Сабақ тақырыбы. Кіріспе. Омыртқасыздар зоологиясы жеке ғылым ретінде. Сабақ жоспары
жүктеу/скачать 177,48 Kb.
|
tezis lektsii po zoologiya
- Бұл бет үшін навигация:
- Қан айналу системасы.
- Сезім органдары.
- Есіту органы
| Тыныс органдары. Жұтқыншақ астына көмекей орналасады. Көмекей бірнеше шеміршектен тұрады. Көмекейдің төменгі жағында сақина сияқты оймақ тәрізді шеміршек болады. Ал, алдыңғы және бүйір жағынан тек қана сүт қоректілерге тән қалқан тәрізді шеміршек қоршап тұрады.
Өкпені желдетудің газ алмасуында ғана емес организмдегі жылуды реттеуде де үлкен маңызы бар. Қан айналу системасы. Сүт қоректілердің сол жақ қарын-шадан шығатын бір ғана сол жақ қолқа доғасы болады. Қолқадан кететін басты артериалык тамырлар түрліше бағытта тарайды. Қолқадан кететін қысқа атсыз артерия (агtегіа іппоmіпаtа), оң бұғана асты артериясына (агі. sиbеlvіа (dехtга) ашылады, оң және сол ұйқы артерияларына (агі сагоtіs dехtга еt: sіпіstга) тарамданады. Вена жүйесшдегі ерекшеліктер: 1-бүйректердің қақпа қан айналысы болмайды; 2-сол жақтағы алдыңғы қуыс вена азғана түрлерінде жүрекке өзінше барып құяды. Нерв системасы. Сүт қоректілердің миы басқа жануарлардың миымен салыстырғанда әлде қайда үлкен болады. Ол мишық пен алдыңғы ми сыңарларының көлемді болуына байланысты. Алдыңғы мидың дамуы негізінен оның қақпағының — ми күмбезінің өсуімен байланысты. Екі ми сыңарлары сүйелді дене (согриs) деп аталатын ақ нерв талшықтарының комиссураларымен байланысқан. Аралық ми үстіңгі жағынан көрінбейді. Эпифиз бен гипофизі үлкен болмайды. Ортаңғы ми өз ара біріне-бірі перпендикуляр екі бороздамен төрт төмпешікке бөлінген. Жануарлардың қозғалысының күрделі болуына сәйкес мишығы үлкен, әрі бірнеше бөліктерге бөлінген. Сезім органдары. Сүт қоректілердің иіс сезу органы өте жақсы жетілген және тіршілігінде үлкен роль атқарады. Осы органдарынын, көмегімен олар жауларын сезеді, тамағын, бірін-бірі іздеп табады. Көптеген түрлері қоректік объектілерінің иісіне бірнеше жүз метр қашықтан анықтайды. Кейбір сүт қоректілерде (қалталыларда, кемірушілерде, тұ-яқтыларда) рептилилерді сипаттағанда айтылған якобсонов органы болады. Бұл өз алдына таңдай-танау каналына ашылатын иіс сезу капсуласы. Есіту органы сүт қоректілердің көпшілігшде өте жақсы жетілген. Оның құрамына төменгі сатыдағы класгың өкілдерінде болатын ортаңғы, ішкі құлащқа, жаңа екі бөлім: сыртқы дыбыс жолы, құлащ қалқаны, енеді. Құлак қалқаны кейбір сүт қоректілерде (киттерде, ескек аяқтылардың көпшілігінде, жер астын мекендейтін көртышқандарда т. б.) болмайды. Құлақ қалқанының дыбысты күшейтуде маңызы зор. Ол әсіресе, түн жануарларында (жарқанатта), орман тұяқтыларында, ит тұқымдастары-ның шөлді мекендейтін түрлерінде т. б. Күшті жетілген. жүктеу/скачать 177,48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|