Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу

негізі) қоспаның массасын білдіреді, ал ординат осьтерде бастапқы 
ерітінділердегі ерітіндінің массалық бөліктеріне сәйкес келетін нүктелерді 
салады. Ординат осьтеріндегі түзу нүктелерді қосу арқылы ерітіндінің 
массалық үлесінің кері пропорционалды тәуелділікте аралас ерітінділердің 
массасына функционалды тәуелділігін көрсететін түзу алынады. 
2.Мектептегі химияның математикалық аппараттары Химиялық 
кинетика немесе химиялық реакциялардың кинетикасыуақыт өте келе 
химиялық реакциялардың өту заңдылықтарын, осы заңдылықтардың сыртқы 
жағдайларға тәуелділігін, сондай-ақ химиялық өзгерістердің механизмдерін 
зерттейтін физикалық химияның бір саласы. Химиялық кинетика пәні-жалпы 
процестің де, барлық аралық сатылардың да жылдамдығына әсер ететін 
барлық 
факторларды 
зерттеу. 
Химиялық 
кинетиканың 
маңызды 
тұжырымдамасы химиялық реакция жылдамдығы болып табылады. Бұл мән 
уақыт өте келе реакция компоненттерінің концентрациясы қалай өзгеретінін 
анықтайды. Химиялық реакция жылдамдығы әрдайым оң болады, сондықтан 
егер ол бастапқы затпен анықталса (реакция процесінде концентрациясы 
төмендейді), онда алынған мән -1 көбейтіледі. 
𝑣 = ∓
∆𝐶
∆𝑡
Химиялық 
реакциялар 
әрекеттесуші 
заттардың 
түріне 
қарай 
гомогенді және гетерогендіболып екіге бөлінеді. Газ фазасындағы гомогенді 
реакциялардың кинетикасы жақсы зерттелген. Химиялық кинетиканың негізгі 
түсінігі — реакция жылдамдығы. Гомогенді реакциялар жылдамдығы 
әрекеттесуші заттардың табиғатына, қойыртпалылығына, температураға, 
қысымға, катализатор қатысында, ал гетерогенді реакциялардың жылдамдығы 
бұл айтылғандардан басқа фазаның жүктелген жеке бөліктерінің күйіне, жылу 
және масса алмасу жағдайларына, т.б. тәуелді. Химиялық реакциялардың 
жылдамдығы 
белгілі 
уақыт 
ішінде 
әрекеттесуші 
заттар 
концентрациясыныңөзгеруімен өлшеніп, әрекеттесуші массалар заңына 
бағынады.

Электролиз – еріген немесе балқыған электролитке батырылған 
электродтарда электр тогы әсерінен жүретін 
химиялық реакция. 
Электролиттер арқылы өткен электр тогы химиялық энергияға айналады. 
Электролиз электролитпен толтырылған ыдысқа екі электрод орналастырып, 
оларды тұрақты ток көзінің полюстеріне жалғастыру нәтижесінде өтеді. 
Электролиз аппараттарын электролизерлер, электролиттік ванналар деп 
атайды.
Фарадей заңдары — электролиздер арқылы электр тогы өткенде 
электродтарда бөлінетін не ыдырайтын заттардың мөлшерін (массасын) 
анықтайтын электролиз процесінің негізгі заңдары. Фарадейдің бірінші заңы. 
«Электр тогының электролит ерітіндісі арқылы өькендегі электродта бөлінетін 
зат массасы электр көлеміне тура пропорционалды болады».
∆m=k*Q 
Мұндағы ∆m-реакцияға түскен заттың мөлшері; Q- электр мөлшері; kэ- 
электр мөлшерінің бірлігіне қанша зат әсер еткенін көрсететін 
пропорционалдық коэффициент.k мөлшері электрохимиялық эквивалент деп 
аталады. k=M/(Naz|e|) мұндағы z ион валенттілігі; М электродта бөлінген 
заттың молярлық массасы; Na Авогадро тұрақтысы, |e|=1,6·10-19 Кл. 
Фарадейдің екінші заңы.
Фарадейдің екінші заңы бойынша, өткен электрдің берілген мөлшерінде 
реакцияға түскен заттардың массаларының қатынасы олардың химиялық 
эквиваленттерінің қатынасына тең:
∆m
1
\A
1
=∆m
2
\A
2
=∆m
3
\A
3
=const 
Элементтің химиялық эквиваленті сутегінің бір атомдық массасын 
немесе оттегінің жарты атомдық массасын қосатын немесе алмастыратын 
химиялық қосылыстарда 1\12 атом массасының C
12
болатын элемент бөлшегі 

массасы қатынасына тең. «Химиялық эквивалент» түсінігі қосылыстарға 
қолданылады.
Солай, қышқылдың химиялық эквиваленті сан бойынша оның молярлық 
массасының негізіне бөлінуін айтамыз (сутегі иондарының саны), негіздің 
химиялық эквиваленті-оның молярлық массасының қышқылдығына бөлінуін 
(бейорганикалық негіздердегидроксильді топтардың санына), тұздың 
химиялық эквиваленті- оның молярлық массасының катиондар немесе 
аниондар зарядтарының қосындысына қатынасы болып табылады. Идеал газ 
теңдеуі Идеал газ деп молекулалар арасында өзара әсерлесу күштері 
болмайтын, жеке молекулалар көлемі ыдыс көлемімен салыстырғанда өте аз 
және молекулалар арасындағы өзара соқтығысуы абсолют серпімді болатын 
газды айтады. Идеал газдың жайын MKT тұрғысынан үш макроскопиялық 
шамалардың (P,V,T) арасындағы байланысты қарастыратын теңдеу - идеал газ 
күйінің теңдеуі деп аталады. 
Химиялық реакциялардың пайда болу шарттары Химиялық реакциялар 
басталуы және жүруі үшін белгілі бір жағдайлар қажет. Химиялық 
реакцияның пайда болу және жүру жағдайларына мыналар жатады:

Реакция беретін заттарды жанасуға келтіру;

Заттарды белгілі бір температураға дейін қыздыру;

Жарық;

Электр тогы;

Қысымның өзгеруі;

Катализаторды енгізу. 
Барлық жағдайлардың ішінде кез-келген химиялық реакциялар үшін 
жалғыз міндетті шарт - реактивтердің жанасуы. Сонымен қатар, белгілі бір 
химиялық реакциялардың пайда болуы мен жүруі үшін басқа жағдайлар қажет 
болуы мүмкін. 

жүктеу/скачать 3,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: