Республикалық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары
“бастауышы тұйық етістік – баяндауышы мұң еді”
жүктеу/скачать 12,23 Mb. Pdf көрінісі
|
ЖИНАҚ Ә. Рақыш (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланылған әдебиеттер
| “бастауышы тұйық етістік – баяндауышы мұң еді” (
Ебейсіннің үйден шыққаны мұң екен, Құдайменде қарқылдап үйді басына көтере күлді) , “бастауышы өткен шақ есімше – баяндауышы осы еді”, “бастауышы өткен шақ есімше – баяндауышы мұң еді” болып ұйымдасқан құрмалас сөйлемдер іргелес құрмалас сөйлемдер қатарында танылған. Осыған орай іргелес құрмалас сөйлемдердің құрылыстық ерекшеліктерін ескере отырып оларды екі топқа бөлген: тұрақты (негізгі) және ауыспалы іргелес сөйлемдер. Тұрақты іргелес сөйлемдер деп арнаулы баяндауыштық формалары, арнаулы конструктивтік компоненттердің қатысуы арқылы құрмаласқан сөйлемдерді жатқысса, жалғаулықты қатыстырып та, қатыстырмай да құрмалас беретін сөйлемдерді ауыспалы іргелес салалас сөйлем деп таниды 9. Сонымен, іргелес құрмалас сөйлемдердің негізгі белгісі – компоненттер құрамында жалғаулықтардың жоқтығы. Бұндай құрмалас сөйлемдердің синтаксистік тұтастығы компоненттердің мағына жағынан байланыстылығы мен олардың ерекше құрылымдық ұйымдасуына негізделген, ритмико-интонациялық құралдар арқылы көрінеді. Өйткені интонация – іргелес құрмалас сөйлемдердің компоненттерін байланыстырушы негізгі амалдың бірі. Пайдаланылған әдебиеттер: 1 Сауранбаев Н. Қазақ тілінің құрмалас сөйлемдер жүйесі // Академик Нығмет Сауранбаев еңбектері. – Алматы, 2000. – Т. 2. – 5-107 бб. 2 Мамытбеков М. Көп компонентті құрмалас сөйлемнің грамматикалық табиғаты жөнінде // Қазақстан мектебі. – 1976. –№ 10. – 93-95 бб. 3 Демесинова Н. Х. Развитие синтаксиса современного казахского языка. – Алматы: Наука, 1974. – 115 с. 4 Мамытбеков М. Құрмалас сөйлемнің кейбір мәселелері // Қазақ тілі және әдебиет мәселелері. – Алмыты, 1971. – 7 шығуы. –74-77 бб. 5 Руднева Л. Г. Синтаксис современного русского языка. – М., 1968. – 256 с. 6 Рифтин А. Р. О двух путях развития сложного предложения в аккадском языке // Советское языкознание. – 1937. – №. 2 – С. 59-67. 7 Саитбаталов Г. Синтаксис сложного предложения башкирского языка: Автореф. дис. д-ра филол. наук. – Баку, 1963. – 62 с. 8 Сауранбаев Н. Құрмалас сөйлем синтаксисі // Академик Нығмет Сауранбаев еңбектері. – Алматы, 2000. – Т. 2. – 250-305 бб. 9 Қазақ грамматикасы / Р. С. Әмір редакторлығымен. – Алматы, 2000. – 700 б. жүктеу/скачать 12,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|