Мұң (грезы) – ырықты бірақ пассивті қиял болып табылады
Қиялдың жасалу жолдары
Қиял процесіндегі біріктіру (синтез) әртүрлі формаларда жүзеге асырылады.
Агглютинация – басқа бейнелердің бөлшектерінен жаңа бейне жасау.
Күнделікті өмірде әртүрлі қосылмайтын қасиеттерді бөлшектерді «желімдеу».
Кентавр мен су перісі
Гипербола – объектіні немесе оның бөлшектерін үлкейту немесе кішірейту
Гулливер
Бармақтай бала
Схемалау – объектілердің арасындағы айырмашылықтар жойылады және олардың ұқсастықтары нақты көріне бастайды.
Типизация – біркелкі бейнелерде қайталанып тұратынның маңыздының және біртектінің бөлініп шығуы.
Амазонка әйелдері
Күшейту (заострение) – қандайда бір жеке қасиеттерге ерекше көңіл аудару. Мысалы: келемеж суреттер және әзіл-сықақтар
Қиял бұзылыстарына галлюцинациялар жатады
Галлюцинация (лат. alucinatio — мағынасыз сөйлеу, сандырақ, іске аспайтын арман) - деп адамға сырттан әсер келмей-ақ оның миында түрлі бейнелердің тууын айтады. Галлюцинациялар кейбір психотропты заттарды пайдалану кезінде және жүйке, неврологиялық ауруларға шалдыққан адамдарда пайда болады.
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ҚИЯЛЫНЫҢ ДАМУЫ
Қиял дамуының жағдайлары
Баланың қиялы ойын іс-әрекеті барысында қалыптасады. Мысалы: бала таяқтың үстіне отырып алып шабады, осы сәтте ол шабандозды, ал таяқ атты бейнелейді. Бірақ, егерде атты бейнелейтін зат болмаса және таяқпен әрекет етпеген жағдайда оны ойша ат деп елестете алу қиын.
Бір сағаттың ішінде бір заттың өзі түрлі мағынаға ие болып қызмет етуі мүмкін. Мысалы: қарапайым бет орамал: жалаудың, қоянның, жыланның, көрпенің, мойын орағыштың, қуыршақтың көйлегінің т.б. рөлін ойнауы мүмкін.
Ойын барысында балалардың қиялдаған рөлінің маңызы үлкен. Мысалы: бір қыз ұзақ уақыт бойы қағазды қайшымен кесіп отырды. Ойнаған жеріңді жина дегенде ол одан бас тартты. Осы кезде атасы: «Дүкен» ойынын ойнайық деп ұсынып, мен қағаз сатып алушы, сен сатушы бол?». Қыз үлкен қуанышпен бірде-бір қағазды қалдырмай сатып алушыға апарып береді.
Достарыңызбен бөлісу: |
