Экология, экологиялық факторлар, биотикалық, абиотикалық, антропогендік факторлар.
Ресурстар
|
Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар және әртүрлі заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.
|
Әдіс-тәсілдер
|
Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.
|
Пәнаралық байланыс
|
Музыка, қазақ тілі.
|
Алдыңғы оқу
|
6-сыныпта өткен білімді пысықтау
|
Сабақтың жоспары
|
Сабақ қезеңдері
|
Жоспарланғаніс- шаралар
|
Оқыту ресурстары
|
Басталуы
5 минут
|
Ұйымдастыру кезеңі 2 минут
Сәлеметсіздерме, құрметті оқушылар!
«Мармозетка» деген не?
Бұл сөзді естігенде көз алдыларыңызға не келді! Оқушылардың жауабы тыңдалғаннан кейін, мармозетканың суретін интербелсенді тақтадан көрсету.
Тосыннан келген сұрақ арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырып, жаңа білімді меңгеруге дайындау.
Топқа бөлу
«ClassDoja» бағдарламасы арқылы топ мүшелерін кездейсоқ
таңдау арқылы 3 топқа бөлемін.
|
Мармозеткан ың
суреті
|
|
1 топ, 2 топ, 3 топ.
«ClassDoja» бағдарламасы арқылы сабағыңызды жүргізсеңіз, сабақ қызықты әрі нәтижелі болады
|
https://teach.cl assdojo.com
|
Жаңа білім 10 минут
|
Білу және түсіну
|
|
|
Берілген көрсетілім (презентация) арқылы сабақты ашып, бастап берсеңіз болады.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.
Экология – тірі ағзалардың өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейтін биология бөлімі. Барлық тірі ағзалар қоршағантабиғи ортасыз тіршілік ете алмайды. Ал табиғат жанды және жансыз заттардан тұрады,сондықтан барлық экологиялық факторлар негізгі екі топқа бөлінеді. Табиғаттың жансыз құрамбөліктерінің (компонент) әсерін біріктіретін факторлар абиотикалық деп аталады. Оған ауатем- пературасы мен ылғалдылық, жергілікті жер бедері, климат ерекшелігі, ылғалдылық (өзен, көл және т.б.) болуы т.б. жатады. Абиотикалық факторларға жергілікті жерге тән жансыз табиғаттың барлық басқа көрсеткіштері кіреді.Биотикалық экологиялық факторлар – тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуі.
Адам да – тірі ағза. Бірақ адамның табиғатқа әсері соңғы 200 жыл ішінде зор болды. Сондықтан адам іс-әрекеті жеке экологиялық фактор– антропогендік фактор ретінде қарастырыла бастады. Осыған бай- ланысты заманауи экологияда экологиялық факторлардың үш тобын:абиотикалық, биотикалық және антропогендік факторларды ажыра- тады. Біз солардың ішінде бірінші факторды қарастырайық
|
Оқулық.
«Қар кесегі»
әдісі.
|
|
«Қар кесегі» әдісі
(Қозғалуға және араласуға ыңғайлы болу үшін үлкен кеңістік қажет. Немесе оқушылар парталардың айналасына топтар құрып, тиісінше
орындықтарды қозғалта алады.
|
|
|
Жаттығудың сипаттамасы:
Біріншіден, оқушылар жеке жауап берулері керек. Кейін жұп ақылдасып, олардың екі жауабын бір жауап етіп үйлестіреді. Кейін жұптар басқа жұптармен бірігіп, үдерісті қайталайды. Осылайша төрт,бес,алты жауап бір жауап болып біріктіріледі.)
Ортақ сүрақтар:
Естеріңе түсіріңдер көктемде күннің жылынуы және күзде суықтың түсуі жылда бір мезгілде болады ма?
ҚБ : Кәмпит
|
|
Ортасы
|
Қолдану
|
|
10 минут
|
Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.
|
|
|
Абиотикалық факторлар. Маңызды экологиялық факторлардың біріне
|
|
|
қоршаған орта температурасы жатады. Жергілікті жерде тірі
|
|
|
ағзалардың қандай бірлестігі (сообщества) қалыптасатыны
|
|
|
температураға (құрлықта оған қоса жауын-шашын мөлшеріне)
|
Оқулық,қабы
|
|
байланысты. Қоршаған ортаның температурасы – маңызды
|
рғаға ілінген
|
|
экологиялық факторлардың бірі. Экваторда ылғалдылық және Күннің
|
ватмандар,
|
|
қызуы жоғары.
|
түрлі-түсті
|
|
Тағы бір маңызды абиотикалық факторға ылғалдылық жатады. Жа-
|
маркерлер
|
|
уын-шашын мөлшері Жер бетіне біркелкі тарамайды. Экваторда
|
|
|
жоғары ылғалдылық және Күннің қатты қызуынан джунгли
|
|
|
қалыптасқан. Бұл– аудан бірлігіне шаққанда өсімдіктер мен
|
|
|
жануарлардың көптеген саны кездесетін ылғалды экваторлық
|
|
|
ормандар. Бірақ экватордың Оңтүстігінде және Солтүстігінде
|
|
|
тропиктер – жылу мөлшері экватордағы сияқты, бірақ жауын-шашын
|
|
|
мөлшері аз аумақтар орналасқан. Бұл зоналарда негізгі шөлдер
|
|
|
қалыптасқан. Белгілі бір аумақта қандай өсімдіктер бірлестігінің
|
|
|
қалыптасуы жылу және ылғал мөлшерінің үйлесіміне байланысты. Ал
|
|
|
қандай жануарлардың мекендейтіні өсімдіктерге тәуелді.
|
|
|
Біздің ғаламшарымыздың табиғи жарығы – Күн. Барлық тірі ағзалар
|
|
|
соның ерекшелігіне бейімделген.
|
|
|
Жарық – температура мен ылғалдылыққа қарағанда едәуір тұрақты
|
|
|
көрсеткіш. Ол Күнге қатысты Жердің орнына тәуелді.
|
|
|
Солтүстік жартышарда 22 желтоқсанға дейін күн қысқарады және
|
|
|
міндетті түрде ұзарып, наурызда күн мен түн теңеседі, 21-нен 22
|
|
|
маусымға қараған түн – ең қысқа түн болып есептеледі.
|
|
|
Ортаның қышқылдылығы – тағы бір маңызды абиотикалық фактор.
|
|
|
Сендер химияны оқып үйренбесеңдер де, лимон және сірке қышқылы
|
|
|
туралы білетін шығарсыңдар. Айран, йогурт жасаған кезде сүт
|
|
Бағалау критерийі
|
Дескриптор
Білім алушы
|
Балл
|
-оқушылар cұраққа
|
-оқушылар
|
- әр дұрыс
|
жауап іздеу арқылы
|
алдымен
|
жауапқа 1
|
өткен білімдері мен
|
жұптасып, кейін
|
кәмпит
|
қазіргі білімдерін
|
топтасып
|
|
анықтайды.
|
сұраққа жауап
|
|
|
іздейді
|
|
Барлығы
|
1
|
|
ашытылып, яғни оның қышқылдылығы өзгереді. Мысалы, көптеген қылқанжапырақты өсімдіктер – шырша, қарағай қышқыл ортада жақсы, ал сілтілік ортада нашар өседі. Бидай, бақша дақылдары сияқты көптеген мәдени өсімдіктер шамалы қышқыл топырақта жақсы өседі.
Талдау
Топтық жұмыс.
«Фрайер» әдісі. Топқа таратпа постерлер беріледі. Әр топ постерде жазылған экологиялық фактордың 3 түрін 5 критерий (анықтамасы, маңызы, қызметі, ерекшелігі, мысал келтіру) бойынша ашады.
Мақсаты: Экологиялық факторларды анықтау .
«Кері байланыс бутерброды» әдісі арқылы топтар бір-бірін бағалап шығады.
ҚБ : сандық ішіндегі Қазына
|
|
Сергіту сәті 1 минут
|
«Көбелекті тордан шығару» әдісі.
Оқушылар көздерін жұмып, торды елестетеді. Мұғалім көбелектің жүру бағытын айтып отырады. Көбелек тордан шыққанда шапалақ соғу керек.
|
|
|
|
|
|
|
|
Бағалау критерийі
|
Дескриптор
Білім алушы
|
Қазына
|
оқушылар
|
Оқушылар берілген
|
Егер
|
экологиялық
|
критерийлер
|
толық
|
факторларды
|
бойынша
|
мақсат
|
анықтайды
|
биотикалық,
|
қа
|
|
абиотикалық және
|
жеткен
|
|
антропогендік
|
болса 3
|
|
факторлардыңанықт
|
кәмпит
|
|
амасын, маңызын,
|
|
|
қызметін,
|
|
|
ерекшелігін
|
|
|
анықтауы керек
|
|
Барлығы
|
3
|
Аяқталуы Сабақты бекіту
10 минут
Достарыңызбен бөлісу: |
