Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
Ұлттық мерекенің тойлануына
жүктеу/скачать 9,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Ұлттық мерекенің тойлануына көңіліңіз тола ма? «Наурызнама» мәдени бағдарламасын қабылдау керек пе? Әлима СҚАҒИҚЫЗЫ, филология ғылымының кандидаты, доцент: – Шыны ке рек, елі міз дегі Наурыз ме рекесінің той лануына менің көңілім толмайды. Халықтың Наурыз ме ре ке сіне деген ынта-ықыласы, ниеті жақсы. Бірақ жергілікті басқару орган- дары тарапынан жүргізілетін мерекелік ұйымдастыру жұмыстары нашар. Жаңа жыл мерекесіне үш ай бұрын алдын ала дайындалады, алаулатып-жалаулатып мерекелік құт тық- тауларын іледі, шыршаны тігеді, жер-дүниені жыл тырақ- тармен безендіреді. Ал Наурыз мерекесінің тойлануына бір ай түгіл, үш-ақ күн қалды, көшелерде әлі Наурыз мерекесін айшықтайтын ешқандай бе зендірулер жоқ. Жаңа жыл мереке сінің алдында жергілікті әкімдіктер мекемелерге нұсқау беріп, маңдай- ша ла рына мерекелік құттықтаулар ілуге, есік терінің алдына шырша тігіп, жыл- тырақтармен безіндіруге тапсырма береді. Егер Наурыз мерекесінің алдын да да мекемелерге алдын ала осындай нұсқау берсе, көшелерде мерекенің нышаны білініп, халық та Ұлыстың ұлы мерекесін сезінер еді ғой. Бұл жерде 70 жыл Кеңес одағының құрамында бо лып, рухымыз жаншылып қалған, анау-мынау деп ақталудың қажеті жоқ. Дәл бүгінгі күні ұлттық мерекемізді дүбірлетіп тойласақ ешкім бізге «қой» демес еді. Ұлттық мерекені шенеу нік теріміздің санасы сезінбейінше осылай бола береді.
сыйлықтың лауреаты: – Дәл қазір Наурыз мерекесін тойлаудың бәрібір басқа тұжы рым дамасы жоқ. Ұлттық мерекемізді тойлау жыл дан- жылға жетіліп келеді. Сон дықтан артық сынай бермей, ме ре- кені осы күйінде қабылдауымыз керек. Дәл қазір бірдеңені өзгертеміз деп ты рысудың да қажеті жоқ. Халықтың қа ла- уымен бәрі алдағы уақытта дұрысталады деп ойлаймын. Айгүл АХМЕТҚАЛИЕВА, «Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің қауымдастығы» қоғамдық қорының директоры: – Наурыз мерекесінің жалпы рес публика көлемінде тойлану дең ге йіне кө ңілім толмайды. Мерекені тойлау дең гейі «Ұлыстың ұлы мерекесі», «Ұлт тық Жаңа жылымыз» деген дәрежеге жете қойған жоқ. Көбіне тойлау деңгейі жасан- дылықтан, көзбояушылықтан ары аса алмайды. Мәселен, Жаңа жыл мерекесі мен Наурыз мерекесі екеуін салыстыруға келмейді. Әлі күнге ұлттық мерекеміздің мәртебесін арттыруға деген құлшыныс байқалмайды. Жаппай халыққа мерекелік көңіл күй сыйлап, ұлттық мерекемізді тойлауға жұмыл ды ра алмай отырмыз. Айта кетер жайт, Нау рыз мерекесі батыс өңірімізде бас қа ша тойланады. Барша халық көшеге шығып, үй аралап, әркім өз өнерін барынша ортаға са лып, бір ай көлемінде ерекше бір ек пін мен тойлайды. Жас жұбайлар не кесін қидырып, тойларын осы кезеңге орайластыруға тырысса, ренжісіп қал ған адамдар арнайы бір-бірін іздеп ба- рады, жаппай ағаш егеді, сенбіліктер өт кізеді. Осы бір лепті республикалық деңгейге жеткізе білсек керемет болар еді. Алмас ТҰРТАЕВ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты: – Мен ұлттық идеологияның қа лып та суына ықпал ете тін кез келген жал пы ұлттық бағдарламаның қабыл- дануына қарсы емеспін. Бірақ арнайы құжат қабылдау ке йінгі кезде өзгеше сипат алып кеткен сияқты. Мы са- лы, қаржы дағ дарысы кезінде экономикалық, жұ мыс- сыз дықты жою үшін, әлеуметтік бағдар ламалар қа- был дап жатырмыз. Меніңше, Әз-Наурыз қазақ бар кез де, мем лекетіміз тұрғанда құрдымға кетпейді. Қа- зір дің өзінде ұлттық мерекеміз жыл сайын түрленіп өткізіліп жатыр. Тә уел- сіз діктің алғашқы жыл да рымен салыстырып көрейікші, төл жаңа жылымыз осыдан жиырма шақты жыл бұрын тек қазақтардың, түркітілдес өзге ұлт өкілдерінің ғана мейрамы сияқты көрінуші еді ғой. Ал қазір Наурызды сәл басқаша тойлау жалпыұлттық деңгейге көтеріліп келеді. Елбасы кезекті бір мейрамда сөйлеген сөзінде: «Біздің жаңа жылымыз Нау рыз дан басталады» деген болатын. Қо ғам ның да, биліктің де бұл тұрғыдағы мүд десі үндесіп жатыр. Ең бастысы, Нау рызды Біріккен Ұлттар Ұйымының өзі халықаралық ме реке ретінде бекітті. Мұның өзі – түр кі әлемі үшін ортақ жеңіс. Сондықтан қо ғамның санасына ор нық қан ұлттық мей рамдарды арнайы бағ дар ла ма- лар мен ресми лен дірмесе де болады. Шәкір ЫБЫРАЕВ, Түркі академиясының президенті: – Дәл осы мәселе көптен бері ай ты лып жүр. Жыл сайын айтамыз, бірақ нә тиже жоқ. Нәтиже шығу үшін арнайы бағдарлама қабылдау керек-ақ. Олай дей- тінім, қазір Наурыз мейрамы тым рес ми аталып өтіледі. Киіз үй тігіп, көже ішсе немесе ұлттық шапан киіп жүрсе болды, сол Наурыз деп түсінетін жас ұрпақ қалыптасып келе жатыр. Біз олар ға мерекенің қандай болатынын көр сете алмағандықтан, оларды кінәлай ал маймыз. Себебі олар жыл сайын алаңдағы концерт пен бірді- екілі киіз үйлерді көріп жүр. Қазіргі кезде Наурыз мерекесінің түпкі атрибуттары мен ғұрыптық рәсімдерін жүйелі жолға қою керек. Ол үшін «Наурызнама» ма, басқа ма, әйтеуір, мемлекеттік деңгейдегі мәдени бағдарлама қабылдайтын уақыт жетті деп есептеймін. Артур НЫҒМЕТОВ, саясаттанушы: – Меніңше, мұндай бағдарламаның қажеті жоқ. Осы уа қытқа дейін бірнеше мемлекеттік құжаттар қабылданды ғой. Бірақ олардың іске асырылып жатқанын көріп жатқан жоқпыз. Қоғам хал-қа ді рінше Наурызды жыл сайын атап өтіп жа тыр. Кез келген бастама қоғамның қа лауынсыз жүзеге аспайды, мей- лі он бағ дарлама қабылдасаңыз да. Ұлттық мей рам еш қан дай да басы артық бағ дарламаны қажет етіп отырған жоқ. Дайындаған Сәдуақас КЕБЕКБАЙ НАУРЫЗНАМА КРЕДОСЫ Біріншіден, тазалық сақтау, ескі дүниеден арылу, табиғатты аялау; Екіншіден, әр шаңырақ наурызкөже пісіріп, туған-туыс, көрші-қолаң бір-бірін дәмге шақыруы керек; Үшіншіден, дос-жаран, туысқанға көмектесу, ғаріп-қасірлерге қол ұшын созу; Төртіншіден, әр қазақ кемінде бес тал ағаш отырғызу керек. Бесіншіден, мейрамды сылтау етіп ішкілікке және өзге де жағымсыз істерден аулақ болуы тиіс; Алтыншыдан, хан мен қара, бай мен кедей, бастық пен қызметкер деп бөлінбей, ұлттық дәстүрді ұстанып, үлкенге сәлем, кішіге ізет қылуы керек; Жетіншіден, Наурыздағы салт-жораларды, ырым-тыйымдарды білгеннен үйреніп, білмегенге үйрету, ұрпаққа мирас ету парыз болуы қажет. Қожа, молдалар ескі әдетті қалдырамыз деп, Құрбан, Ораза айттарын Ұлыс күні дегізіп, Ұлысты – Наурыз дегізген. Жыл басының аты Ұлыс екенінің дәлелі мынау: «Ұлыс күні қазан толса, ол жылы ақ мол болар. Ұлы кісіден бата алса, сонда олжалы болар» деген – тіпті ескі мақал. Шәкәрім Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото)
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №47 (958)
бейсенбі
Алтай ТАЙ ТАЙ ЖАН ЖА ОВ О , фил фил осо осо фи фия ғылымының докторы, профессор: Серік АБА Б С- ШАХ, тел тел епродюсер: Жәди ШӘКЕН, жаз жаз ушы ушы : – Қазақ наурызды Самар қа нның көк тасы еріг і ен
күн деп сипаттайды ғой. Күн мен түн теңескенін бай мен кедей, бүкіл халық бірге қарсы алған. Бүгінде бұл күн мемлекеттік мерекелердің қатарында тұрға- нымен, оны атап өту барысында бірқатар кем ші- лі лікт
кт ер ер б б ай ай қа қа лы лы п п жа жа тқ тқ ан ан ы ы ра ра с. Орталық алаңдарда іш ш і са сан н тү
тү рл рл і і әб ә зе зе лд лд ер ерме ме н н жа жа бдықталған киіз үйлер ті гіледі. Бірақ соған халықты жолатпайтыны кейде қы зық көрінеді. «Ойбай, мынаған кірмеңдер, қазір рек тор келеді», «әкім келеді», «бастық келеді» деп, жұрт ты киіз үйдің маңына жолатпай қояды. Сол қо қ
с е, е, ж ж ұр ұр т т бе бе с- с ал ал ты ты с с ағ ағ ат ат
бо б к к үт үт іп іп т т ұр ұрад ады ы. С Сол ол к к иі иіз з үйлерді шенеуніктер өздері отырып, көже ішу үшін тіктіргендей көрініс береді. – Біраз уақы т үз
іл і істе н кейі
йі н Наурыз мер ек есін 1989 жылдардан бастап қайтадан атап өте бастадық. Колбиннің кезінде Наурызды қалай атап өткен болсақ, қазір де солай атап өтіп жүрген сияқтымыз. Ол кездері аудандарды күштеп қалың қардың үстіне ағаш үй тіккізеді. Сол үйлер еш уақытта халық үшін тігілмейді, оған те т
к па па рт рт ия ия ны ны ң ң ад а амдары мен шенеуніктер ер к
ір ет ет ін н . Со Со сы сы н ол
олар ар
к келм
лм ей ейін нше ше т т ой ой басталмайды. Мұғалімдер ер м мек екте
те п п оқ оқ уш ушыл ыл ар ар ы ы мен студенттерді күштеп шақырады. Олар шенеуніктердің келуін күтіп, тоңып далада тұрады. Кетіп қалуға тағы рұқсат жоқ. Сосын шенеуніктер келген кезде этнографиялық мереке басталады. Қазір де сол көрініс қайталанып келеді. Бұл дұрыс емес. Наурызды – жаңа заманның ң ха
лы лы қт қт ық ық м м ер ер ек ек ес ес ін ін е е ай ай на на лд д ыру керек. Киіз үй мен ұлттық киі і м
на наур
ур ыз ыз ды ды ң ң ат ат ри ибу
буты ты б б ол ол а а ал ал майды.
– Ви В п- наурызға а й йн ал ып б
б ара жатыр деп ойламаймын. Ки і із үй
й дегені
і і міз – жай ғана алаңның сәнін келтіріп тұру үшін тігіледі. Оған үлкен ақын- жазушыларды, қоғам қайраткерлерін, шенеуніктерді ғана кіргізіп жатса ренжуге болмайды. Себебі бүкіл халық симайды. Үйде қонақ күтсек те, оны сыйлауға тырысамыз ғой. Мені алаңдататын басқа нәрсе. Біз наурызды «жалпыхалықтық ме ме
ре ке к » » деген статусынан айырып п жа жа тқ тқан
ан да да йм йм ыз ы . . Не Не ге ге ? ? Се Се бе бе бі б біз наурызда кө кө же же і і ші ш п, басымызға жараспайт т ын ын қ қ ал алпа пақ
қ ки киюм
юм ен ен ш ш ек ек те те лі ліп
п қаламыз. Кез келген телеарна, баспасөздерге назар аударсаңыз наурыздың шығу тегін, оның тарихын, қазақтардың қалай тойлағанын жарыса жазып жатады. Өткен шақтың мерекесі ретінде ұсынып отырмыз. Одан қалса, тек қазақтың немесе мұсылмандардың мерекесі сияқты сипат жасап береміз. Соның кесірінен ол бүгінгі кү кү нн нн ің ң м м ер ер ек ек ес ес і ре ре ті ті нд нд е е жа жа лп л ых ы алықтық деңгейде емес, , ш ша ағын ын т т оп оп ты ты ң ң архаик
кал алық
ық м м ер ер ек ек ес ес і і ре ре ті тінд нд е е ат ат ал алып
ып к келеді. Мүфтидің құттықта а уы уыме мен н ше
ше кт кт ел ел іп іп
сияқты басқа халықтарды итермелеп тұрмыз. ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Ѓ Д Ћ Л А А А А А Л А Ш Т Ы А Л А Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Д Д Д Д А А А А А А А А А А А А Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ А А А А А А Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н С С С С С С С С С С А А А А А А А У У У У У А А А А А А А А А А А А А Л Л Л Л А А А А А Л Л Л Л Л А А А А А Ш Ш Ш Ш Ш Т Т Т Т Т Ы Ы Ы Ы Ы А А А А А Л Л Л Л Л А А А А А Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д А А А А А А А А А А А А А А А А Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ А А А А А А А А А А А А А А А А Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н С С С С С С С С С С С С С С С С А А А А А А А А А А А А А А А А У У У У У У У У У У У У У У У У А А А А А А А А А А А жүктеу/скачать 9,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|