Дәріс. Жаңа өнімдердің экономикалық тиімділігі

Жоғары сапалы өнімді өндіру ауыстырмалы салыстырғанда шығындарды азайту арқылы өндірістің тиімділігін арттыруға сүйемелденуі тиіс. Төрт негізгі облыстарда ықтимал кеңейту экономикалық тиімділігін есептеу әдістері жіктеледі.

Бұл жағдайда, жылдық экономикалық тиімділікті есептеу мына формула бойынша жүргізіледі:

Э = (З₁ - З₂) * В₂ ,

мұнда

З₁ және З₂ – өнім бірлігіне құны (жұмыс) берілген, базасын (1) және жаңа (2) техника өндірілген.

В₂ –жылғы есеп, табиғи бірлік, жаңа технология көмегімен өндіріс (жұмыс) жыл сайынғы көлемі.

Өндірістік шығындарды азайту есептеу назарға жаңа технологиялар өндіру және қолдануға байланысты өзгереді шығындарды ғана қабылдануы тиіс.

Жаңа технология үстеме шығындарды қысқартуға, өнімділікті арттыратын (цех және жалпы жұмыс істейді) болса, онда олардың жинақ есепке өзгерту құны элементтер үшін дұрыс болып табылады.

Жаңа технология ғана бір немесе бірнеше операцияларды өзгерту арқылы базасын ерекшеленедіру жағдайда, жылдық экономикалық тиімділігі осы операция элементтерін өзгерту құнын салыстыру арқылы есептеледі.

Ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралар екінші ауданы жақсартылған сапалы сипаттамаларды орындау, беріктік техникалық қызмет көрсету шығындары (еңбек машиналар) ұзақ мерзімді пайдалану, жаңа құралдарын өндіру және пайдалануды қамтиды (, құрал-жабдықтар және т.б.).

Үшінші ауданы кем дегенде бір жыл осындай материалдар ретінде материалдық ресурстарды шикізат, материалдар, отын сондай-ақ жұмыс жабдықтарды қамтиды, жұмыстың жаңа немесе жақсартылған элементтерін өндіру және пайдалану кіреді.

Төртінші желісі оргтехмероприятий теңдесі жоқ жаңа технология сондай-ақ жаңа өнімдердің өндірісі мен пайдалану кіреді, НИР және ОКР арқылы халықтың немесе әзірленген өнімдерді қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнім сапасын (жоғары баға) жақсарту жүзеге асырылады.

Жылдық экономикалық тиімділікті есептеу кеңінен экономикалық есептеулер тәжірибеде қолданылады. Оның мәні жинақ балама жылмен салыстырғанда жалпы жылдық шығындарды көрсетеді. Жылдық экономикалық тиімділікті сомасын есептеу әдістері өндірісте және пайдалануда екі жаңа технологиялар нысанымен сипаттайтын көрсеткіштерге байланысты өзгеріп отырады.

Ғылыми және ғылыми-техникалық прогресс саласындағы экономикалық пайданың жылдық индексінің есептеу кезінде ескерілетін өз ерекшелігі бар, инновациялық жетістіктердің өндіріске енгізу жоғарыда төрт бағыттардың әрқайсысында берілген.

Жыл сайынғы экономикалық тиімділік басқа көрсеткіштермен қатар күрделі салымдардың және жаңа технологиялар экономикалық тиімділігін есептеудің негізгі элементтерінің бірі болып табылады.