Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 10,07 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғарыш кемесінің қалдықтары құлады
- Әділжан ҮМБЕТ, Қызылорда облысы Сыр өңіріндегі жұрт аспаннан жауған «дүниелерге» еш таңырқамайтын болды. Әрине, көктен жауатын жаңбырдың
- «Ат тұяғы сүрініп, құс қанаты талып, арғы-бергі шетіне әрең жететін қазақ даласына біз қаншалықты зер салып жүрміз» деген сауал
- – Сонша халықты тартқанда біз солтүстіктен олардың бәріне бірдей жұмыс тауып бере аламыз ба, осыны да
- Әділжа ан н ҮМ ҮМБЕТ Ерғали БАҚАШ
- Маргарита ӨСКЕМБАЕВА
- Дайындаған Сандуғаш ӘЛІМЖАНОВА
Оразхан АЙДАРОВ, география ғылымының кандидаты: – Қызыққан адамға географияның берері көп. Дегенмен біздің ұғымда қор- ша ған ортаны тану тек ғалымдардың мін- деті деп саналады. Шындығында, ол әр- бірі мізге қажет дүниелер емес пе?! Әрбір ауыл тұрғыны іргесінде тұнып тұрған таби- ғат сыры жайында тереңірек білгені артық емес. Мәселен, шетелге барғанда осындай орындарды аралауға талпыныс білдірсеңіз, сол елдің әрбір тұрғыны туған топырақ жөнінде әңгіме тиегін ағыта жөнеледі. Өкінішке қарай, бізде ондай әзірге жетісе бермейді. Бұл – біздің салғырттығымыз. Бол маса, қазақ даласында ондай келбеті көркем, қолмен құйып қойғандай орындар аз ба? Жетіп-артылады. Кейде өзге елдер- дегі сондай жерлерді көргенде «апырмау, мынадан біздің мынадай жерлеріміз он есе әдемі көрінеді емес пе?» дейміз. Алай- да біз оны насихаттауға келгенде кемшін тү сіп жатқан жайымыз бар. Бұл қашанға де йін созылады? Әзірге белгісіз. Бүгінгі таң да біз туризм саласын дамытуға ниет біл діріп отырмыз. Байқасаңыз, осы тақы- рып та елімізде шығатын қандай басылым бар? Шетелден келген қонақ, ең алдымен, сол жерлер туралы кеңінен мәлімет алғысы келеді. Кітап, журнал, суреттер іздейді. Ал біздің қолымызда оның бірі де жоқ. Сондай-ақ осы мақсатта арнайы телеарна ашсақ та, артық емес. Әзірге мұның бәрі тек сөз күйінде қалып отыр. Рас, қазақ ертеден бұл салаға онша мән бере қоймаған. Жорғаны желдірте жү- ріп, ел аралаған жиһанкездер саны аз. Со- лар дың ішінде қазақтың жарық жұлдызы Шоқан Уәлихановты ерекшелеп айтуға не гіз бар. Қысқа ғана ғұмырында қаншама жерді аралап, сол тақырыпта сан алуан деректі артына қалдырып кетті. Бүгінгі таңда география ғылымына мән беріліп отырғанмен, оған өз деңгейінде көңіл бөлініп жүрген жоқ. Соның салдарынан қаншама игіліктер жұрттың көзінен таса қалып отырған жағдайы бар. Қаншама сұлу табиғатымыз болғанмен, өзге елдердің арасында еңсемізді тіктеп, «біздерде мынадай бар, мынадай бар» деп айтуға қол жеткізе алмай келеміз. Қадырбек АХМЕТОВ, география ғылымының докторы, профессор: – Қазір шетелдік арналарды қоссаңыз, өте қызықты мәліметтер ала аласыз. Олар әлемдегі кішігірім, жабайы ұлттар мен ұлыстардан бастап, дамыған елдерге дейін аралап, барлығының тұрмыс-тіршілігінен сыр шертетін бағдарламаларды қаптатып тастаған. Кейде солардың ішінде қазақтың өмірі, табиғаты, жері туралы айтатын бір арна болса ғой деп ойлайсың. Осылайша өзімізді танытуымызға болатын еді, – дейді мерзімдік басылымның біріне берген сұхбатында. Былай алып қарасаңыз, география елеусіз сала сияқты көрінетіні рас. Алайда оның да біздің өмірімізде алатын орны ерекше. Өзіміздің қоршаған ортамызды тани алмай жатып, өзгенің табиғат әлемін тәптіштеп айтып беретін қазекем бұл мәселеге қашан көңіл бөледі? А ЛАШ-АҚПАР А Т
қалдықтары құлады Қызылордалық ағайын жарты- жарты дан емес, бүтін болып құласа да, оған мән бермейтін жағдайға жетті. Оған осы күнге дейін орын алған талай оқиғалар дәлел болады. Осы аптаның сейсенбісінде, 5 қараша күні сағат 13:00 шамасында Қызыл орда облысы Қазалы ауданына қарасты Қожабақы ауылынан үш шақы рым дай қашықтықта космостық ұшу аппа ратының қалдық- тары табылған. Облыстық төтенше жағдайлар депар- таментінің хабарына сүйенсек, оқиға ор- нына облыс әкімдігі, құқық қорғау органдары мамандары және басқа да сала қызметкерлері дереу жетті. Бүгінгі таңда сол жердің ауасын, топырағы мен суын зерт теу мақсатында тиісті зерттеулер жүргізілді. Оның қорытындысы жақын күндерде белгілі болады. Ауызды жиып үлгергенше, Байқо ңыр- дағы ғарыш алаңынан зеңгір көкке «Союз ТМА-11М» ғарыш кемесі ертең, 8 қараша сағат 8:14-те сапар шегетін болады. Ал Бай қоңыр маңындағы ауылдар көктен құлаған белгісіз заттардың зардабын тартып келеді. Әділжан ҮМБЕТ, Қызылорда облысы Сыр өңіріндегі жұрт аспаннан жауған «дүниелерге» еш таңырқамайтын болды. Әрине, көктен жауатын жаңбырдың жөні бөлек қой. Дегенмен күнара ғарышқа самғайтын зымыран қалдықтары жер-жерге құлап жатады. өмір сүруіне жағдай жасасақ, тілін білмей- тін, шекара асып баратын өзге елден суық бол са да, әйтеуір еліміздің бір бұрышы артық болар еді. Жалақыларына аймақтық коэффициент қосумен қатар, халықтың өмір сүруіне тиімді жағдай жасау халықты сол өңірге тартар еді. Негізі, әрбір елге демографиялық сая- сат керек. Елдегі демографиялық ахуалдың жақ саруын ойластырумен қатар, әрбір ай- ма ғымызда қазақтардың санының орыс- тар дан кем болмауын ойластырып оты- руы
мыз керек. Осы орайда өз басым сол түстік өңірге халықты тарту мақсатында жала қыларына аймақтық коэффициент қосуды қолдар едім. «Ат тұяғы сүрініп, құс қанаты талып, арғы-бергі шетіне әрең жететін қазақ даласына біз қаншалықты зер салып жүрміз?» деген сауал көлденеңдей түседі. Осыған қарап «осы біз тұмса табиғаттың қатпар- қатпарын ақтаратын география саласына мән беріп жүрміз бе?» деген заңды сұрақ туады. Рас, бұл сала кенжелеп қалды деп те айта алмаймыз. Бірақ, бірақ деген сұрақтардың атқарылған шаруадан әлде қайда көп екенін көпшілік іштей сезеді... География мектепте арнайы пән ретінде оқытылады. Бір сөзбен айтқанда, ол жөнінде түсінікті бала кезімізден бәріміз жатқа соғамыз. Алайда бұл жөнінде өзгенің алдына түсіп кеттік деп кеуде соға алмаймыз. Әлі де олқы соғып жатқан тұстарымыз жетерлік. География – жердің географиялық қабығын, табиғи, аумақтық-өндірістік және әлеуметтік-аумақтық кешендерді және олардың құраушыларын зерттейтін жаратылыстану және қоғамдық- әлеуметтік ғылымдар жүйесі саналады. Оның басты міндеттері ретінде табиғат ресурстары мен жағдайларын жан-жақты зерттеу, оларды тиімді пайдаланудың, өндіргіш күштерді орналастыру мен дамытудың, табиғатты қорғаудың және қалпына келтірудің ғылыми негіздерін жасайды. Өте ерте заманнан бері адамзат баласымен бірге біте қайнасып келе жатқан географияға бүгінгі қазақ қоғамы қалай қарайды? Алмас БАЙЖІГІТОВ, әлеуметтанушы: – Сонша халықты тартқанда біз солтүстіктен олардың бәріне бірдей жұмыс тауып бере аламыз ба, осыны да ойлау керек. Жалақысына коэффициент қоспақ түгіл, көшіріп апарып алып, жұмыспен қамти алмай жатсақ, мәселені тіпті ушықтыра түсеріміз анық. Сондықтан бұл жерде нақты мәселемен күресу керек секілді. Мәселен, бар мәселе тілде болса, өңірдегі тілді дамыту үшін нақты шаралар қабылдау керек. Қазақ тіліне қатысты түрлі байқаулар ұйымдастырып, қазақтілді балабақшалардың, мектептердің санын көбейтуге тырысуымыз керек. Беталды халық тартуға тырысудан гөрі нақты мәселеге бағытталған осындай шаралардың берері көп секілді. Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ БЕЙТАРАП ПІКІР Екіншіден, басқа елдегі қандастарымызды көшіріп әкелу арқылы «екі жеп биге шы- ғатын» едік. Яғни демографиямызды жақ- сар тар едік. Еліміздің бір өңіріндегі халықты екінші өңіріне көшіріп жүруден гөрі шеттегі оралманды елге тартудың пай- да сы зор болар еді. Сондықтан мен әлі де болса солтүстік өңірді қазақыланды ра мыз десек, жалақыларына үстеме ақы қосу дан гөрі оралмандарды көшіріп әкелу идеясы көкейге қонымды дер едім. Тағы бір ескеретін нәрсе, оралмандарды тек солтүстік аймақтарға ғана орналастыру қажет. Негізі, осы уақытқа дейін солтүстік өңір ге оралмандарды әкелгенімізбен олар ды тұрақтандырып алып қалу жұмыс- тары өте нашар жүрді. Не тіршілікке қолай- лы жағдай жоқ, не тіл білмейтін жерде оралмандар не істейді? Амал жоқ, көбісі жерсінбей, оңтүстік өңірге көшіп кетті. Олар оңтүстіктен басқа емес, ана тілдерін із деп кетті. Өйткені күнделікті тіл білмеу мә се лесімен бетпе-бет келген олар, Қазақ- станға қазақ тілі үстемдік құрған жерге емес, орыстілділер өлкесіне келгендей сезі ніп, жерсінбеді. Біз әлі де болса сол түс- тік өңірді қазақыландырамыз десек, өңір- де қазақ тілінің мерейін үстем етуге ұмты- луы
мыз керек. Өңірге оралмандарды кө ші ріп әкелумен бар мәселе шешілмейді. Қа ла лардың атауын, ресми іс-құжаттарын қа зақ тіліне көшіріп, сол өңірдің әкімдері- нің қазақтілді, қазақ тілінің шын жанашыр- лары болуын қадағалауымыз керек. Сондай-ақ сол өңірге көшіріп әкелетін әрбір отбасының кем дегенде бір мүшесін жұмыспен қамтуды да ойластыру керек. Көшіп келгендер жерсініп кету үшін қо мақ- ты мөлшерде жәрдемақы беріп, бас пана- мен қамту керек. Осы секілді жан-жақты жұ мыстар жүргізсек қана біз солтүстік өңір лерді қазақыландыра аламыз. Халық мүмкіндігінше оңтүстік өңірге тұрақтап қалғысы келеді. Сондықтан сол- түстік өңірдің тұрғындарының жалақыла- рына аймақтық коэффициент қосқан дұрыс секілді. Бұл, бір жағынан, халықты сол өңірге тартудың амалы болса, екінші жағынан, суық жақта тұратын халыққа жасалған көмек ретінде болар еді. Расында да, бүгінгі күні аталмыш өңір- де орыстардың, орыстілділердің қарасы көп. Сондықтан жалақыларына аймақтық коэффициент қосумен қатар, баспанамен қамтамасыз етіп, сол өңірдегі жоғары оқу орындарының оқу ақысын арзандату секіл ді жұмыстарды да қатар жүргізу ке- рек. Өйткені біршама жасқа келген үлкен- дерді көшіріп апарудан гөрі оқу бітірген соң жастарды тұрақтандырып, сол аймақта қалдырсақ, жастардың солтүстік өңірге үйренісуі, жерсінуі оңайға түсер еді. Жал- пы, белгілі бір дәрежеде солтүстік өңірде кәсіп табу жолдары да баршылық. Мәсе- лен, бұл өңір лер – астықты өлкелер. Егер осы бағыт тағы жұмыстарды еселеп дамы- тып, халық тың еңбек етуіне тиімді жағдай жасасақ, егін егумен айналысқан шаруа- лар дың өнімін дер кезінде сатып алу, жыл он екі ай шаруалардың жерді еміп, күн көруіне тиімді жағдай туындату халықты сол өңірге тұрақтандыруға ынталандырар еді. Мәселен, кейбір азаматтар кәсіп іздеп, шекара асып та жатыр ғой. Егер халықтың Абай ОМАРОВ (коллаж)
3
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №195 (1106) 7.11.2013 жыл, бейсенбі
Абай ОМАРОВ (коллаж) ҚОҒАМ
Әділжа ан н ҮМ ҮМБЕТ Ерғали БАҚАШ, Ха Ха лы лықа қара ралы лық қ «Б «Бөб өбек ек» » қо қоры ры орталығының баспа ісі-редакциялау бөлімінің жетекшісі: Дарья ГАЙДЕНРАЙХ, Қа Қаза зақс қ та танн нның ың ба бала лала лар р өн өн ім ім де дері рі индус триясы қауымдас ты ғының президенті: – Бұл мәселені қоғам қайраткері, ҚР еңбек сіңірген әртісі, Мәжіліс де пу таты Бекболат Тілеухан ағамыз Парламент мінберінен бірнеше мәрте көтер гені анық. Бірақ оң нәтиже бермеді. Шынымен де, кіршіксіз ақ қағаздың бе тінен жалаңаш қыздардың не болмаса басқа да мән-мағынасы жоқ сурет тердің тұ тұ рғ рғаны дұ
дұры р с ем
емес. Егер р міндетті түрде сурет қою кере ек к
болс л а,, өзімізд д ің ің Қ Қыз
Жі Жі бе бек, к, Ә Әли ли я я, М М ән ән шү шүк к се секі кі лд лді есімі дара аталатын апал л а ары рым мыз
ыз д д ың ың ссур
уреттін ін н
н ег ег е е салмасқа? Ұлы жазушы М.Әуезов «Ел боламын десең, бе сі гіңді түзе» дегенді тектен-текке айтпағанын әлі күнге жете түсінбейтін сияқ ты мыз. Еңсесін енді тіктеп, мектеп партасынан бойын түзейтін оқу шы ларға жала ңаш қыздардың суреті басылған дәптермен сабақ беріп, қалай ұлтжанды ұрпақ тәрбиелей аламыз? Мұны өзгерту қиын н ем е
ес , ол біздің қолы мыз дан келеді. Тауарды сатып алушы, яғни тұтынушы өз з та
тара рапы
пы на нан н сұ сұра
раны ныс
с б бі л лді дір
р ме ме се се , , тапсырыс та, өндіріс те болмайды. Тұтынушының талап қоюға мүм к і ін діг
і і і мол. – Білуімше, еліміздегі оқушы дәптерлерінің көпшілігі Қытай сынды көршілес елдерге тапсырыс беру арқылы елге жеткізіледі. Ал Қытай ойына келген суреттерді тапсырыс берушінің тауарына жапсыра бермейді, бұл – оқ қ
у ы дә д птер
р ле лері р нің ң мұұқа
қ басына оқу үдерісіне қатыс ыс ы ы жо жо қ қ су
суре ретт
т ер ерд ді с сал
ал уғ уға а б біздің кәсіпкерлердің өззде дері рі
тапсырыс береді деген сөз. Бұл жерде, әрине, баласына тап сондай оқу құралдарын сатып алып беретін ата- ананың да кінәсі бар. Әйтпесе мән-мағынасы түзу суретті дәптерлер сатылымда жетерлік. Жалпы, қоғамда мұндай проблема болса, балала а рд рд ың ың сана сезіміне дәптер мұқабасындағы суреттер ер к
кер ер і і әс әсер ер е еттіп жа жатқ тқан
ан б б ол олса
са, Стандарттау мен сертиф ф икаттау органдары мен бі бі і лім басқармалары бірігіп қадағалау шараларын қатаң қолға алып, бақылау жүргізуі тиіс деп есептеймін.
Д Л А А А
Ѓ А А А Л Л Л А А А Ш Ш Ш Т Т Т Ы Ы Ы А
А А Л Л Л А А А Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д А А А А А А А А А А А А А А А А Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ А А А А А А А А А А А А А А А А Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н
С С С С С С С С С С С С С С С С А А А А А А А А А А А А А А А У У У У У У У У У У У У У У У У А А А А А А А А А А А А А А А А Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л А А А Л Л Л А А А Ш Ш Ш Т Т Т Ы Ы Ы А
А А Л Л Л А А А Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д А А А А А А А А А А А А А А А А Т Т Т Т Т Т Т Т Т Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ А А А А А А А А А А А А А А Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н С С С С С С С С С С С С С С С А А А А А А А А А А А А А У У У У У У У У У У А А А А А А А А А А А А А А А А Л Л Л Л Л Л Л Л Л Дайындаған Сандуғаш ӘЛІМЖАНОВА – Жасыратыны жоқ, менің сертификаттау орталық та- рына көңілім толмайды. Себебі дәптерлердің басым бөлігі өндіріс шығыны төмен Қытайдан келіп жатса да, қолданысқа рұқсат беретін құжаттарды кәсіпкерлерімізге бере береді. Еліміз бай, сап ап ал
ы ы тауа у р р шығару руға қ қ ар р жысы
жетеді, бірақ біздің б биз
изне несм
смен енде
дер р ақ
ақ ша ша үү не немд
мдеу мақсатында дизайнермен жұмыс жасап, шығынға батқысы келмейді. Кәсіп иелерін балалардың психикасы қайдан қызықтырсын, пайда көзі болса болды. Әйтпесе оқушы дәптеріне «барби» мен өрмекші адамның қо о рқ р ынышты сур у еттерін салудың не қажеті бар? Бал ла
а са саба ба қ қ оқ оқым ымай
ай а а лд лд ан анат ат ын ын ы ы былай тұрсын, сапасыз з си сия
я езілііп, қолына жағылып, көзіне түседі, эстетикалық тұрғыдан да қарап тұрып көңіліңе түрпідей тиеді, ал біздің қадағалаушы органдардың шара қолданар түрі жоқ. Ең алғаш озонотерапия әдісі ҚР Пре зи- ден ті істері жөніндегі басқармасы меди- цина орталығының клиникалық ауру ха- насы – С
С ов овми м ннің
ң экстр
тра кор р по рал ды ге мотүз з ет ет у у бө бөлі лі мі мі нд нде е ен енгі
гізі зілд
лді.. Б Б үг үг ін інгі гі к кү үнде
озонотерапия сауықтыру мен емдеудің әлемдегі ең кең тараған дәрі-дәрмексіз тәсіліне айналуда. жүктеу/скачать 10,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|