Жұмыс түрі: Топпен Кері байланыс топта беріледі Топпен ҚБ. «Кластер» стратегиясы (белсенді оқыту әдістері. Дереккөздер бойынша саралау, бағалау, диолог және қолдау)
I топ. Рибасомадағы ферменттер, магний, кальций, тұздары жасушада қандай қызмет атқарады, слайдтан түсіндіріңдер?
II топ. Сандар сөйлейді. 180000, 15,0-35,0, 80, 40, 60, 70, 30, 50-70, 55-100. III топ. Мембранасыз органоид рибасомаға постер құрыңдар
ІV топ.Төмендегі сұрақтарға дұрыс, бұрыс жауабын беріңдер Рибосома нәруыз биосинтезін жүзеге асыратын органоид д/б
Рибасома кіші және үлкен бөліктен тұрады д/б
Митохондрияның және хлоропластың рибасомаларының өлшемдері 50S- 60S д/б
Рибасоманың негізгі қызметі- нәруыз молекуласын синтездейді д/б
Оның кіші бөлігінде амин қышқылдары жинақталады. д/б
Жасуша орталығы бір құрамдас бөліктен тұрады д/б
Жіпшелердің көмегімен хромосомалар әрбір жасушаға тең бөлінеді д/б
«Бинго» стратегиясы(белсенді оқыту әдісі)-дереккөздер бойынша саралау,бағалау, диолог және қолдау
Мақсаты: Жаңа тақырыпты топ ішінде талқылап, әр түрлі тәсілдермен топтық жұмыс жасау. Басқа топтарға лото сұрақтар қою,берілген жауап пен дұрыс жауапты талдау, идеялармен бөлісу, ынтымақтастықты дамыту.
Митохондриялар (грекше митос — жіп және хондрион — түйіршік) — жіпше және түйіршік тәрізді органоид. Ол автотрофты және гетеротрофты организмдердің цитоплазмасында кездеседі. Митохондрияларды ең бірінші 1850 жылы P. А. Келликер жәндіктердің Бұлшық еттерінен байкады, оған «сарқосома» деген термин берді (Бұлшық еттегі митохондрияларды осы кезге дейін осылай атап жүр). Альтман (1890 жылы) арнаулы бояулар арқылы митохондриялардың анық көрінетінін дәлелдеп, оларды «биобластылар» деп атады. Бенде 1898 жылы Бұл органоидка митохондриялар деген ат берді. Михаэлис тірі жасушалардың митохондрияларын жасыл янус бояуымен бояп, олардың жасушадағы тотығу процестерімен байланысы бар екенін атап көрсетті.
Қызметі
Митохондриялар жасушаның цитоплазмасында біркелкі, ал кей жағдайларда, әсіресе, патология кезінде, ядроның айналасына немесе цитоплазманың шет жағына карай орналасады. Цитоплазмада жасуша қосындылары (гликоген, май) көп болған жағдайда олар митохондрияларды жасушаның шетіне ығыстырады. Митохондриялар митоз процесінде ұршық жіпшесінің айналасыиа шоғырланып, жасуша бөлінгенде олар жас жасушаларға тең беріледі. Негізінде митохондриялар АТФ керек жерлерге миофибрилдерге тақау, ал сперматозоидтарда талшықты оран орналасады.
Сонымен митохондриялардың саны жасушаның түріне және оның атқара п.ш қызметіне байланысты болады. Бауыр жасушасында болатын жалпы бслоктмң 30 — 35%-і митохондриялардың құрамында кездесетіні, ал бүйрскте 20% і болатыны анықталды.
Митохондрия екі мембранамен қоршалған, 6-7 нм шамасындай қалыңдығы бар, гиалоплазмадан бөліп тұратын сыртқы мембранадап жоне митохондрияның құрылысына карай күрделі өсінділер («криста») беретін ішкі мембранадан тұрады (14-сурет). Ішкі және сыртқы мембраналардың арасымда ені 10-20 нм-ге тең кеңістік болады. Ішкі мембрана митохондрияның ішіндегі матрикс немесе митоплазмасын қоршап жатады. Күрделі өсінділерді немесе кристалар құратын мембраналардың ара кашықтыры 10 — 20 нм шамасындаіі болады. Кристалардың митохондрияларда орналасуы әр түрлі, кейбір жасушаларда көлденең бағытта орналасады, кейбіреулері тармактаныи келеді (15-сурет). Қарапайымдардың, бір жасушалы балдырлардың, кейбір жоғары сатыдары өсімдіктер мен жануарлардың жасуша аралық митохондриялардың ішкі мембранасының өсінділері түтікше.
