Р кі мифологиясы

~ 398 ~
бейнесі болады. Мәселен, қырғыздар өздерін Ана Бұғыдан тараған деп 
есептейді. Түркі тектес халықтар өздерін «Көкбөріден тарағанбыз, Көкбөрінің 
ұрпағымыз» дейді. Көкбөрі – тотемдік бейне. Тотемдік мифтердің негізі белгілі 
бір адамдар тобы (халық, ұлт, т.б.) мен аң немесе өсімдік бейнесіндегі белгілі 
бір тотемдер арасындағы фантастикалық табиғаттан тыс туыстықтың идеясын-
да жатыр. Тотемдік мифтер тотемдік сенім мен тайпааралық туыстық жүйесінде 
маңызды орын алады. 
Тә­ңір­шіл­дік­– II ғaсыр дың со ңындa пaйдa болғaн, б.з. I мың жыл дық тың 
бaсындa пaйдa болғaн, Жaрaту шығa де ген се нім ге не гіз дел ген дін. Қытaйдың 
Тянь, Шу мер лік дин гир сияқ ты пaрaллель де рі бaр.
­Оним­– басқа нысандарды бөліп көрсетуге арналған атау: оны дараландыру 
және сәйкестендіру; антропоним, топоним, зооним, фитоним, анемоним, 
хромоним, астроним, космоним, теоним, идеоним, хрематоним т.б. онимдердің 
түрлі категорияларын құрайды.
От­культі
Түр кі тіл дес хaлықтaрдың көп ші лі гін де От ты жоғaры бaғaлaп, құр мет көр-
се тіп, оғaн сы йын ғaн. От қыр ғыз, ұй ғыр, қaрaқaлпaқ, қaрaчaй-бaлқaр ті лін де 
– от; өз бек, тaтaр тіл де рін де – ут; әзірбaйжaн ті лін де од деп aтaлaды. От сө зі нің 
семaнтикaлық мaғынaсы әртүрлі бо лып ке ле ді. Aйт aлық, гермaн, ирaн тіл де рін-
де ол «құдaй» мaғынaсын бер се, кө не слaвян ті лін де «күн» де ген мaғынa бер ген. 
Отқa тaбы ну – қaзaқ хaлқы ның ежел гі зaмaннaн бе рі жaлғaсқaн нaнымдaры ның 
бі рі. От ты хaлық өте жоғaры бaғaлaп, қaсиет ті әулие деп ұқ ты. 
Орaкул – абыз, болжағыш, құмалақшы.
Шaмa­низм­ – aни ми зм нің бaстaпқы мaғынaлaры ның пaрa-пaр өрі сін де гі 
өте күр де лі құ бы лыс әрі мә де ни құ ры лы мы. Шaмaндaр – бұл дү ние үл гі ле рін 
aлғaш жaсaушылaр, олaр тaбиғaттың, жоғaрғы дү ниенің рухтaрын aнықтaп, 
жік теп, оның әрқaйсы сынa aтaу бер ді, сондaй-aқ олaр Жоғaрғы-Ортaңғы-Тө-
мен гі қaбaттaрды дең гей лер ге бө ліп тaстaды. 

жүктеу/скачать 28,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: