Реферат Тақырыбы: «Рационалды тамақтану негіздері және дене салмағын бақылау.»
Дене күніне қанша энергия жұмсайды?
жүктеу/скачать 69,67 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тағам факторларының негізгі концепциясы.
- Тағам құндылығының индекс концепциясы
| Дене күніне қанша энергия жұмсайды?
Адам ештеңе істемегенде де энергия жұмсайды, себебі біздің организм жұмыс істейді! Адамның ішінде шамамен 640 бұлшықет және 20-дан астам өмірлік маңызды органдар бар (бұлшық еттерді қоспағанда). Әр орган өз жұмысын жасайды. Тыныс алу, жүрек соғысы, дене температурасын сақтау, қан ағымы, тепе-теңдікті сақтау т.б. - мұның бәріне энергия қажет. Сіздің денеңіз тыныштық жағдайында күніне қанша энергия жұмсайтынын есептеу үшін Харрис-Бенедикт теңдеуін қолданыңыз: Ер адамдар үшін: 66 + (салмағы 13,8 × (кг)) + (бойы 5 × (см)) - (6,8 × жас); Әйелдер үшін: 655 + (салмағы 9,6 × (кг)) + (бойы 1,9 × (см)) - (4,7 × жас). Мысалы, бойы 25 см, бойы 170 см және салмағы 53 кг болатын қызды алайық. Оның формуласы келесідей болады: 655+ (9.6x53) + (1.9x170) - (4.7x25) = 1368.5 ккал. Тағам факторларының негізгі концепциясы. Кез-келген бір немесе көптеген тағамдық компоненттерге беріледі. Қаралатын концепцияның типті өкілі макробиот ілімін жақтаушылары болып саналады («макробиот» грек тілінен аударғанда «ұзақ өмір сүруші» деген мағына береді). Оның негізі Жапонияда қаланған. Бұндағы ең бастысы натрий, калий және қышқылдық эквиваленттің бар болуы, азықтың бөлінуі, қышқыл эквивалентіне байлығының дұрыс рациондық қатынаста болуы. Бұл теорияның басқа бір нұсқасы астық тұқымдастар мәдениетін қажет етеді. Ет, сүт және олардың өнімдері және олардың өңделуі рационнан ерекшеленеді. Сонымен қатар арықтауға диеталар бар, бұнда күрішті қолдануға кеңес беріледі. Әрине бұл тағамдар жиыны гипо-авитоминозға әкеліп соғуы ықтимал. 2. Тағам құндылығының индекс концепциясы. Бұның авторы германиялық - Эрна Каризе, оның ойынша тамақ рационының негізгі құрамы өнімнің энергетикалық құндылығы, ал химиялық құрамын есепке алмайды. Бұндай санау ұпай арқылы өрнектеледі және осыған қатысты «ұпайлық диета» деген атқа ие болды. Бұл концепцияға сай адам күніне 70 ұпай немесе 2100 ккал (1 ұпай – 30 ккал) энергия қажет етеді. Жекеленген азық-түліктің меншіктеу ұпайына түсіндіруге назар аударылмайтын болғандықтан, азықтардың бір-біріне калориясы жағынан әсері сай келмейді. Мысалы: 20 гр шошқа майы – 0 ұпай, 2 алмұрт – 23 ұпай, 1 стакан айран – 13 ұпай және т.б. Ұпайлық диетаны ұзақ қадағалау негізгі тағамдық заттардың және энергиялардың ауытқуына әкеледі. Зат алмасуының бұзылуы ауруға әкеледі. Балалар мен жасөспірімді дұрыс тамақтандыру олардың денсаулығын нығайтып, дене және ой қабілетінің дамуына мүмкіндік береді, еңбек ету мен сабақ үлгеру қабілетін артырады. Егер тамақтану дұрыс ұйымдастырылмаса, тиімсіз, яғни жеткіліксіз болса, организмде метаболизм, зат алмасу бұзылып, оның айналадағы ортаның зиянды әсеріне және әртүрлі жұқпалы ауруларға қарсы тұрарлық қабілеті төмендейді. Балалардың тамақтануының үлкендерге қарағанда, едәуір айырмасы болады. Үлкендерге тамақ организмдегі тіршілік процестерін қолдану үшін, әртүрлі жұмыстарға жұмсалған күш қуатты қалпына келтіру үшін қажет болса, өсіп келе жатқан жас организмге тек өмірлік процестерді ғана қолдану үшін емес, сонымен бірге бүкіл организмнің өсу, даму, қалыптасу процесіне қажет. Тамақтану сауаттылығының бес негізі бар: 1) Тамақ құрамында негізгі оректік заттардың болуы (нәруыз, май, көмірсу); 2) Тамақ рационында қосымша заттардың болуы (витаминдер, микроэлемент); 3) Тамақ нәрлігі адам жасына, денсаулық күйіне, табиғат климатына байланысты; 4) Тәулік бойынша тамақтану тәртібінің мөлшерін сақтау; 5) Тамақтанудың санитарлық – гигиеналық нормаға сай болуы Тамақтану режимі және құрамы төмендегі проценттік қатынас негізінде жүруі қажет:
Қарап отырсақ, таматанудың тәуліктік мөлшерінің 70% мектепте жүргенде, сабақ уақытына сәйкес келеді екен, сондықтан мектеп асханасынан таматану ережелері мен гигиенасын бақылау және тексеру маңызды болып табылады. Жасөспірімдердің тамақ нәрлігі мен құрамы нормаға сай болуы керек. Бала немесе жасөспірім тәулігіне 80 – 100 гр нәруыз, 100 гр май, 380 гр көмірсу қорек ету керек. Нәруызды сүттен, дәнді – дақылдардан, еттен, көмірсуды нан, салат, картофельден, майлы заттарды май, жұмыртқа, сүттен, витаминдерді өсімдік және жануар майынан, минералды тұздар мен микроэлементтерді шай, шырын, компот және жеміс – жидек сияты заттардан алады. Осыған байланысты асхананың тамақтану тізімінде 2 – 6 жастағы балалардың тамақ құрамы 1 кг салмағына шаққанда 70 – 75 ккал, 11 – 15 жастағылардың ккал – сы 44 – 55, ал ересек балалардың тамақ құрамы 35 – 40 ккал болуы қажет. Біздің асханамыздағы апталық тама тізімін қарағанда, таңертенгілік ас 507 ккал, түскі ас 794 ккал, түстен кейінгі ас 545 ккал болады, яғни нормаға сай келеді деп есептеледі. жүктеу/скачать 69,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|