Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу
жүктеу/скачать 3,67 Mb. Pdf көрінісі
|
УМКД
| Химиялық тепе-теңдік — бір немесе бірнеше қарама-қарсы жүретін
қайтымды реакциялар жылдамдықтарының теңескен күйі. Қайтымды реакция аяғына дейін жүрмейді, ол басталғанда тура жүретін реакцияның жылдамдығы (v 1 ) жоғары, кері реакция жылдамдығы (v 2 ) баяу болады. Тура реакция жүрген сайын реакцияға алынған заттың концентрациясы азайып, v1 — жылдамдығы кемиді, керісінше, тіке реакциядан пайда болған өнімнің концентрациясы артып, v 2 күшейеді. Біртіндеп екі реакция жылдамдығы теңеседі: v 1 =v 2 Осындай жағдайды химиялық тепе-теңдік деп атайды. Тепе-теңдік орнағанмен қарама-қарсы бағытталған екі реакция да тоқтамай жүре береді. Егер сыртқы жағдай (қысым, концентрация, температура) өзгермесе реакция жылдамдықтары тең болып, химиялық тепе-теңдік орнаған қалпында қала береді, сондықтан оны жылжымалы немесе [динамикалық] тепе-теңдік деп те атайды. Реакцияласушы жүйенің бір тепе-теңдік күйден басқа басқа тепе- теңдік күйге ауысуын химиялық тепе-теңдіктің ығысуы дейді. Химиялық тепе- теңдік орнаған кездегі реакцияға қатысқан әр заттың концентрациясы тепе- теңдік концентрациясы деп аталады. Химиялық тепе-теңдікті сан жағынан сипаттайтын көрсеткіш тепе-теңдік константасы (тұрақтысы) (К) деп аталады: aA+bB=pP+qQ мұндағы бас әріптер — заттардыңформулалары, кішіәріптер — реакциядағы молекула сандарынкөрсететінкоэффициенттер. Тепе- теңдікконстантасы тура жәнекеріреакциялардыңжылдамдықконстанталарының (k 1 ,k 2 ) қатынасыдеп те аталады: K=k 1 /k 2 К — белгілітемпературада тура реакция өнімдері мен реакциясыалынғанзаттардыңмольдіккөбейтінділерініңқатынасынкөрсететінтұ рақтышама. Тепе-теңдікконстантасыныңтеңдеуіреакцияғақатысқанзаттардың тепе-теңдікконцентрацияларыныңбір-бірінетәуелділігінкөрсетеді. Химиялық тепе-теңдіктізерттеудіңтеориялықжәнепрактикалықмаңызы бар. Сонымен қорытындылай келе, химиядағы пәнаралық сабақтастық курсында математиканың маңызы зор. Онда қолданылатын әрбір математикалық теңдеулер мен заңдылықтар химияның есептеулер жүйесін құрастыру мен шешуде, заңдылықтарды дәлелдеуде қолданылады. жүктеу/скачать 3,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|