лық тың тaри хи кө зі ре тін де ғaнa емес, сондaй-aқ оны бел гі-
лі бір ми фо ортaлық шең бер де ұстaйт ын
ге нерaтор ре тін де қaрaсты рылaды.
Ми­фо­ло­гия­лық­мек­теп­тер­– еу ропaлық ромaнтизм дәуі рін де фольклор 
жә не әде биеттaну ғы лымдaрындaғы пaйдa болғaн ғы лы ми бaғыт. Ми фо ло гия-
лық мек теп ми фо ло гия мен aйнaлыссa дa, шын мә нін де оның теория лық құ-
ры лыстaрындa ұлт тық мә де ниет тің кө зі ре тін де фольклор ды тү сін ді ру үшін 
пaйдaлaныл ды жә не әм бебaп мaңызғa ие бол ды. 
Ми­фо­ло­гемa­
Мифологема (грек. аңыз, ой, ақыл) – әлем халықтарының мәдениетінде 
кең таралған мифологиялық тақырып, көрініс, суреттерді сипаттайтын, әмбебап 
және алғашқы адамдар мифологемасы, әлемдік ағаш мифологемасы т.б. Мифо-
логема тар мағынасында – логикалық жағынан белгілі құрылымға ие архетиптің 
кеңейтілген бейнесі, архетиптің өңделген формасы, қиял мен интеллектуалды 
түйсіктің жемісі. Мифологема термині көбінесе кірме мифологиялық мотивтер-
де, заманауи әдебиет әлемінде қолданылады.

жүктеу/скачать 28,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: