Фолиндер-жүрек тамыр жүйесі арқылы жоғары өсімдіктер шығаратын, төменгі өсімдіктердің тежелуін тудыратын органикалық қосылыстар;
Фитонцидтер-жоғары сатыдағы өсімдіктер атмосфералық ауаға шығаратын, қоздырғыштардың өліміне әкелетін органикалық қосылыстар;
Антибиотиктер- зат алмасу процесінде микроорганизмдердің қалдықтарын қоршаған ортаға бөлетін немесе жасуша ішінде жинайтын микроорганизмдердің белгілі бір түрлерін жоятын органикалық қосылыстар;
Маразминдер-төменгі өсімдіктердің тежелуін тудыратын микроорганизмдер шығаратын органикалық заттар.
Микотоксиндер – метаболизм процесінде саңырауқұлақтар (Fusarium, Aspergillus және т.б.) шығаратын биологиялық белсенді заттар.Олар бірге дамыған кезде Жоғары өсімдіктердің (дәнді дақылдардың) денесіне бөлініп, олардың ауруын тудырады. Микотоксиндердің қауіптілігі олардың сақталу тұрақтылығымен, термиялық өңдеумен, ағзаның мүшелері мен тіндерінде тез таралу қабілетімен байланысты, бұл ақуыз синтезінің тежелуін, жүрек-қан тамырлары жүйесінің, сүйек кемігінің жасушаларының, лимфа түйіндерінің зақымдалуын тудырады.
Эндогендік BA-ға мыналар жатады: ақуыздар, майлар, көмірсулар, аминқышқылдары, витаминдер, ферменттер, гормондар, бояғыштар.
Ақуыздар-молекулалары аминқышқылдарының қалдықтарынан жасалған табиғи полимерлер. Құрылымы бойынша ақуыздар қарапайым және күрделі болып бөлінеді. Ақуыздар (грек тілінен. protas-бірінші, маңызды) деген мағынаны береді.Оларға қарапайым ақуыздар: альбуминдер, глобулиндер, глютениндер жатады.
Протеидтер ақуыз макромолекулаларынан басқа құрамында ақуыз емес молекулалар бар күрделі ақуыздарға жатады. Оларға нуклеопротеидтер (ақуыздан басқа нуклеин қышқылдары бар), липопротеидтер (ақуыздан басқа липидтер бар), фосфолипидтер (ақуыздан басқа фосфор қышқылы бар) жатады. Ақуыздар жасуша өмірінде шешуші рөл атқарады.
Витаминдер-биологиялық белсенділігі жоғары және биорегуляторлар рөлін атқаратын төмен молекулалы органикалық заттар. Витаминдердің биологиялық белсенділігі олардың белсенді топтар ретінде ферменттердің каталитикалық орталықтарының құрамына кіретіндігімен немесе функционалды топтардың тасымалдаушысы болуымен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |
