Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 9,12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дайындаған Сәдуақас КЕБЕКБАЙ Құбаш САҒИДОЛЛАҰЛЫ
- Дүкен МӘСІ ІМХ МХ АН АН ҰЛ ҰЛ Ы Ы
- Әз-Наурызда Жер-әлем жа ңарады, тіршілік жанданады
А А А А А Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л А А А А А Л Л Л Л Л А А А А А Ш Ш Ш Ш Ш Т Т Т Т Т Ы Ы Ы Ы Ы А А А А А Л Л Л Л Л А А А А А Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Ѓ Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д Д А А А А А А А А А А А А А А А А Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Т Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ Ћ А А А А А А А А А А А А А А А Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н Н С С С С С С С С С С С С С С С С А А А А А А А А А А А А У У У У У У У У У У У У У У У А А А А А А А А А А А А А А А А Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Л Дайындаған Сәдуақас КЕБЕКБАЙ Құбаш САҒИДОЛЛАҰЛЫ О Й -Т О Л Ғ А М М О Ал табиғатпен етене жақын адам баласы са на ар қы лы ғана жаңарады, өткен мен бү- гін ді та ра зылайды, келеш ек ек
к ү ү мі мі т т ар ар та та ды ы . Иі сі қа зақ жұрты Наурыз ме ме
йр ам ам ын ының
ың м м ән ән - - маз мұнын, түпкі рухани ырзығын саналы түр- де сезіне бермейміз. Сондықтан сана ар қылы Наурыз мейрамында жаңару үшін әр қа зақ баласында ата-бабадан мирас боп жет кен дәстүрлер мен жора-жорал ғы ларды парыз, яғ я ни ни с с үй үй ек ек ке ке с с ің ің ге ге н н кр кр ед ед о о ре р тінде орындауы ке ке ре ре к к си си яқ яқты ты . Со Сонд
нд а а На На ур урыз ыз өт кінші жаңбыр- дай өте кететін құрғақ іс-шара бо лып қана қой май, әр адамның жүрегін шуақ қа бөлеп, бо йына қуат да ры тады. Өйт кені Наурыз – қазақтың ілкі мә де ниеті мен бай пәлсапасының жиынтық ко дексі іс пет ті. Қазақтың ақжүрек болмысы ы, , де е г г да да р р ке ке л л бе е ті т көрініс тапқан сан ғас ыр ырлы
лы қ қ На На у у ры рызд
здың ың
далалық пәлса па лық кодексі са на мызда өзіндік кре досын-парызын қа лыптастырғаны анық. Ен дігі міндет – Табиғат-Ана алдындағы па ры зымызды қайта жаң ғырту арқылы Нау- рыз дың жұмбаққа толы сырын ұғыну, жа- ратылыс пен пенденің арасындағы кіндігінен бай ланған құпия кодын өз жүрегімізден табу бол са керек. Қа зақ тың төл дүниетанымы мен на ным-се нім дерінің өзегі Әз-Наурыздың ң өн бо бо йы йы нд нд а тұ нып тұр. Мәселен, ерт т ең ең Н Н ау ау ры ры з з де де ге ге н н тү тү ні әр бір шаңырақ үйінің тө рі рі
не ш шыр ырақ ақ
жағып, Қы зыр баба түнін күзетіп, тілек ті- леген. Бұл түні оты маздап, жарығы жанып тұр ған үйге Қызыр бабаның мейірі түседі, сол үйг е құт-береке қонады деп сенім білдір ген. Қа шық тықтың алыс-жақындығына қа рамай, жасы
ы к кіш іш іл л ер ер ү ү лк лк ен ен ге ге с сәл
әл ем ем б б ер ер е е барып, «уыз
з » » ба ба т т ас а ын ын а а ла ла ты тын
н бо бо лғ лған ан . Өм Өм ір і де бітіс- пес тей болып кетіскен аға йын ның Наурызда өзара татуласып, қауыш па уына қақы жоқ-ты. Да ла ның жазылмаған мо раль дік-адам гер- шілік, ба уырмалдық, дархандық, ақ жүректік, кең пе йілдік мі не зі мізді пайымдатқан күн де- лі лі
кт і і са с лт л -дәстүрлер кодексі осы Н Н ау
ры ры зд зд а а ай ай ш ш ық ық та тала түсетін. Жапондар мен н к к ор орей ейле
лер- р- де салт-дәстүрлер кодекс секілді санаға әб- ден сіңген. Біз де Наурызға төл кодек сі міздің бө лін бес бөлшегі деп қарауымыз керек. Отар шылдық салдарынан Науры зы мызды жо ғал тып алып қараңғы түндей бол дық, қайта қа
у у ыш ыш қа қа нд нд а а кү кү нд нд ей ей ж ж ар ар қ қ ы ы рап сала берд
д ік ік . Ба Бас с қа қа ны ны қ
қ ай ай да дам,
м, қ қ аз аз ақ ақ п п е ен наурыз егіз ұғым, бір-бірінен ажы рағысыз. Наурызды таныған адам қазақты таниды, қала берді, түркі жұртын, шығыс халықтарын, жалпы, адам зат тың текті болмысын таниды десек артық айт паспыз. Наурыз – әлем үшін адам- за за тт тт ық ық , қа зақ үшін ұлттық құндылы қ, қ,
ұ лт лт ты ты қ қ бо бо л лмы
мы с с тың ко дексі. Наурыздың өз өз і і ұл ұл тт ттық ық
ком му ни кацияның маңызды көрінісі. Де ген- мен қа зіргі кезде Наурыз мейрамын түпкі пәл са па сын әлі зерделей алмай келеміз. Нау- рызды нәшіне келтірмей, қазақи бол мы сы- мызды, қазақтық кодымызды таба алмаймыз. Б Белг
і ілі
і ақын, аудармашы Дү кен Мәсімханұлы ағамыздың пікірінше, көш пелі өмірде тойлап келіп, үзіліп қалған Нау рыз мейрамымен отырықшы ел ре тінде қайта қауышқан кезде оны өз дең гейінде, нәшінде атап өтуді дұрыс жолға қо йып
п , , ма м змұнын а а шатындай бірыңғай тұж ж ыр ыр ым ым да дасы
сы н н жа ж са сау у ке ке ре рек. к.
ІМХ МХ АН АН ҰЛ ҰЛ Ы Ы, филология ғылымының докторы, профессор: – Өкінішке қарай, Тәуелсіздік алға ны- мыз ға 22 жылға аяқ басып бара жатса да, бұл дә д с түрлі жаңа жылымыз, қасиетті ме- ре реке кемі мі з з Г Г и и го гори ри ян күнтізбесіндегі «жа а ң ңа а жы жы лд лдың ың » » та та с с а а сы сында қалып келеді. Оған кі кім м кінәлі?! Әри не, Сталинді, Мәс кеу ді кінәлай ал май мыз. Басы ашық, тек өзі міз кінәліміз. Нау рыз да мере ке ле ген нің ор ны на шар ша- тып, қа жы тып бітіреді. Киіз үй ті гу, оны бе- зен діру. Сор ғалатып сорпа, көл кілдетіп көже та су. Құ д айдың зор лы ғы мен дірдек қағып киіз үй дің ма а ңа ңа йы йы нд нд а а к к үн үн б б а а ты ты ру ру.. .. . « « Әж Әж еп п - те уір ән еді, п п ұ ұ шы шы қ қ ай айт т ып ып қ қ ор ор қ қыл ыл ды ды » » де дег ген ен - дей, ке ре мет ме ре ке міз ді, қасиетті күнімізді өзіміз әс пет тей ал ма дық. Қор қылдық. Сүйкімін ке тірдік. Оның себебі неде? Оның ең басты се бе бі, Нау рыз ме рекесін жаңа заман, жаңа ел, жаңа өмір ге лайықтап өт өт кі кі зу зу ді ді ң ң тұ тұ жы жы р р ым да масы, бағдарлама а сы сы жа жа са салм лм ад ад ы ы. С С е е бебі бағ зы дә уір лерден Х ХХ Х ғасырдың ба сы на дейін көш пелі өмірде тойланып ке ліп, көп ұзамай үзі ліп қалған Наурыз ме рекесі ХХ ғасырдың со ңында қайта орал ған кезде, қазақ әл де қа шан көшпелі өмір мен қош айтысқан, оты рық шы ел бо латын. Ал Ал «Н Н ау ау ры ры зд зд ы» ы» о о ты ты р р ық ық шы шы ел- л ді і ң ме реке і сі, Тә Т уелс і із елдің ұлттық жа ңа жы лы ретінде қалай тойлауымыз ке рек?» де ген мәселеге ешкім бас қатырған жоқ. Ал- ғашқы үрдісте әркім ойына келге нін (әри не, жақсы ниетпен) жасап, өзінше фор мат, өзінше форма табуға т т ал а пы п нды. Ал түп үп теп келгенде киіз үйдің На На ур ур ыз ыз м м е е ре ре к к ес ес ім мен ен т т үк үк те қатысы жоқ дүние. е О Ол л негіз і і і бі біздің і ата-б б а- ба ларымыздың жаз жай лаудағы бас па насы ғана. Сондықтан тұтас ел болып, дүйім жұрт болып, Наурыз мерекесінің оты рық шы өмірге лайық талған, заман талабына жауап беретіндей, жал пы, халыққа мерекелік де- ма ма лы лы с с п пен н қу қу ан ан ыш ышты ты к кө өңіл-күй сый лай тын- да да й й к к е е ш шен н ді ді т т ұж ұж ыр ыр ым ым д дамасы мен бірың ғай бағ дар ламасын жасауымыз керек. Бұл – бір. Екіншіден, біз Наурыз мерекесін тура нау- рыз (март) айының 22-сі күніне шеге леп тас- та дық. Онымыз да дұрыс емес. Дәстүр бо- йын ша өзіміздің ұлттық ай (бұл арада луна ма ғынасында) күнтізбеміздегі ескі айдың (ақ пан) бітіп, жаңа а а йд йдың ың ( (на на ур ур ыз ыз ) ) ту у ға ға н н кү кү - - нінде мерекелеуіміз з ке ке р рек ек. Бұ Бұл л кү кү н н м мүм үм к кі н, н бір жылы наурыз (март) айының басына та- ман, бір жылы ор та шенінде, бір жылы со ңы- на таман келуі мүмкін. Қазір 22 наурызда (март) күн нің бір жылы қыс, бір жылы көк- тем болып тұратын себебі де сол. Сонда ғана он оның ың м м ән ән і і ме ме н н сә сә ні ні а а рт рт а а түседі. Са Са йы йы п ке келг
лг ен ен де де,
На На у урызды тойлау әр қа- зақтың өзінен, азаматтық парызынан бас та- лады. Наурыз мейрамы кезінде әр алаш аза- маты не істеуі тиіс? Бұл үшін өзгелерге ұқ самайтын, әрқайсымыз орындай алатын қа рапайым «Наурызнама кредомыз» болуы керек деп ойлаймын.
жүктеу/скачать 9,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|