Жабдықтар, ыдыстар, реактивтер: өлшеу датчигі бар кондуктометр; таяқшасы бар магнитті араластырғыш; бюретка; 150 мл сыйымдылығы бар шыны; 0,1 М NaOH немесе KOH стандартты ерітіндісі.
Жұмысты орындау: Титрлеуді жүргізу. Талданған ерітіндіні титрлеуге арналған стаканға құйыңыз, оған ~ 70-100 мл дистилденген өңделген суды құйыңыз, магнитті араластырғыштың таяқшасын стақанға түсіріңіз және өлшеу сенсорын ерітіндіге датчиктің қорғаныс корпусындағы тесіктер ерітіндіде болатындай етіп батырыңыз (қажет болса тазартылған су қосыңыз).
Тұрақты араластыра отырып, талданатын ерітіндіге бюреткадан 0,2-0,5 мл стандартты сілті ерітіндісін қосу және электр өткізгіштік χ (мС/см) мәндерін жазу арқылы титрлеуді жүргізеді. Екінші үзілістен кейін қисықтың өсу бөлігінде 5-8 нүкте алынғанша титрлеуді жалғастырыңыз.
Нәтижелерді есептеу. χ, мС/см, – V, мл координаталарындағы титрлеу қисығын салыңыз. Эквиваленттік нүктелердегі титрант көлемдерін табу үшін қисық сызықты қиылыстарға дейін созып, V1 және V2 анықтау керек.
Эквиваленттер заңына сүйене отырып, талдауға берілген ерітіндідегі H2SO4 және NiSO4 *7H2O массасын (г) есептеңіз.
Зертханалық жұмыс №2 Аммофосты негізгі компоненттердің мазмұны бойынша талдау Жұмыстың мақсаты: Қышқылды-негіздік кондуктометрлік титрлеу әдісін қолдана отырып, аммофос минералды тыңайтқышының массалық үлесін (%) анықтау:
негізгі компоненттері аммоний дигидрофосфаты NH4H2PO4 және аммоний сутегі фосфаты (NH4)2HPO4;
қоректік заттар – азот N және P2O5 түріндегі фосфор.
Жұмыстың мәні. Аммофостың негізгі компоненттері NH4H2PO4 және(NH4)2HPO4. Екі тұз да суда жақсы ериді және күшті электролиттер болып табылады:
NH4H2PO4 → NH4+ + H2PO4− (NH4)2HPO4 → 2NH4+ + HPO42− .
Осылайша, ерітіндіде қышқыл-негіз әрекеттесуге қабілетті иондардың үш түрі бар. NH4+ ионы өте әлсіз қышқыл pKa = 9,25, ал H2PO4−және HPO42− иондары pKa = 7,21 және 12,30 сәйкесінше амфолиттер болып табылады. Сондықтан, бұл иондардың қоспасын сілті ерітіндісімен титрлегенде, олардың қышқылдық қасиеттерін әлсірету үшін олар титрантпен рет-ретімен әрекеттеседі:
H2PO4− + Na+ + OH– = HPO42− + Na+ + Н2О; (1.2)
NH4+ + Na+ + OH– = NH4ОН + Na+ ; (1.3)
HPO42− + Na+ + OH– = PO43− + Na+ + Н2О. (1.4)
Бұл жағдайда үзілістерді тек (1.2) және (1.3) реакциялар үшін алуға болады, өйткені рKа( HPO42− ) > 10.
Дигидрофосфат иондарын (λ0 = 36) титрлегенде ерітіндіде көбірек қозғалмалы гидрофосфат иондары (λ0 = 57) және Na+ иондары (λ = 52) пайда болады, сондықтан ерітіндінің электр өткізгіштігі артады.
Әрі қарай (1.3) реакция жүріп жатқанда, көбірек жылжымалы NH4+ иондарын (λ0 = 76) аз қозғалғыш Na+ иондарымен (λ0 = 52) алмастыру есебінен ерітіндінің электр өткізгіштігі төмендейді.
NH4+ иондары толық титрленгеннен кейін Na+ (λ0 = 52) және OH– (λ0 = 205) иондарының артық болуына байланысты электр өткізгіштік күрт артады.
Осылайша, титрлеу қисығында екі үзіліс бар. Бірінші үзіліске (V1) жеткенше титрлеу үшін қолданылатын титрант көлемі NH4H2PO4 мазмұнын есептеуге мүмкіндік береді, ал екінші (V2) және бірінші (V1) үзілістерге қол жеткізу үшін жұмсалған көлемдердегі айырмашылықты (NH4)2HPO4 құрамын есептеңіз.