Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу



Pdf көрінісі
бет22/56
Дата21.12.2022
өлшемі3,67 Mb.
#58600
түріСабақ
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   56
Химиялық тепе-теңдік — бір немесе бірнеше қарама-қарсы жүретін 
қайтымды реакциялар жылдамдықтарының теңескен күйі. Қайтымды 
реакция аяғына дейін жүрмейді, ол басталғанда тура жүретін реакцияның 
жылдамдығы (v
1
) жоғары, кері реакция жылдамдығы (v
2
) баяу болады. Тура 
реакция жүрген сайын реакцияға алынған заттың концентрациясы азайып, v1 
— жылдамдығы кемиді, керісінше, тіке реакциядан пайда болған өнімнің 
концентрациясы артып, v
2
күшейеді. Біртіндеп екі реакция жылдамдығы 
теңеседі: 
v
1
=v
2
Осындай жағдайды химиялық тепе-теңдік деп атайды. Тепе-теңдік 
орнағанмен қарама-қарсы бағытталған екі реакция да тоқтамай жүре береді. 
Егер сыртқы жағдай (қысым, концентрация, температура) өзгермесе реакция 
жылдамдықтары тең болып, химиялық тепе-теңдік орнаған қалпында қала 
береді, сондықтан оны жылжымалы немесе [динамикалық] тепе-теңдік деп те 
атайды. Реакцияласушы жүйенің бір тепе-теңдік күйден басқа басқа тепе-
теңдік күйге ауысуын химиялық тепе-теңдіктің ығысуы дейді. Химиялық тепе-
теңдік орнаған кездегі реакцияға қатысқан әр заттың концентрациясы тепе-
теңдік концентрациясы деп аталады. Химиялық тепе-теңдікті сан жағынан 
сипаттайтын көрсеткіш тепе-теңдік константасы (тұрақтысы) (К) деп аталады:
aA+bB=pP+qQ 


мұндағы бас әріптер — заттардыңформулалары, кішіәріптер — 
реакциядағы 
молекула 
сандарынкөрсететінкоэффициенттер. 
Тепе-
теңдікконстантасы 
тура 
жәнекеріреакциялардыңжылдамдықконстанталарының (k
1
,k
2
) қатынасыдеп те 
аталады:
K=k
1
/k
2
К 
— 
белгілітемпературада 
тура 
реакция 
өнімдері 
мен 
реакциясыалынғанзаттардыңмольдіккөбейтінділерініңқатынасынкөрсететінтұ
рақтышама. Тепе-теңдікконстантасыныңтеңдеуіреакцияғақатысқанзаттардың 
тепе-теңдікконцентрацияларыныңбір-бірінетәуелділігінкөрсетеді. Химиялық 
тепе-теңдіктізерттеудіңтеориялықжәнепрактикалықмаңызы бар. 
Сонымен қорытындылай келе, химиядағы пәнаралық сабақтастық 
курсында математиканың маңызы зор. Онда қолданылатын әрбір 
математикалық теңдеулер мен заңдылықтар химияның есептеулер жүйесін 
құрастыру мен шешуде, заңдылықтарды дәлелдеуде қолданылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   56




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет