Русский язык 7 класс Введение
жүктеу/скачать 2,53 Mb. Pdf көрінісі
|
знать: содержание литературных произведений, подлежащих обязательному изучению; наизусть стихотворные тексты и фрагменты прозаических текстов, подлежащих обязательному изучению (по выбору); основные факты жизненного и творческого пути писателей-классиков; историко-культурный контекст изучаемых произведений; основные теоретико-литературные понятия;
работать с книгой (находить нужную информацию, выделять главное, сравнивать фрагменты, составлять тезисы и план прочитанного, выделяя смысловые части); определять принадлежность художественного произведения к одному из литературных родов и жанров; выявлять авторскую позицию; выражать свое отношение к прочитанному; сопоставлять литературные произведения;
выделять и формулировать тему, идею, проблематику изученного произведения; характеризовать героев, сопоставлять героев одного или нескольких произведений; характеризовать особенности сюжета, композиции, роль изобразительно-выразительных средств; выразительно читать произведения (или фрагменты), в том числе выученные наизусть, соблюдая нормы литературного произношения; владеть различными видами пересказа; строить устные и письменные высказывания в связи с изученным произведением; участвовать в диалоге по прочитанным произведениям, понимать чужую точку зрения и аргументировано отстаивать свою; писать изложения с элементами сочинения, отзывы о самостоятельно прочитанных произведениях, сочинения.
7 класс (татарская группа) № Бүлекләр Барлыгы Теоретик материал Кабатлау Б с ү Кыскача эчтәлеге 1 5-6 сыйныфларда ҥткҽннҽрне кабатлау 8 -
2 - морфология турында тҿшенчҽ, исем, сыйфат, сан, алмашлык; 2 Фигыль 59 38
3 18
фигыльнең башлангыч формасы, фигыльлҽрнең барлык-юклык формасы, фигыль юнҽлешлҽре;
белҽн тҿрлҽнеше, хикәя фигыль, хҽзерге заман хикҽя фигыль, хҽзерге заман хикҽя фигыльнең мҽгънҽлҽре, ҥткҽн заман хикҽя фигыль һҽм аның мҽгънҽлҽре, билгесез ҥткҽн заман хикҽя фигыль, килҽчҽк заман хикҽя фигыль, билгесез килҽчҽк заман хикҽя фигыль һҽм аның мҽгънҽлҽре; шарт фигыль, шарт фигыльнең җҿмлҽдҽ кулланылышы, шарт фигыльнең телҽкне һҽм ҥтенҥне белдерҥ формалары;
һҽм фигыль белҽн уртак яклары, ҥткҽн, килҽчҽк, ҥткҽн заман сыйфат фигыль;
фигыльнең җҿмлҽдҽ кулланылышы һҽм дҿрес язылышы;
фигыль белҽн уртак яклары, исем фигыльнең исемгҽ ҽйлҽнҥ очраклары;
фигыльлҽрнең ярдҽмче фигыль ролендҽ йҿрҥе, фигыль ясагыч кушымчалар; 3 Аваз ияртемнҽре 4 4 - 1 аваз ияртемнҽре, аваз ияртемнҽренең сҥзлҽр ясауга нигез
булып торулары, аваз ияртемнҽренең җҿмлҽдҽ кулланылышы; 4 Хҽбҽрлек сҥзлҽр 4 3
2 хҽбҽрлек сҥзлҽр, хҽбҽрлек сҥзлҽргҽ морфологик анализ; 5 Бҽйлеклҽр 7 4 - 3 бҽйлек, бҽйлеклҽрнең тҿркемчҽлҽре, бҽйлек сҥзлҽр, бҽйлеклҽргҽ морфологик анализ; 6 Теркҽгечлҽр 7 5 - 2 тергҽгеч, тезҥче теркҽгечлҽр, ияртҥче
теркҽгечлҽр, теркҽгеч сҥзлҽр; 7 Кисҽкчҽлҽр 5 4 - 1 кисҽкчҽлҽр, кисҽкчҽ тҿркемчҽлҽре, кисҽкчҽлҽрнең дҿрес язылышы; 8 Ымлыклар 3 2 - 1 ымлыклар, ымлыклар янында
тыныш билгелҽре; 9 7 нче сыйныфта ҥткҽннҽрне кабатлау 5 -
- Морфология курсы буенча белемнҽрне ныгыту, мҿстҽкыйль һҽм ярдҽмлек сҥз тҿркемнҽренҽ морфологик анализ ясау
Барлыгы 105 61
14 30
Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр
ана теленең тҿп берҽмлеклҽрен һҽм аларның билгелҽрен белҥ;
телдҽн һҽм язма сҿйлҽм, диалог, монолог, аралашу ситуациялҽрендҽ тел стильлҽре, текст тҿшенчҽлҽрен аңлау һҽм гамҽлдҽ дҿрес куллану;
мҽгълҥматны аңлау; сҿйлҽҥ һҽм язуда татар ҽдҽби теленең тҿп нормаларын (орфоэпик, лексик, грамматик, орфографик һҽм пунктацион)саклау һҽм сҿйлҽм ҽхлагы нормаларын ҥтҽҥ;
татар теленең фонетик, лексик системаларын һҽм грамматик тҿзелешен ҥзлҽштерҥ;
ана теленең грамматик категориялҽрен белҥ;
грамматик ҥзенчҽлеклҽренҽ карап, сҥз тҿркемнҽрен аера белҥ;
сҥз тҿркемнҽренҽ морфологик анализ ясау;
тҿрле стиль һҽм жанрдагы текстларны тиешенчҽ уку кҥнекмҽлҽре булдыру;
тҿрле сҥзлеклҽрдҽн һҽм белешмҽ характерындагы китаплардан, массакҥлҽм мҽгълҥмат чараларыннан урынлы файдалану;
торган урынын аңлап куллана һҽм бҽяли белергҽ ҿйрҽнҥ, татар теленең Татарстан Республикасында дҽҥлҽт теле буларак ҿйрҽнелҥен, аның иҗтимагый ҽһҽмиятенең артуын аңлау. 7 класс (русская группа) Аралашу темалары (35 сәг.) 1. Белем һәм тормыш (5 сәг.) Мҽктҽпкҽ килҥ. Белем бҽйрҽме. Безнең сыйныфыбыз, сабакташларыгыз турында. Язу тарихыннан. Китап басылу тарихы. Безнең мҽктҽбебез. Каюм Насыйри иҗаты ―Ҽбҥгалисина‖ ―Мҿхҽммҽдия‖ мҽдрҽсҽсе, Лҽбибҽ мҽктҽбе. Лексик минимум Сызым
Кимчелек Чирек
Мҽртҽбҽ (раз) Катлаулы Тҿшен- Имтихан
Җитди Кҥчереп яз- Мҽгьлҥмат Мҿгаллим Министрлык Мҽгариф
Тҿрки Тҽҗрибҽле Тҽҗрибҽ Мҿдир
Мисал ҿчен Мҽсҽлҽн
Ягъни Тҥгҽрҽк
Шҽкерт Гасыр
Тасвирла- Ҿметлҽн- Инша Мҽкалҽ
Ярыйсы Шҽп
Уртача
Өлкәннәр һәм кечкенәләр (6 сәг.) Ҿлкҽннҽр һҽм кечкенҽлҽр тормышы. Безнең гаилҽ. Риза фҽхретдин нҽселе турында. Ҽти, ҽни, туганнар турында. Минем гаилҽм. Туган кҿн бҽйрҽме. Бҥлҽк бирҥ, сайлау гадҽтлҽре. Мҽрҗанилҽр нҽселе. М.Җҽлил (язылмый калган ҽкият). Сҿйлҽм этикеты (сез һҽм син). Лексик минимум Кҥптҽн
Уңган Ҽмма
Холык Ҿлкҽн
Туган-тумача Сҿйкемле Хисапчы
Каенана Каената
Кода Кодагый
Туры килҽ Кешелекле Гадел Балта остасы Шҽҗҽрҽ Хҽзерге кҿндҽ Ҽдҽпле Олы
Таныш-белеш Кыскасы
Тантана Кайгы
Хезмҽттҽш
3. Табигать һәм кеше (4 сәг.) Табигать һҽм кеше. Һаваны, суларны, хайваннарны файдалы казылмаларны саклау. Кайбер кошлар, хайваннар, балыклар, ҥсемлеклҽр, агачлар турында. Табигать турында шигырьлҽр. (Г.Тукай, Д.Хҽбибуллин, С.Хҽким, Г.Латыйп, Р.Миңнуллин, Р.Фҽйзуллин, Х.Халиков, Р.Мингалим иҗаты). Лексик минимум Чиксез
Кадерен бел- Мҽҗбҥри
Пычран- Зарарлы
Ихтимал Болан
Ак тҿлке Кондыз
Кеш Кҥке
Челҽн Торна
Уылдык Тый-
Кешелек Тыюлык
Чара кҥр- Бҿркет
Лачын Карлыгач Бушлык
4. Ял итү. (6 сәг.) Казан театрлары. Беренче татар артисткасы. Татар артистлары. Сара Садыйкова иҗаты турында. Татарстанның музейлары (Милли музей, Г.Тукай музее, М.Җҽлил музее, С.Сҽйдҽшев музее). Сҿмбелҽ, Нҽҥрҥз бҽйрҽмнҽре. Ҽнилҽр бҽйрҽме. (Х.Туфан, М.Җҽлил, Г.Тукай, Р.Миңнуллин иҗаты). Лексик минимум Мҽһабҽт
Бизҽк Зҽвык
Багышла- Тҽкъдим
Тылсымлы Сҽламлҽ
Ҥзешчҽн сҽнгать Моң Укымышлы Тҿбҽк Оештыручы Чагыштыр- Кҥптҽннҽн
Ҽверел-
Чагыл- Җыйнак
Корылма Сҿмбелҽ бҽйрҽме Кҥңел ач- Ватандаш
Исҽнлҽшҥ кагыйдҽлҽре. Тҿрле халыкларда исҽнлҽшҥ кагыйдҽлҽре. Кешелҽр арасында дуслык мҿнҽсҽбҽтлҽре. Аралашу кагыйдҽлҽре. Ымнар. Татар корылтае. (Ш.Галиев иҗаты, Р.Миңнуллин иҗаты).
Лексик минимум Исҽнлҽш
Ҽңгҽмҽдҽш Ышанычлы Мҿнҽсҽбҽт Караш
Берлек Кҥркҽм
Талҽпчҽн
Даими Яшьтҽн Дус-иш
Ҽфҽнде Ханым
Туташ Ышанычлы
Кҥбесенчҽ Корылтай Бҿтендҿнья Хҽрҽкҽт Саф
кҥңелле Ихлас
Җҽмҽгать
Матур әдәбиятта ел фасыллары (3 сәг.) Ел фасыллары. Кыш. Яз. Кҿз. Җҽй. Ел фасыллары турында шигырьлҽр, ҽсҽрлҽр. Р.Фҽйзуллин, Һ.Такташ, Г.Тукай, М.Мазунов, Н.Исҽнбҽт, Г.Афзал, М.Укмаси, Г.Хҽсҽнов (Июнь), Х.Мҽхмҥтов (Календарьлар тарихыннан). Русчага тҽрҗемҽ ҽсҽрлҽр (Е.Венакуров). Лексик минимум Лҽззҽтлҽн- Ел фасылы Кҥз алдыңа китер- Умырзая Котып
Йола Уз-
Якынлаш- Кырау
Коел- Чиратлашу Вҽгъдҽ ит-
Канҽфер Вакытлыча Сҽфҽр Куан-
Йолдызчык Берҽмлҽп
Сҥзеңдҽ тор- Кҥнек_ Тирҽк
6. Базар икътисады һәм икътисади тормыш. (2 сәг.) Базар икътисады Казан базарларында. Товар җитештерҥ турында. Казанда ярминкҽлҽр. Ташаяк ярминкҽсе. Борынгы Болгарда тсҽҥдҽ эшлҽре. Тҽрҗемҽ итҥ кҥнекмҽлҽре (К.Фукс ―Борынгы Казанда татар базары‖). Татар меценатлары. Татарстан – бҽйсез республика. Мҽзҽклҽр. Рекламалар. 7. Татар әдәбиятында күренекле шәхесләр. (7 сәг.) М.Җҽлил тормышы һҽм иҗаты ―Тик булса иде ирек‖. Ф.Кҽрим тормышы һҽм иҗаты ―Сибҽли дҽ сибҽли‖. Г.Кутуй тормышы һҽм иҗаты ―Сагыну‖, ―Рҿстҽм маҗаралары‖. Г.Бҽширов тормышы һҽм иҗаты ―Туган ягым-яшел бишек‖. Х.Туфан тормышы һҽм иҗаты ―Кемнҽр сез‖, ―Иртҽлҽр җитте исҽ‖. С.Хҽким тормышы һҽм иҗаты ―Гармун‖. Ҽ.Еники тормышы һҽм иҗаты ―Туган туфрак‖. М.Мҽһдиев тормышы һҽм иҗаты ―Без – кырык беренче ел балалары‖. М.Фҽттах тормышы һҽм иҗаты ―Итил суы ака торыр‖. Р.Фҽйзуллин тормышы һҽм иҗаты ―Бер язмышта ничҽ тел‖, ―Ни яхшы‖. С.Сҿлҽйманова тормышы һҽм иҗаты ―Колачлап иңлҽдем‖. З.Хҽким тормышы һҽм иҗаты ―Туган тел‖. Р.Харис тормышы һҽм иҗаты ―Кызыл тҿлке‖. Р.Миңнуллин тормышы һҽм иҗаты ―Һаман яктыра бара‖. М.Ҽгълҽмов тормышы һҽм иҗаты ―Тукай кҿне‖. Ф.Яруллин тормышы һҽм иҗаты ―Иң гҥзҽл кеше икҽнсез‖. Г.Афзал, Ш.Маннур, Р.Мингалим тормышы һҽм иҗаты. Прогматик текстлар. Тҽрҗемҽ ҽсҽрлҽр. Татар халык иҗаты ҥрнҽклҽре (ҽкият, җыр, табышмак, мҽкаль, сынамышлар).
Хак
Эшсезлек Кҥплҽп алучы Кҽндҽшлек Данҽ
Кҥн ҽйберлҽре Исап-хисап Мех ҽйберлҽре Акча
кҥчер- Элемтҽ
Эшкуар Тышкы базар Салым Эчке базар Сҽҥдҽ ит- Сҽҥдҽгҽр Ярминкҽ Сҽҥдҽ
Керем Чыгым
Табыш Милек
Хосусыйлаштыру Хосусый
Ҥсеш алган Хакимият (перечесли деньги) Кҿнкҥреш кирҽк- яраклары Азык-тҿлек Мал-туар Алыш-биреш
Грамматик минимум (105 сәгать) Исемнҽрнең тартым белҽн тҿрлҽнеше. Исемнҽрнең килеш белҽн тҿрлҽнеше. Тартымлы исемнҽрнең килеш белҽн тҿрлҽнеше. Исем ясагыч кушымчалар. Аныклагыч. Фигыль ясаучы кушымчалар. Билгеле ҥткҽн заман хикҽя фигыль. Билгесез ҥткҽн заман хикҽя фигыль. Зат алмашлыклары. Зат алмашлыкларының килеш белҽн тҿрлҽнеше. Сорау алмашлыклары. Бҽйлеклҽр. Бҽйлеклҽр сҥзлҽр. Ялгызлык исемнҽре. Сыйфат. Сыйфат дҽрҽҗҽлҽре. Сыйфат исем сҥзтезмҽсе. Сыйфат исем сҥзтезмҽсенең килеш белҽн тҿрлҽнеше. Инфинитив. Сҥзлеклҽр белҽн эш. Телҽк җҿмлҽлҽр. Шарт фигыль. Шарт фигыльлҽрне монологик, диологик сҿйлҽмдҽ куллану. Билгеле килҽчҽк заман фигыль формасы. Билгесез килҽчҽк заман фигыль формасы. Хҽл фигыль. Хҽзерге заман сыйфат фигыль. Ҥткҽн заман сыйфат фигыль. Килҽчҽк заман сыйфат фигыль. Процесның ҥтҽлҥ дҽрҽҗҽсен белдерҽ торган кушма фигыль. Процесның ҥтҽлҥ мҿмкинлеген белдерҽ торган кушма фигыль. Рҽвеш.
Рҽвеш ясаучы кушымчалар. Җҿмлҽнең модаль кисҽклҽре. Кереш сҥзлҽр. Җҿмлҽнең модаль кисҽклҽре. Эндҽш сҥзлҽр. Теркҽгечлҽр. Кушма, тезмҽ, парлы сҥзлҽр. Исем фигыль. Исем фигыльнең барлыкта-юклыкта килеш белҽн тҿрлҽнҥе. Исем фигыльнең тартым, зат-сан белҽн тҿрлҽнҥе. Тҽмамланмаган ҥткҽн заман хикҽя фигыль. Кҥптҽн ҥткҽн заман хикҽя фигыль. Кабатлаулы ҥткҽн заман хикҽя фигыль. Синонимнар. Антонимнар. Омонимнар. Фразеологик берҽмлеклҽр. Контроль язма эшлҽр: контроль диктант (эш)- 4 сҽгать
сочинение – 2 сҽгать 7 класс укучыларының әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:
Аралашуда катнашучыларның сҿйлҽмен тыңлап аңлау һҽм ҥз фикереңне аңлаешлы белдерҽ алу; ҿч минутлык текстны тыңлап, аның тҿп яки тулы эчтҽлеген татарча яки русча хҽбҽр итҽ белҥ. Диологик сөйләм. Тҿрле тҿзелешле сорау һҽм җавап репликаларын кулланып, бирелгҽн темага сҿйлҽшҥ ҥткҽрҥ (һҽр укучының репликалар саны тугыздан ким булмаска тиеш); сҿйлҽшҥ барышында ҥз фикереңне дҽлилли, исбатлый белҥ һҽм ҽңгҽмҽдҽшкҽ ачыклаучы сораулар бирҽ алу.
Бирелгҽн темага монологик текст тҿзеп сҿйлҽҥ (җҽмлҽлҽр саны уннан ким булмаска тиеш); ҿстҽмҽ чыганаклардан файдаланып, сҽяси-иҗтимагый, фҽнни һҽм мҽдҽни яңалыклар турында хҽбҽр итҥ; укылган текстның эчтҽлеген сҿйли белҥ; шигырьлҽрне яттан сҿйлҽҥ.
Тулы мҽгълҥматны алу ҿчен, текстны эчтҽн уку һҽм сҥзлек ярдҽмендҽ тҽрҗемҽ итҥ; текст белҽн танышып яки карап чыгып, тҿп мҽгълҥматны сҿйли белҥ; контекстка нигезлҽнеп, фразеологик берҽмлеклҽрнең мҽгънҽлҽрен аңлата алу. Язу. Актив лексик минимумның сҥзлҽрен дҿрес яза белҥ; укылган (тыңланган) текстның эчтҽлеген язмача сҿйлҽп бирҥ; аралашу ситуациясе буенча бҽйлҽнешле текст тҿзеп язу; аралашу тҽгъбирлҽрен кулланып, хат язу.
1.
2.
Баш һҽм иярчен кисҽклҽрнең мҽгънҽлҽренҽ аныклык кертеп килҽ торган кисҽк – аныклагыч белҽн танышу. Аныклаучы теркҽгечлҽр һҽм теркҽгеч сҥзлҽрне (ягъни, аеруча, бигрҽк тҽ) кулланып, җҿмлҽлҽр тҿзергҽ һҽм аныклагычлар янында тыныш билгелҽрен куя белҥ. 3.
куллану ҥзенчҽлеклҽрен ҥзлҽштерҥ. 4.
Лексик темаларга караган сыйфатларның исемлҽшҥен аңлау. 5.
Хикҽя фигыльнең тҽмамланган ҥткҽн заман, кҥптҽн ҥткҽн заман, кабатлаулы ҥткҽн заман формаларын, барлыкта һҽм юклыкта зат сан белҽн тҿрлҽндереп, сҿйлҽмдҽ урынлы куллану һҽм рус теленҽ дҿрес тҽрҗемҽ итҥ. 6.
ҥзлҽштерҥ һҽм аны сҿйлҽмдҽ танып белҥ. 7.
Хикҽя фигыльнең ҥткҽн һҽм килҽчҽк заман формаларын аера белҥ һҽм, фикерне тҿгҽл белдерҥ ҿчен, сҿйлҽмдҽ куллану кҥнекмҽлҽрен камиллҽштерҥ. 8.
ҥзлҽштерҥ. 9.
Хҽл фигыль формаларын (ып-еп-п; -гач-гҽч/кач-кҽч; -а-ҽ/ый-и; -ганчы-гҽнче/-канчы-кҽнче) кулланып, сҿйлҽм булдыру. 10.
11.
Телҽк (барасым килҽ), ният (бармакчы булам), мҿмкин тҥгеллек (бара алам, бара алмыйм), кирҽклек/кирҽк тҥгеллек (барасым бар, барасым юк), боеру (барасы бул, барасы булма) мҽгънҽлҽрен белдерҽ торган аналитик фигыльлҽрне дҿрес куллану һҽм тҽрҗемҽ итҥ. 12.
Процессның башлануын, дҽвам итҥен, тҽмамлануын белдерҽ торган аналитик фигыльлҽрне (укый башлады, укып ята, укып бетерде) танып белергҽ һҽм сҿйлҽмдҽ кулланырга ҿйрҽтҥ. 13.
Эндҽш, кереш сҥзлҽрне сҿйлҽмдҽ урынлы куллану. 14.
теркҽгечлҽр белҽн җҿмлҽлҽр тҿзҥ кҥнекмҽлҽрен системалаштыру. 15.
Сҥзлҽрнең синонимнарын, антонимнарын сҿйлҽмдҽ куллануга ирешҥ. 8 класс (татарская группа) 8 класс (русская группа) 1. Лексик минимум.
Белем һәм фән: уку-язу ҽсбаплары, кулланма, уйланырга, хҽл итҽргҽ, ҥзлҽштерергҽ, гамҽли, кҥнегергҽ, дҽлиллҽргҽ, каршы килергҽ, тынычландырырга, кҥлҽмле, камил белергҽ, тикшеренҥ, чыгыш ясарга, белгеч, белгечлек.
ҥткен, ягымлы, оялчан, тҽкҽббер, тупас, явыз, ҥзсҥзле, ваемсыз, игътибар кҥрсҽтергҽ, яхшылык, игелек, игелекле, борчырга, гаеплҽргҽ, начарлык, ия булырга, уңай, тискҽре.
тугрылык, итагатьле, юл куярга, ҥкенергҽ, югалтырга, битараф, бҽялҽргҽ, кҥп балалы, ҥги бала, ҥги ҽни, ҥги ҽти, ятим, ятимлек, мҽнфҽгать.
ашырырга, нҽтиҗҽле, гаҗҽплҽнергҽ, фаразларга, сарыф итҽргҽ, еш, сирҽк, кайвакыт, һҽрвакыт, даими, мҿрҽҗҽгать итҽргҽ, шҽхес, рҽхҽтлҽнеп.
чирҽм, оя, коткарырга, сусаклагыч, җир-су, коточкыч, зарарланырга, ташларга, имгҽтергҽ, ҥтерергҽ, торгызырга.
Рәсми сөйләм: сҿйлҽм, рҽсми, ҽдҽби, гади, җирле, җыелыш, утырыш, мҽҗлес, корылтай, идарҽ итҽргҽ, рҽис, рҽсми кҽгазь, белдерҥ, расларга, имза куярга, карар, беркетмҽ, аңлатма язуы, ышаныч язуы, таныклык, җаваплылык, сҽркатип, вазифа, тавыш бирергҽ, кабул итҽргҽ.
Татарстан – сәнәгать үзәге: эре, тармак, машина тҿзелеше, алга китҽргҽ, алдынгы, эшкҽртергҽ, эшлҽп чыгырырга, куҽтле, матди, чимал, ягулык, арадашчы, ардашлык итҽргҽ, тҽртипкҽ салырга, бҽйлҽнеш, элемтҽ, турыдан-туры, ныгытырга, киңҽйтергҽ, хезмҽттҽшлек итҽргҽ, килешҥ тҿзергҽ, ҿлкҽ, тҿбҽк.
Җҿмлҽнең баш һҽм иярчен кисҽклҽрен аера белҥ.
Кушма исем һҽм кушма фигыль хҽбҽрлҽрне билгели алу.
Затланышлы һҽм затланышсыз фигыльлҽрне сҿйлҽмдҽ дҿрес куллану.
Аналитик фигыльлҽрне сҿйлҽмдҽ аңлап куллану һҽм рус теленҽ тҽрҗемҽ итҽ белҥ.
Фигыльнең тҿшем һҽм йҿклҽтҥ юнҽлешлҽрен гамҽли ҥзлҽштерҥ.
Тҽрҗемҽле, антонимнар, синонимнар, фразеологик һҽм башка тҿр сҥзлеклҽрдҽн файдалана белҥ.
Бер составлы фигыль җҿмлҽнең сҿйлҽмдҽ актив кулланыла торган тҿрлҽрен гамҽли ҥзлҽштерҥ (билгеле ҥтҽҥчеле, билгесез ҥтҽҥчеле, гомуми ҥтҽҥчеле, ҥтҽҥчесез җҿмлҽлҽр).
Диалогик сҿйлҽмгҽ хас булган сҥз җҿмлҽлҽр белҽн таныш булу.
Тулы һҽм ким, җыйнак һҽм җҽенке җҿмлҽлҽрне аера белҥ.
Татар җҿмлҽсендҽге сҥз тҽртибе ҥзенчҽлеклҽрен гамҽли ҥзлҽштерҥ.
Туры сҿйлҽм турында мҽгълҥматлы булу.
Актив ҥзлҽштерелгҽн сҥзлҽрнең синонимнарын, антонимнарын, фразеологик берҽмлеклҽрне сҿйлҽмдҽ куллану. Тикшерү төрләре: Диктант – 5 Изложение – 3 Сочинение – 3 Контроль эшлҽр – 4 Индикатив тикшерҥ – 1
Барлыгы: 16
сҿйлҽмен тыңлап, эчтҽлеге буенча мҿстҽкыйль эшлҽр эшли алу.
Диалогик сөйләм. Укылган ткстның эчтҽлеге буенча фикер алышуда катнаша алу; кара-каршы сҿйлҽшҥ барышында аралашу максатына ирешҥ һҽм ҥз фикереңне дҽлилли алу; тҽкъдим ителгҽн ситуация буенча сҿйлҽшҥ ҥткҽрҽ алу (һҽр укучының репликалар саны 10 нан ким булмаска тиеш).
Монологик сөйләм. Табигать кҥренешлҽрен, тҿрле вакыйгаларны тасвирлый алу; сҽяси-иҗтимагый һҽм мҽдҽни тормыш яңалыклары турында хҽбҽр итҽ алу (җҿмлҽлҽр саны 12 дҽн ким булмаска тиеш); укылган (тыңланган) текстның эчтҽлеген эзлекле һҽм нигезле итеп сҿйлҽп бирҽ алу.
Уку. Ҽдҽби ҽсҽрлҽрдҽн алынган ҿзеклҽрнең, фҽнни-популяр текстларның эчтҽлеген тулысынча аңлап укый алу, кирҽкле мҽгълҥматны табып ҽйтҽ алу; шигырьлҽрне яттан ҿйрҽнҥ һҽм сҽнгатьле итеп сҿйли белҥ.
ҥрнҽк буенча рҽсми кҽгазьлҽрне (тҽрҗемҽи хҽл, белдерҥ, белешмҽ, аңлатма язуы) яза алу; котлау (чакыру) хатлары яза алу. 8 нче сыйныфны тәмамлаучы рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән көтелгән нәтиҗәләре: - сҿйлҽм этикеты ҥрнҽклҽрен урынлы куллануга ирешҥ, сҿйлҽмне орфоэпик һҽм орфографик яктан дҿрес оештыра белҥ: - авазларны сҥзлҽрдҽ , сҥзтезмҽлҽрдҽ , җҿмлҽлҽрдҽ дҿрес ҽйтҥгҽ ирешҥ һҽм сингорманизм законының асылына тҿшенҥ;
- коммуникатив максатларны аңлап, диологик аралашуда катнашу; - тҿрле аралашу сфераларыннан чыгып, телдҽн яки язмача ҥз фикерлҽрен белдерҥгҽ ирешҥ; - тҽкъдим ителгҽн тема буенча эзлекле монологик сҿйлҽм тҿзи алу; - тамыр, ясалма, кушма, парлы сҥзлҽрнең ҽйтелешен һҽм язылышын белҥ; - антонимнар, синонимнар, фразеологик һҽм башка тҿр сҥзлеклҽрдҽн файдалана белҥ; - тиешле (2050 сҥз) кҥлҽмдҽ татар сҥзлҽрен яттан белҥ. 9 класс (татарская группа) Фонетика 1.Сузык һҽм тартык авазларның классификациясен, сингармонизм законын, аңкау һҽм ирен гармониясе ҥзенчҽлеклҽрен белҥ һҽм сҿйлҽмдҽ дҿрес куллану 2. Татар телендҽ иҗек калыплары. Сҥзлҽрне дҿрес басым белҽн ҽйтҥ. Җҿмлҽлҽрдҽ логик басымны дҿрес билгелҽҥ, тиешле интонация белҽн сҿйлҽҥ 3. Аваз һҽм хҽрефлҽрне аера белҥ. Алфавитны истҽ калдыру 4. Сҥзлҽргҽ фонетик анализ ясау 5. Орфоэпик сҥзлеклҽрдҽн файдалану Лексикология һәм фразеология Татар теленең сҥзлек составын килеп чыгуы, куллану ҿлкҽсе һҽм кулланылу активлыгы буенча бҽяли белҥ Сҥзлҽрне һҽм фразеологизмнарны урынлы куллану, аларның мҽгънҽлҽренҽ аңлатма бирҽ белҥ. Омоним, синоним, антоним сҥзлҽрне дҿрес куллану Тҿрле типтагы сҥзлеклҽрдҽн файдалана белҥ
Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы Сҥзлҽрнең мҽгънҽле кисҽклҽренҽ аңлатма бирҽ белҥ. Тамырдаш сҥзлҽр табу. Сҥзлҽрне тҿзелеше һҽм ясалышы буенча тикшерҥ. Татар телендҽ сҥзлҽрнең ясалыш ысулларын белҥ Морфология Сҥз тҿркемнҽрен лексик-грамматик мҽгънҽсе, морфологик һҽм синтаксик билгелҽре буенча аера һҽм аларны таный белҥ. Морфологик анализ ясау Ҿйрҽнелгҽн сҥз тҿркемнҽре белҽн җҿмлҽлҽр һҽм текстлар тҿзҥ. Сҥз тҿркемнҽренең тҿрле ысуллар белҽн ясалышын белҥ
Сҥзтезмҽлҽргҽ, гади һҽм кушма җҿмлҽлҽргҽ синтаксик анализ ясый белҥ Сҥзтезмҽне җҿмлҽдҽн аера белҥ. Сҥз тҿркеме белҽн җҿмлҽ кисҽген дҿрес билгелҽҥ Аерымланган җҿмлҽ кисҽклҽре, эндҽш һҽм кереш сҥзлҽр кергҽн җҿмлҽлҽр тҿзҥ Туры һҽм кыек сҿйлҽмне дҿрес куллану, алар кергҽн җҿмлҽлҽр тҿзҥ Кушма җҿмлҽлҽрнең схемасын тҿзҥ Текстның ҥзенчҽлекле билгелҽрен белҥ. Аның стилен дҿрес билгелҽҥ Җҿмлҽдҽге сҥз тҽртибен билгелҽҥ Пунктуация Җҿмлҽ һҽм текстта тыныш билгелҽре куелырга тиешле урыннарны дҿрес табу. Бирелгҽн җҿмлҽ һҽм текстта куелган тыныш билгелҽренҽ аңлатма бирҥ Диалог, туры һҽм кыек сҿйлҽм янында тыныш билгелҽрен куя белҥ Сөйләм эшчәнлеге Укучыларның ҥз тҽҗрибҽсеннҽн чыгып, диалогик һҽм монологик сҿйлҽм оештыра белҥе Укыган яки тыңлаган текстның эчтҽлеген сҿйлҽҥ, планын тҿзҥ Бирелгҽн план буенча сочинение язу Ҽдҽби геройларны сурҽтлҽп бирҥ
Караган спектакль буенча хикҽя тҿзҥ (телдҽн яки язма) Программа буенча укылган китапның эчтҽлеген сҿйлҽҥ яки язу Эш кҽгазьлҽреннҽн гариза, белдерҥ, ышаныч кҽгазе һ.б. язу Якын дустыңа яки туганыңа хат язу Укытучы биргҽн яки укучы ҥзе сайлаган китапка аннотация язу Сочинение элементлары булган изложениелҽр язу Стилистик хаталары булган җҿмлҽлҽрне яки текстны тҿзҽтҥ Татарчадан русчага яки русчадан татарчага тҽрҗемҽ итҥ кҥнегҥлҽре эшлҽҥ
НЧЫ СЫЙНЫФ УКУЧЫЛАРЫНЫҢ ТАТАР ТЕЛЕННҼН БЕЛЕМ, ОСТАЛЫК ҺҼМ КҤНЕКМҼЛҼРЕН бҽялҽҥ ҿчен контроль ҥлчҽҥ тҿрлҽре 1. Уку кҥнекмҽлҽрен бҽялҽҥ 2. Гомуми грамоталылыкны тикшерҥ:
Диктант барлыгы 5 (2 се контроль) ( ҿйрҽтҥ: сҥзлек диктанты, искҽртмҽле, аңлатмалы, сайланма, иҗади, хҽтер, ирекле) контроль
Изложение барлыгы 2 (1 се контроль) Изложение яздыру ҿчен матур ҽдҽбият ҽсҽреннҽн ҿзек, хикҽя, аерым текстлар алыначак.
Ҽдҽби (хикҽялҽҥ, очерк, истҽлек, хат, рецензия һ.б.), ҽдҽби-иҗади, ҿйрҽтҥ характерындагы, ирекле, рҽсемнҽр нигезендҽ ҥткҽрелҽ торган һҽм контроль сочинениелҽр планлаштырыла.
3. Язу тизлеген тикшерҥ Уку курсы темаларының эчтәлеге Синтаксис буенча 8 нче сыйныфта ҿйрҽнгҽннҽрне кабатлау – 1 сҽг. Кушма җҿмлҽ синтаксисы
Кушма җҿмлҽ турында гомуми тҿшенчҽ – 1 сҽг. Кушма җҿмлҽ тҿрлҽре – 25 сҽг. Текст һҽм пунктуация – 4 сҽг. Синтаксис һҽм пунктуацияне гомумилҽштереп кабатлау. Җҿмлҽлҽргҽ синтаксик анализ ясау. – 4 сҽг. Стилистика һҽм сҿйлҽм культурасы -12 сҽг. 5-9 нчы сыйныфларда ҥткҽннҽрне гомумилҽштереп кабатлау – 8 сҽг. Бҽйлҽнешле сҿйлҽм ҥстерҥ – 13 сҽг.
Мҽктҽп. Апам турында. Дустым турында. Бабам сугышта булган. Кҥрше ҽби. Табибҽ апа. Республикабыз флагы. Н.И.Лобачевскийның укытучысы Нигъмҽт Ибраһимов. Акыллы киңҽшлҽр. Татар ҽдиплҽре иҗатыннан: Г.Зҽйнҽшева ―Туган җирем Татарстан‖. Р.Вҽлиева иҗаты. Н.Дҽҥли ―Яшҽҥ белҽн улем арасында ҿзек‖. Ф.Хҿсни ―Кабак‖ хикҽясе. Лексик минимум Мҽрхҽмҽтле, ачык йҿзле, йомшак кҥңелле, шат кҥңелле, рҽхмҽтле, итагатьле, ҽдҽпле, ҿметле, гадел, гыйлем, гыйлемле, кунакчыл, ярдҽмчел, дус булырга, ихлас кҥңелдҽн, хупларга, мҿһим, куркырга, ялгышырга, тыелырга, ия булырга.
Илләр һәм шәһәрләр (3 сәг.) Иллҽр һҽм шҽһҽрлҽр. Исемнҽр (тҿрле халыкларда). Византия – Константинополь – Истанбул. Шахмат уены. Атаклы шахматчылар. Татар ҽдиплҽре иҗатыннан: Ҽ.Фҽйзи ―Тукай‖ романы (ҿзек).
Лексик минимум Берлҽшкҽн миллҽтлҽр Оешмасы, Америка Кушма Штатлары, Бҿекбритания, Якын кҿнчыгыш, Ерак кҿнчыгыш, Берлҽшкҽн Гарҽп Ҽмирлелҽре, Тҿркия, Истанбул, Һиндистан, Кытай, Мисыр, Ҽфганстан, Ҥзбҽкстан, Ҽрмҽнстан, ҿлкҽ, Мҽскҽҥ, Чилҽбе, Тҿмҽн, Ижевск, Ҽстерхан.
Ҽтием ҥрнҽк. Татар хатын кызларының белем алуы. Атаклы спортчы Ф.П.Симашов. Австралиядҽ яшҽҥче татар – Сҽгыйть Садри. Китап белеме галиме Ҽбрар Кҽримуллин. Вакытлы матбугат материаллары.
Юнҽлеш, язмыш,хезмҽт итҽргҽ, Россиянең Кораллы кҿчлҽре, ихтыяр кҿче, ихтыярлы, талҽпчҽн, тыйнак, хҿрмҽт яуларга, зыялы, абруйлы, хҽрби хезмҽт, тотрыклы, ҥрнҽк булырга, инанырга, тҥзҽргҽ.
Нинди һҿнҽр сайларга. Иң кызыклы һҿнҽр иялҽре. Интервью алу. Газета хҽбҽре ничек языла. Репортажны ничек язарга. Татар академигы М.З.Зҽкиев. Татар телен белҥче галим Ҽ.Г.Мҿхҽммҽдиев (Галимҗан Гыйльмановтан). Рҿстҽм Кутуй (Рҽис Даутовтан). Яңа һҿнҽрлҽр. Татар ҽдиплҽре иҗатыннан. Р.Миңнуллин Ҽни кирҽк.
Һҿнҽр иясе, хезмҽткҽр, хезмҽттҽш, оешма, осталык, мҿмкинлек, ҥзенчҽлекле, хыял, хыялланырга, очучы, хҽбҽрче, мҿхҽррир, алтын куллы, сҥзеңдҽ торырга, канҽгать калырга, югары белем, һҿнҽри белем, кирҽкле, кирҽксез.
6. Гаилә бюджеты (3 сәг.) Гаилҽ бюджеты. Гаилҽ бухгалтериясе. (―Файдалы киңҽшлҽр‖ китабыннан). Кибеттҽ ҥзеңне ничек тотарга. Лексик минимум Хезмҽт хакы, арттырырга, тоткарларга, вакытында, җитҽргҽ (хватать), айлык, еллык, матди, акчаны, белеп тотарга, исҽплҽргҽ, тукланырга, вак-тҿяк, кием-салым, бурыч, бурычка бирергҽ, бурычка алырга, тҥлҽҥле, тҥлҽҥсез,очраклы.
Белем һәм китап (3 сәг.) Мҽгарифнең нигез ташлары. Казанда беренче китапханҽлҽр. Китап дигҽн могҗиза. Кызыклы хҽбҽрлҽр. Белем һҽм китап турында (атаклы шҽхеслҽрнең фикерлҽре).
Кулъязма, елъязма, теркҽргҽ, тупларга, басма (издание), махсус, фҽнни-техник, фҽлсҽфи, тирҽн эчтҽлекле, тҿшенергҽ, фикер алышырга, фикердҽш, ҽзерлекле, гаять, мҽгънҽ, ачыктан-ачык.
Милли сәнгать (5 сәг.) Милли сҽнгать. Милли бизҽк. Сабантуй. Гҿслҽ. Кҥренекле композитор Н.Җиһанов, Р.Еникиев. Атаклы җырчы Гҿлсем Сҿлҽйманова. Талантлы балетмейстер Н.Юлтыева. Ул театрга гашыйк иде. (Ш.И.Ҽсфҽндиярова). Дастан (Флора Ҽхмҽтовадан). Татар ҽдиплҽре иҗатыннан. Г.Тукай тормышы һҽм иҗаты. Пар ат шигыре. Т.Миңнуллин Авыл эте акбай.
Халык иҗаты, эшкҽртергҽ, кҥн, ясарга, келҽм, бизҽргҽ, асылташ, музыка коралы, курай, гҿслҽ, гармун, кҿй, моң, моңлы, серле, дҽртле, җҽҥһҽр, мҽхҽббҽт казанырга, гашыйк булырга, таң калдырырга, дастан, бҽет, каһарман, кыйсса.
Табигатьне саклау. Чернобыльдан килгҽн болыт. Табигать ―елый‖. Чҽчҽк бҥлҽк итҽ белҽсеңме? (Вакытлы матбугаттан). Кызыл китап. Иң тугрылыклы җан иясе. (Вакытлы матбугаттан). Дым (Л.Толстой). Аҗдаһа уты. (Вакытлы матбугаттан). Урман бай ул. (М.Мҽһдиевтҽн). Татар ҽдиплҽре иҗатыннан. Г.Ҽпсҽлҽмов. Ак чҽчҽклҽр. Лексик минимум Тирҽ-юнь, мохит, табигать кочагы, җир су, елга урманнар, кош-корт, тереклек, буйсындырырга, чыганак, калдыклар, ҥле, туфрак, яндырырга, юкка чыгарга, югалту, аянычлы, коточкыч, җавапка тартырга, кимергҽ, кҥбҽергҽ.
Аралашу этикеты. Аралашу тҿрлҽре. Позитив аралашу нҽрсҽ ул? Ҽдҽплелек сыйфатлары. Сҿйлҽшкҽндҽ игътибарлы бул. Итагатьле аралашу чаралары. Һҽр кеше шҽхес. М.Җҽлил тормышы һҽм иҗаты. ―Кичер илем‖, ―Ышанма шигырьлҽре‖.
Аралашырга, эшлекле аралашу, ҥз-ҥзеңне тоту кагыйдҽлҽре, килешҥ, табигыйлек, кҽеф кҥтҽрергҽ, тҽэсир итҽргҽ, уртак, уртаклашырга, шатлык, кайгы, шҽхси тормыш, бер-береңне аңлау, мактарга, ачуланырга, рҽнҗетергҽ, тҥбҽнсетергҽ, зарланырга, каршы куярга, ҽдҽпсезлек, усаллык.
10. Татар әдипләре иҗатыннан Н.Исҽнбҽт Татар халык авыз иҗаты. Г.Зҽйнҽшева Туга җирем Татарстан. Р.Вҽлиева тормышы һҽм иҗаты. М.Галиев тормышы һҽм иҗаты. Н.Дҽҥли Яшҽҥ белҽн ҥлем арасында. Ф.Хҿсни Кабак хикҽясе. Ҽ.Фҽйзи Тукай романы. Р.Миннуллин тормышы һҽм иҗаты. Г.Тукай тормышы һҽм иҗаты. Г.Ҽпсҽлҽмов Ак чҽчҽклҽр. Рус язучыларының тҽрҗемҽ ҽсҽрлҽре. М.Җҽлил тормышы һҽм иҗаты. ―Кичер илем‖. ―Ышанма‖ шигырьлҽре.
Хис-тойгы, охшарга тырышу, тҽрбияви, җанлы сҿйлҽм, акыл хҽзинҽсе, рухи дҿнья, аңлаешлы, таныштырырга, ҥткен телле, кҥңелгҽ ятышлы, батырлыкка барырга, хезмҽт сҿяргҽ, уен-кҿлке, бизҽлеш.
Гади җҿмлҽлҽр. Кушма җҿмлҽлҽр. Теркҽгечле, теркҽгечсез, тезмҽ кушма җҿмлҽлҽр.
Җыючы теркҽгечле кушма җҿмлҽлҽр. Каршы куючы теркҽгечле кушма җҿмлҽлҽр. Бҥлҥче теркҽгечле кушма җҿмлҽлҽр. Иярченле кушма җҿмлҽлҽрнең мҽгънҽлҽре ягыннан тҿрлҽре. Иярчен ия, хҽбҽр, тҽмамлык, аергыч, хҽл җҿмлҽлҽр (иярчен вакыт җҿмлҽ, урын җҿмлҽ, максат җҿмлҽ, сҽбҽп җҿмлҽ, рҽвеш җҿмлҽ, кҥлҽм җҿмлҽ), шарт һҽм кире шарт җҿмлҽлҽр. Иярченле кушма җҿмлҽлҽрнең аналитик тҿрлҽре. Иярченле кушма җҿмлҽлҽрнең синтетик тҿрлҽре. Иярченле кушма җҿмлҽлҽрдҽ бҽйлҽҥче чаралар. Тезмҽ һҽм иярченле кушма җҿмлҽлҽрдҽ тыныш билгелҽре. Сҿйлҽмнең иң зур берҽмлеге – текст. Контроль язма эшлэр: контроль диктант(эш) – 4 сҽгать.
3 минутлык текстны тыңлап, аның тҿп эчтҽлеге турында ҥз фикерлҽреңне белдерҽ һҽм дҽлилли алу; лексик темаларга караган яңалыкларны, вакытлы матбугат язмаларын тыңлап, аларның эчтҽлеген башкаларга җиткерҽ алу.
ҿч минутлык текстны тыңлап, аның тҿп яки тулы эчтҽлеген татарча яки русча хҽбҽр итҽ белҥ. Диалогик сөйләм. Кҥмҽк сҿйлҽшҥ (полилог) кҥнекмҽлҽренҽ ия булу; Аралашу барышында коммуникатив максатка ирешҽ алу: Тҽкъдим ителгҽн ситуация буенча сҿйлҽшҥ ҥткҽрҽ алу (һҽр укучының репликалар саны 12 дҽн ким булмаска тиеш).
Эзлекле һҽм аңлаешлы, грамматик яктан дҿрес сҿйлҽм булдыра алу (җҿмлҽлҽр саны 14 тҽн ким булмаска тиеш); монологик сҿйлҽмдҽ фикерне һҽм ҥз мҿнҽсҽбҽтеңне тҿгҽл белдерҽ алу; укылган (тыңланган) текстның эчтҽлеген аңлап, авторның позициясен аңлата һҽм анда кҥтҽрелгҽн мҽсьҽлҽлҽргҽ карата ҥз мҿнҽсҽбҽтеңне белдерҥ алу.
Уку. Фҽнни-популяр, публицистик, ҽдҽби текстлар белҽн танышып, алардагы ҽһҽмиятле мҽгълҥматны табып ҽйтҽ белҥ; ҽдҽби ҽсҽрлҽрдҽн алынган ҿзеклҽрне сҽнгатьле итеп укый һҽм образлы итеп кабул итҽ белҥ; татар ҽдиплҽренең иҗаты турында сҿйли белҥ; татар һҽм рус ҽдҽбиятындагы ҽсҽрлҽрне чагыштырып, ҥз фикереңне ҽйтҽ белҥ.
Язма эшлҽрне грамоталы, эзлекле итеп яза белҥ; текстларны русчадан татарчага язмача тҽрҗемҽ итҽ белҥ; рҽсми кҽгазьлҽрне (граиза, белдерҥ, белешмҽ, эшлекле хат) дҿрес яза алу.
1.
Гади һҽм кушма җҿмлҽлҽрне аера белергҽ ҿйрҽтҥ. 2.
Теркҽгечле һҽм теркҽгечсез тезмҽ кушма җҿмлҽлҽрне сҿйлҽмдҽ куллану кҥнекмҽлҽре булдыру. 3.
Җыючы, каршы куючы, бҥлҥче теркҽгечле кушма җҿмлҽлҽрне танып белергҽ һҽм сҿйлҽмдҽ дҿрес кулланырга ҿйрҽтҥ.
4.
Иярченле кушма җҿмлҽлҽрнең сҿйлҽмдҽ актив булган аналитик һҽм синтетик тҿрлҽрен, аларга хас бҽйлҽҥче чараларны һҽм рус теленҽ тҽрҗемҽ итҥ ҥзенчҽлеклҽрен гамҽли ҥзлҽштерҥ. 5.
Иярченле кушма җҿмлҽлҽрнең мҽгънҽлҽре ягыннан тҿрлҽрен аңлап куллануга ирешҥ. 6.
Иярчен ия, хҽбҽр, тҽмамлык, аергыч, хҽл җҿмлҽлҽрне (иярчен вакыт җҿмлҽ, урын җҿмлҽ, максат җҿмлҽ, сҽбҽп җҿмлҽ, рҽвеш җҿмлҽ, кҥлҽм җҿмлҽ), шарт һҽм кире шарт җҿмлҽлҽрне сҿйлҽмдҽ урынлы кулланырга ҿйрҽтҥ. 7.
кҥнекмҽлҽре булдыру. 8. Сҿйлҽмнең иң зур берҽмлеге – текст турында мҽгълҥмат бирҥ. |