Республикасы білім жəне ғылым министрлігі ы. Ə. Əміреев, Ж. Ы
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
Әлеуметтік-экономикалық статистика. Оқулық. Оқулық. Оқулық
-кесте. Жұмыс уақыт қорлары балансының сұлбасы
Жұмыс уақытының балансын пайдалана отырып, ондағы көрсетілген ресурстар бөлігінің нəтижелігін жеке сипаттайды. Де- мек жұмыс уақытын тиімді пайдалану көрсеткіштерін анықтайды жəне оларға: күнтізбелік уақыт қорын пайдалану коэффициенті; табельдік уақыт қорын пайдалану коэффициенті; жоғары мүмкіндікті қорды пайдалану коэффициенті жатады. Осы аталған үш коэффициентті есептеу үшін іс жүзінде нақты жұмыс істелінген адам–күндерді аталған жұмыс уақытының қорларына бөлеміз. Мұнда, əрбір уақыт қорының қандай бөлігі шын мəнінде пайдаланылатындығы анықталады немесе мына формулалар бойынша есептеледі: Күнтізбелік уақыт қорын пайдалану коэффициенті: Kк. у.к.п. T н.ж.і.а/ к. Тк. у.к. *100; мұнда, Кк.у.қ.п. - күнтізбелік уақыт қорын пайдалану коэффициенті; Тн.ж.і.а/к. - нақты жұмыс істелінген адам – күндер; Тк.у.қ. - күнтізбелік уақыт қоры. Табельдік уақыт қорын пайдалану коэффициенті: Kт. у.к. Tн.ж.і.а/ к. Тт. у.к. *100; мұнда, Кт.у.қ.п. – табельдік уақыт қорын пайдалану коэффициенті; Тт.у.қ. – табельдік уақыт қоры. Жоғары мүмкіндікті уақыт қорын пайдалану коэффициенті: Kж.м. у.к.п. Tн.ж.і.а/ к. Тж.м. у.к. *100; мұнда, Кж.м.у.қ.п. – жоғары мүмкіндікті уақыт қорын пайдалану коэффициенті; Тж.м.у.қ. – жоғары мүмкіндікті уақыт қоры. Жұмыс күшін ұтымды да тиімді пайдалана білу ғылыми ұйымдастырылған жүйеде жүргізілетін экономикалық заңдылық жəне статистиканың алдына қойған негізгі бір мақсаты бо- лып табылады. Бұл мақсатты шешу үшін статистика бірнеше көрсеткіштерді, яғни есепті кезеңде жиналған мəліметтермен жұмыс уақытының балансына кіргізілген көрсеткіштерді пай- далану арқылы қолданады. Ондағы көрсетілген көрсеткіштерді екі бөлікке бөлуге болатындығы: біріншісі – жұмыскерлердің орташа тізімдік санын пайдалану, екіншісі – жұмыс уақыт қорын пайдалану. Осы көрсетілген екі тəсілде жұмыс күшін ұтымды қолдануды зерттейтіндігі жəне сол арқылы белгілі бір мөлшерде қорытынды жасалатындығы. Жұмыскерлердің орташа тізімдік санын пайдалануына баға беру үшін (əрбір мекеме, кəсіпорын, шаруашылық бойынша жеке қарастырады) тізімдегі жұмыс істейтін жұмыскерлердің коэффициентін есептейді. Оны есептеу үшін шын мəнінде, нақты істелінген адам-күндерді жалпы істелінетін жоғары мүмкіндікті адам-күндерге бөлеміз немесе мына формула бойын- ша есептейміз: Kж.о.т.с.п. Tн.і.а/ к. Ті.ж.м.а/ к. *100; мұнда, Кж.о.т.с.п. – жұмыскерлердің орташа тізімдік санын пайдалану коэффициенті; Тн.і.а/к. – нақты істелінген адам–күндер; Ті.ж.м.а/к – істелінетін жоғары мүмкіндікті адам–күндер. Осы есептелген көрсеткіш тізімде бар жұмыс күшін қолдануды сипаттайтын көрсеткіш болып табылады. Жұмыс қорын тиімді пайдалану көрсеткіштерін анықтау үшін статистикада бірнеше есептеу тəсілдері қолданылады жəне соның ішіндегі көп тараған түрлеріне мыналар жатады: жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|