Сборник материалов IV международной научно-практической конференции «Роль физико-математических наук в современном образовательном пространстве»



Pdf көрінісі
бет19/56
Дата06.03.2017
өлшемі12,19 Mb.
#8065
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   56
Часть рыбного сырья реализуется в свежем виде, но большая ее часть направляется на переработку, так 
как  оно  является  скоропортящимся.  Рыбу-сырецнаправляют  на  производство  охлажденной,  мороженой, 
соленой, вяленой, консервированной продукции; при этом исходное качество рыбного сырья играет решающую 
роль в получении высококачественных продуктов. 
Широкий  ассортимент  полуфабрикатов  из  рыбы  высокой  степени  готовности  позволяет  рационально 
распределять сырье: из крупной рыбы можно изготавливать, например, полуфабрикаты в виде филе порционных 
кусков,  из  мелкой  или  рыбы,  имеющей  механические  повреждения,  —  фаршевую  и  пастообразную 
продукцию. Увеличение в уловах доли мелких рыб и рыб пониженной товарной ценности диктует разработку 
новых видов полуфабрикатов, с тем  чтобы повысить спрос населения на эти продукты. 
         Качество  продукции  вырабатываемые  в  производстве  –  является  основным  фактором  услуги  в  рыночной 
экономике, поскольку расширение рыночных условий, развитие производства, обеспечивает увеличение дохода. 
Как  показывает    статистика  услуги  по  повышению  качества  рыбной  продукции,    проведенные  в  системном 
управлении, должно соответствовать стандартам. 
        Контроль  качества  продукции  основывается  стандартизацией.  Он  является  нормативно-технической 
основой требований, который готовит все требования производящему продукту. Повышение качества – является 
основным  направлением  повышения  экономической  эффективности.  В  обществе  качество  продукции  играет 
огромную  роль.  Во  время  получения  товара  каждый  из  потребителей  не  желает  получить  некачественную 
продукцию.  Каждая  продукция  должна  соответствовать  требованиям  ГОСТ  7631-85;СТ  РК  ГОСТ  Р  51301-2005; 
ГОСТ 29185-91. 
В  рыночной  экономике  качественная  продукция  –  надежность  производства.  В  сегодняшнее  время  есть  много 
способов  повышению  качества  продукции  по  всем  параметрам  и  модернизации  производства.  Повышение 
качества  является  экономически  эффективным  фактором  в  развитии  производства.  Спросы  людей  на  качество 
продукции  возрастают с каждым разом.  
Для оценки качества товара необходимо провести идентификационную экспертизу и установить к какой товарной 
группе относится  испытуемое  изделие,  по  какому техническому  нормативно  правовому акту  можно оценить его 
качество, сколько времени хранилось данное изделие, какие дефекты возникли в нем и как они отражаются на 
его  показателях  качества  и  безопасности.  На  все  эти  вопросы  можно  ответить,  только  проведя  всестороннюю 
качественную  экспертизу.  Для  раскрытия  темы  рассматриваются  как  факторы,  формирующие  и  сохраняющие 

126
 
 
качество  рыбной  продукции,  так  и  порядок  проведения  экспертизы.  Рассматриваются  особенности  технологии 
производства  рыбной  продукции,  даются  их  современные  классификации,  требования  к  качеству,  упаковке, 
маркировке в соответствии с техническими нормативными правовыми актами. Описываются организации приемки 
и  порядок  экспертизы  качества  рыбной  продукции.  Изложены  методы  выявления  дефектов  и  фальсификации 
рассматриваемого товара. В основу  исследования  положены действующие межгосударственные и национальные 
технические нормативные правовые акты, современны технологии.  
Сегодня  продукция  из  рыбы  еще  во  многом  не  отвечает  требованиям,  предъявляемым  к  здоровому 
питанию.Отсюда  вывод,    изучая  концепцию  развития  рыбообрабатывающей  промышленности  на  перспективу, 
следует  учитывать  и  фактор  различных  заболеваний,  противодействие  которому  во  многом  связано  с 
увеличением  потребления  растительной  пищи,  а  также  рыбных  продуктов,  богатых  ценными  белками  и 
биологически  активными  высоконепредельными  жирами,  выполняющими  профилактическую  функцию 
предупреждения различных заболеваний. 
       Таким    образом,   систематизированные особенности  качественного  испытания  и  анализ  рыбной  продукции 
должны проводиться при экспертизе, чтобы достичь поставленной цели. 
 
Список литературы 
1. Закон РК «Об обеспечении единства измерений» 
2. ГОСТ 16263-70 «Метрология. Термины и определения» 
3.  Руководство  ИСО/МЭК2  «Общие  термины  и  определения  в  области  стандартизации  и  смежных  видов 
деятельности» 
4.  Лаптиев  Э.И.,  Брюхонов  В.А.  Межрегиональная  научно-практическая  конференция  «Метрологическое 
обеспечение испытаний и сертификации продукции и услуг» // Стандарты и качества, 1998г., №8, стр.26-28 
5.  Стандартизация  и  управление  качеством  продукции:  Учебник  для  ВУЗов  /В.А.  Швандар,  В.  Пейджер:  Панов, 
Е.М. Купряков и др; под ред. В.А. Швандара.-М.:Юнити-Дана, 2000.-487с. 
6. Шишкин И.Ф. Метрология, стандартизация и управление качеством.-М.: Издательство стандартов, 1990.-342с. 
 
 
УДК 377. + 53 031.4 
ЖАҢАРТЫЛҒАН ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІН ҚОЛДАНУ ЖӘНЕ ҮНЕМДЕУ 
 
Баймуханова Г. К., ИмашевГ.И. 
 
Атырау қ., Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
 
Аннотация 
В  работе  рассматриваются  вопросы  использования  новых  видов  энергии  в  условиях  инновационной 
технологий  и  возможность  экономии  энергии  путем  перехода  в  сооружениях  новейших  видов  электрических 
устройств. 
Abstract
 
In work questions of use of new types of energy in the conditions of innovative technologies and possibility of 
economy of energy by transition in constructions of the latest types of electric devices are considered. 
Бүгінгі  күнніңең  маңызды  міндеттерінің  біріне  айналған  басты  мәселе-энергия  қорларын  үнемдеу  болып 
табылады.  Өнеркәсібі  дамыған  әлемнің  барлық  мемлекеттерінде  энергия  үнемдеу  шаралары  қолға  алынған. 
Себебі көмірмен және көмірсутегімен жұмыс істейтін жылу электр станциялары түбі бір экологиялық мәселелердің 
асқынуына  әкеп  соқтыратыны  белгілі  жайт.  Сондықтан  әлем  қайта  қалпына  келетін  жергілікті  энергия  көздерін 
энергия үнемдеудің басты қайнар көзі ретінде қабылдап отыр [1]. 
Болашақта  жылулық энергетиканың әлемде  және  жеке мемлекеттердегі энергия  тұтыну саласында  басым 
бағыт  болатындығы  сөзсіз.  Энергия  алудағы  көмір  мен  таза  отынның  басқа  түрлері  үлесінің  арту  ықтималдығы 
жоғары. Осы мақсатта қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендетуге мүмкіндік беретін кейбір әдістер мен оларды 
пайдалану  жолдарын  қарастырайық.  Бұл  әдістер  отын  мен  зиянды  қалдықтардан  тазарту  технологияларын 
жетілдіруге  негізделген.  Олардың  ішінде  тазалау  құрылғыларын  пайдалану  және  жетілдірудіатап  өтуге  болады. 
Қазіргі кезде көптеген жылу электр станцияларында (ЖЭС)әр түрлі бірқатар сүзгіштер көмегімен негізінен қатты 
қалдықтар ұсталады. Ол үшін арнайы десульфурационды (күкірт диоксиді мен триоксидін ұстауға арналған) және 
денитрификациялық  (азот  қышқылдарын  ұстауға  арналған)  қондырғылар  пайдаланылады.  Күкірт  пен  азот 
қышқылдарын  ұстау  көбінесе  аммиак  ерітіндісі  арқылы  түтін  газдарын  жіберу  жүзеге  асырылады.  Мұндай 
қондырғылар 96%-ға дейін күкірт қышқылын және 80%-ға дейін азот оксидтерін ұстайды [2]. 
Өнімдегі  металл  көлемін  төмендетіп,  оның  сапасын  арттыру  және  бұйымның  қызмет  ету  мерзімін  ұзарту 
арқылы  энергияны  үнемдеуге  болады.  Компьютерлік  және  басқа  да  дәлдігі  төмен  құрылғыларды  пайдалануға 
байланысты  жаңа  ғылыми  технологиялардың  жетістіктеріне  көшу  есебінен  энергия  үнемдеудің  болашағы  зор. 
Энергияны тұрмыста және өндірісте ғимараттың оқшаулау жүйесін жетілдіру есебінен үнемдеу мүмкіндіктерінің де 
маңызы зор. Пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК) шамамен 5%-ға артатын болса, онда электр қондырғылары мен 
құралдарының  жаңа  түрлеріне  ауыстыру  нақты  энергия  үнемділігін  жүзеге  асырады.  Жылу  және  атом  электр 
станцияларында  сәйкесінше  60-65%,70%  деңгейінде  энергияның  шығыны  болатынын  ескеру  қажет.  Сондықтан 
энергия  шығынын  азайту  мақсатында  газ  алу  үшін  отынды  тікелей  жағу  тиімді.  Отынның  ПӘК-і  сонымен  қатар, 

127
 
 
ЖЭС-на  қарағанда,  жылу  электр  орталығында  (ЖЭО)пайдаланғанда  артады.  Соңғы  жағдайда,  энергия  алу 
нысандары мен оны тұтыну орындарының ара қашықтығын азайтса, соның арқасында шығындар азаяды. Электр 
энергиясымен  қатар, ЖЭО-да салқындатушы  агенттермен  ұсталатын отын  қолданылады.  ЖЭО  типіндегі  кішкене 
қондырғыларда  тікелей  ғимаратта  энергия  алу  аса  үнемді  болады.  Бұл  жағдайда,  жылулық  және  электр 
энергиясының шығындары ең кіші мәнге дейін төмендейді [3]. 
Үдемелі  индустриалды-инновациялық  дамудағы  күн  энергиясын  пайдаланудың  маңызы  ерекше  екеніне 
көңіл бөлінуде. Күн энергиясынан электр тогын алу қосымша құрылғыларсыз индукцияланатын фотоэлементтерді 
қолдану арқылы мүмкін болады. Мұндай құрылғылардың ПӘК-і жоғары болмайды. Фотоэлементтерді қолданудың 
басты  қиындығы  олардың  қымбаттылығы  мен  үлкен  аумақты  алатындығы.  Бұл  мәселені,  энергия  алуда  металл 
фототүрлендіргіштерді  иілімді  синтетикалық  түрлерімен  ауыстыру,  батареяларды  орналастыру  үшін  үйлердің 
төбесі  мен  қабырғаларын  пайдалану,  түрлендіргіштерді  ғарыш  кеңістігіне  шығару  және  т.б.  арқылы  шешуге 
болады. Күн энергиясын алуда 1-суретте көрсетілгендей жұқа қабатты a-Si кремний батареялары пайдаланылады. 
Аморфты  кремнийден    (a-Si)  жасалған  фотоэлектрлік  күн  батареялары  тиімділігі  мен  шығу  қуаты  сәйкес 
келетіндей қатаң бақылаумен өндіріледі.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-сурет. Жұқа қабатты a-Si кремний күн батареясы 
 
Бұл типтегі күн элементінде қалыңдығы бірнеше микрон  болатын (шамамен адам шашының қалыңдығының 
1/100-і) жартылай өткізгіштің қабаттары қолданылады. Бұл материалдың құнын төмендетуге мүмкіндік береді, ал 
мұндай кремнийдің ПӘК-і басқа типтегі кремнийлерден аз болады. 
Жұқа 
қабатты 
күн 
батареяларының 
ерекшеліктері 
мен 
артықшылықтары: 
олар 
кристалл 
фотоэлементтермен  салыстырғанда  үлкен  қуат  береді;  ұзақ  мерзімді  қолдануда  шығу  қуаты  тұрақты  жоғары 
дәрежеде  болады;  қоршаған  ортаға  зиянсыз-бұларда  кристалл  кремнийден  жасалатын  элементтерде 
пайдаланылатын  кремнийдің  тек    қана    1/600  бөлігі  қолданылады;  көп  мөлшерде  энергия  беру  есебінен  күн 
панелін шығындау уақыты қысқарады; қуаты 60 Вт-қа дейін болады.  
Жұқа  қабатты  күн  батареялары  электрмен  қоректендіру  күн  модульдерінде  және  басқа  да  дербес 
жүйелерде  қолданылады.  Экологиялық  тұрғыдан  күн  батареяларымен  қатар  жел  қозғалтқыштарын  қолданудың 
мәні зор. 
Бұл  бағытта  жел  энергетикалық  қондырғылары  (ЖЭҚ)  жел  энергиясын  электр  энергиясына  түрлендірудің 
негізгі  әдісі  болып  табылады.  Жел,  қозғалатын  су  сияқты,  ең  байырғы  энергия  көзі  болып  келеді.  Бірнеше  жүз 
жылдарда бұл көздер механикалық ретінде диірмендерде, ағаш шеберханаларында, тұтыну орындарына су беру 
жүйелерінде қолданылып  келді. Электр  энергиясын  алу үшін  желді  пайдалануға қызығушылық  соңғы  жылдарда 
пайда  болды.  Аймақтардың  ауа-райының  ерекшеліктеріне  байланысты  Атырау  облысында  жел  энергиясын  
пайдалану  бойынша  жүргізілген  зерттеулер  нәтижесінде,  оны  қолдануға  қолайлы  жағдайлар  бар  екені 
анықталды.  Жел  генераторлары  да  қолданылуы  мүмкін,  себебі  олар  4  м/с  жылдамдыққа  есептелген,  ал  соңғы 
жылдардағы  облыс  бойынша    желдің    орташа  жылдамдығы  6,4  м/с  құрайды.  Бір  генератор  30  кВт  электр 
энергиясын  өндіреді.  Бір  өндірістік  базаны  электр  энергиясымен  толық  қамтамасыз  ету  үшін  5  жел  электр 
генераторы  қажет.  Сонымен  қатар,  қала  аумағындағы  бірқатар  нысандарды  электр  энергиясымен  қамтамасыз 
ететін «жел  диірменінің де» маңызы зор. «Жел диірмендері» техникалық сипаттамалары мен өлшемдері бойынша 
әр  түрлі  болып  келеді,  алайда  олардың  қызметтік  қолданылуы  бірдей.  Өлшемдері  кіші  агрегаттар-күн 
жинақтағышы  бар  флюгер  типті,  аса ірілері-қуаты  үлкен,  бірақ  күн  сәулесін  ұстап  алғыштары жоқ  редукторлық 
типті болады [4].
 
Мұндай  қондырғыларды  алу  қажеттілігі,  тұрғын  алабынан  алыста  орналасқан,  жанар-жағармай 
материалдарымен  жұмыс  жасайтын  генераторларды  пайдалану  экономикалық  жағынан  тиімсіз  болғаннан  кейін 
пайда  болды.  Жанармай  қымбат,  тіпті  экология  жағынан  да  тиімсіз.  Ал  «жел  генераторлары»  дербес,  оларды 
электр желісіне қосу қажет емес, тек қана сарқылмайтын табиғи ресурстармен жұмыс жасайды. Қалай болғанда 
да,  күн  мен  жел  болғанға  дейін  және  зарарлы  заттарды  шығармайды.  Кішкентай  «жел  диірмендерді»  әр  түрлі 
жарнамалық  билбордтарды,  электрондық  таблоларды  қоректендіру  үшін,  қала  көшелерін,  автокөлік  қою 
аумақтарын  жарықтандыру  үшін  қолдануға    болады.  Қондырғыларда  шырақтар,  күн  энергиясын  жинақтауға 
арналған  фотоэлементтер  бекітілген,  басқару    жүйелері  бар,  заряд  жинақтаушы  автокөлікті,  қалыпты 
аккумуляторлар жалғанған. Олар 12 вольтқа, 100-120 ампер/сағ-қа есептелген.  

128
 
 
Үлкен  тұрғын алаптарын электр энергиясымен қамтамасыз ететіндей, бес және одан да жоғары киловатт 
өндіруге  қабілетті  аса  қуатты  құрастырмалы  қондырғыларды  пайдалану  үшін  жел  станцияларын  тұрғызу  қажет. 
Яғни, арнайы шағын станцияларға алып келетін, күштік кабельдермен өзара жалғанған «жел генераторларының» 
жүйесін құру керек. Үлкен «жел генераторларында» датчик сигналдары бойынша толық жел жүктемесін алу үшін 
генераторды  ең  жақсы  күйге  орнауына    мәжбүрлейтін  механикалық  жетегі  болады.  Одан  әрі  қарай,  электр 
желісінің  бойымен  ток  нақты  нысандарға  өте  бастайды.  Біздің  аймаққа  қатысты,  өз  өсінде  еркін  айналатын-
флюгерлік  типтегі  «жел  диірмендері»  жөнінде  айтуға  болады,  яғни  флюгерлік  «жел  генераторларын» 
пайдаланған дұрыс [5]. 
Фотосинтез  және  биомасса  арқылы  күн  энергиясын  пайдалануды  қарастырайық.  Биомассада  жылына  1% 
күн  энергиясының  ағыны  концентрацияланады.  Алайда,  бұл  энергия  адамның  әр  түрлі  көздерден  қазіргі  кезде 
және  болашақта  алатын  энергиясынан  артық  болады.  Фотосинтез  энергиясын  алудың  ең  қарапайым  тәсілі-
биомассаны  тікелей  жағу.  Ағашты  тікелей  жағу  тұрмыстық  деңгейде  өте  жақсы  белгілі.  Ағаш  қалдықтарын 
энергетикалық  қолдану  технологиялары  үнемі  жетілдіріліп  отырады.  Қазанды  сұйық  отыннан  немесе  көмірден 
ағаш қалдықтарына ауыстыру аса кең таралған, бұл отынды сақтау және дайындаудың қажетті инфрақұрылымын 
реконструкциялауды  қажет  етеді.  Сұйық  органикалық  қалдықтарды  өңдеудің  биохимиялық  технологияларының 
ішінде 55-60% метаннан тұратын, биогазды алу арқылы органикалық шикізатты (атмосфералық оттегі болмаған 
жағдайда) анаэробты ыдырату технологиясы кең қолданыс тапты.  
Өндірілетін  биогазды  метантэнк  көлемінен  шығарып,  газгольдер-аккумуляторға  жібереді,  мұнда  газ 
негізінен  жақын  орналасқан  нысандарды  жылумен  қамту  үшін  қажеттілік  мөлшері  бойынша  алынады.  Биогаз 
сонымен  қатар,  отын  ретінде  механикалық  және/немесе  электр  энергиясын  өндіру  үшін  іштен  жану 
қозғалтқыштарында 
қолданылады. 
Биогазды 
жарықтандыруға, 
үй 
жылытуға, 
тамақ 
пісіру, 
транспорт,электрогенератордың  роторларын  қозғалту  мақсатында  қолданады.Биогаз  ауыл  шаруашылығында 
ерекше  роль  атқарады.  Себебі  ауыл  шаруашылығында  пайда  болатын  биомассаны  өндіру  арқылы  жетпіс 
пайыздық  метан  және  егін  шаруашылығына  пайдалы органикалық  заттар  алуға  болады.  Биогаз  өндірудің  ендігі 
бір  ерекше  қасиеті  оны  өндіргендегі  шығатын  артық  улы  газдың  мөлшері  мұнай  өндіргендегі  шығатын  газдан 
әлдеқайда аздығында. Биогаз алудың экономикалық бағаланулары бүгінгі күні ақталуда.  
Жаңартылатын  энергия  көздерін  пайдалану  болашағы  олардың  экологиялық  тазалығымен,  қолдану 
құнының төмендігімен және дәстүрлі энергетикадағы отын тапшылығымен байланысты. 
 
Әдебиеттер тізімі 
1.  «Атырау» газеті, № 109, 19.09.2013 ж. - 5 бет  
2.  http: //www.msht.ru/catalog/738/ 
3.  «Жаңғыртылатын  энергия  көздерін  пайдалануды  қолдау  туралы»  Қазақстан  Республикасының  Заңы,  Астана  
4.07.2009ж.  № 165 - IV. 
4.  «Энергия үнемдеу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, Астана25.12.1997ж.  №210-I. 
5.  Методологические  положения  по  определению  и  формированию  показателей  промышленности.  Алматы, 
7.12.2001ж. №110-а. 
 
 
УДК 377. + 53 031.4 
ШАЛА ӨТКІЗГІШТІ ДИОДТАРДЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІ 
 
Ильясова С.С., Имашев Г.И. 
Атырау қ., Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
 
Аннотация 
Работа  посвящена  изучению  физических  параметров  современных  полупроводниковых  диодов  и 
использованию  в  электронных  аппаратурах.  Определены  вольт  -  амперные  характеристики,  описывающие 
зависимости электрических величин в различных диодах. 
Abstract 
Work  is  devoted  to  studying  of  physical  parameters  of  modern  semiconductor  diodes  and  use  in  electronic 
equipments.  Are  defined  volt  -  the  ampere  characteristics  describing  dependences  of  electrical  quantities  in  various 
diodes. 
 
Жартылай  өткізгіштерде  Менделеев  кестесінің  орта  тұсындағы  он  екі  химиялық  элементтер  жатады. 
Олар:  бор (В),  көміртегі  (С), кремний  (Si), германий (Ge), қалайы (Sn), фосфор (Р), мышьяк (As), сурьма (Sb), 
күкірт  (S),  селен  (Se),  телмур  (Те),  йод  (І).  Мұнан  басқа  үшінші  топтағы  элементтердің,  бесінші  топтағы 
элементтермен  қосындысы,  көптеген  металдардың  оксидтері  мен  сульфидтері,  бір  қатар  химиялық  қоспалар, 
кейбір  органикалық  заттар.  Ғылым  мен  техникада  ең  көп  қолданылатын  жартылай  өткізгіштерге    германий    Ge  
және кремний  Sі  жатады. 
Жартылай өткізгіштер өзіндік (яғни қоспасыз) және қоспалы болып бөлінеді. Қоспалы жартылай өткізгіш 
өз ретінде донорлық және акцепторлық болып бөлінеді. 
Өзіндік  жартылай  өткізгіштердің  электр  өткізгіштік  механизмін  германийдің  немесе  кремнийдің 
монокристалының мысалында қарастыру қолайлы. Себебі өте кең қолданылатын жартылай өткізгіштер  Ge   және   

129
 
 
Sі  сыртқы  электрондық  қабатта  төрт  электроны  болады,  яғни  олардың  валенттілігі  төртке  тең.  Мұндай 
элементтердің  кристалдық  торында  (алмаз  типті  тор  деп  аталынатын)  германийдің    Ge    немесе  кремнийдің    Sі  
әрбір атомы, бірдей қашықтықта орналасқан, көрші төрт атоммен қоршалған [1]. 
Атомның  ең  орнықты  күйі,  оның  сыртқы  электрондық  қабатында  сегіз  электрон  тұрған  кезде  екендігі 
белгілі.  Сондықтан    Ge    және    Sі    атомдары  электрондық  қабаттарды  сегіз  электронға  дейін  толтырып,  көрші 
атомдармен жалпы электрондық жұп құрайды (коваленттік байланыс). 
Төменгі температурада жартылай өткізгіштің кристалында барлық электрондар атомдармен байланысқан 
және еркін электрондары жоқ, яғни кристалл диэлектрик болып саналады. Жартылай өткізгіштің температурасын 
көтерген кезде кейбір электрондар атомнан бөлініп, жылжымалы күйге түсіп, оған кернеу түсіргенде, кристалда 
ток жасайды. 
Бөлме  температурасының  өзінде  жартылай  өткізгіш  кристалында  жылжымалы  электрондардың  біраз 
сандары  болады  және  температураның  артуына  байланысты  олардың  саны  тез  көбейеді.  Германий    Ge  
жағдайында,  кремнийге   Si   қарағанда,  атомнан  электронды  жұлып  алу  үшін энергия  аз жұмсалады.  Сондықтан 
таза германийдің  Ge  кедергісі, кремнийдікіне  Si  қарағанда едәуір аз (ρ
Ge
 ≈ 0,5 Ом.м, ал  ρ
Si
 ≈ 2 ∙ 10
3
 Ом.м). 
Жазықтық диодтар бірнеше ондаған миллиамперден бірнеше жүздеген амперге дейігі ток күшін өткізсе, 
нүктелік  диодтардың  параметрлерінің  жазықтық  диодтардан  өзгешелігі,  тура  кедергілерінің  шамасы  үлкен,  ал 
тура ток күшінің максимальдық мәні кіші болады. Нүктелік диодтардың ерекше қасиеттерінің бірі, олардың 
n

ауысуының сыйымдылығы аз болуына байланысты өте жоғары жиіліктер аумағында жұмыс атқаруға қабілетті [2]. 
Сондықтан 
оларды 
жиіліктері 
жоғары 
радиосигналдарды 
детекторлеу 
үшін 
қолданады. 
Шала 
өткізгішдиодтардыңсипаттамаларытемпературағатәуелді. 
Сондықтанолардытемператураныңшектеуліаумағындағанапайдаланааламыз.  Мәселен,  германийдиодтарүшін  – 60 
тан + 70  
0
С , алкремнийдиодтарүшін  – 60 тан + 120 
0
С.  
2. Шала өткізгішдиодтармынатөмендегіпараметрлерарқылысипатталады: 
 1) вольт–амперлік сипаттамасыныңтіктігі, 


мА/В
 
U
I
S



 ; 
2) айнымалы ток үшінішкікедергі, 


В/мА
 
S
1
 



I
U
R
i

3) тұрақты ток үшінкедергісі,  


Ом
 
0
I
U

 ; 
4) түзетукоэффициенті, 
тура
кері
кері
тура
R
R
I
I
k
,
0
,
0


 ,  мұндағы
тура
R
,
0
 тура 
Кедергініңмәнібірнеше
Ом
ғағана, ал 
кері
R
,
0
керікедергініңмәнісалыстымалыөтежоғары, бірақшексіземес; 
5) 
тура
I
    тура    ток    дегеніміз,  диод    арқылы  ток    көзініңоңполюсінен  солполюсінеқарай, 
яғниоңбағыттажүретін ток; 
6) түзетілген,  яғнитұрақты  ток дегенімізтолықсыма токтың  тұрақты құраушысы  немесе түзетілген токтің 
орташа мәні; 
7)  түзетілген  токтың  ең  үлкен  амплитудасы    активтік  жүктемелі  диод  арқылы  өтетін  токтың  ең  үлкен 
мәні. Түзетілген токтың шамасы  жуық шамамен оның амплитудалық мәнінің 30% на тең болады; 
8) 
кері
I
керіток кері кернеу берілген кезде диод арқылы өтетін ток; 
9) 
керікернеудің 
ең 
алкен 
амплитудасыдиодтыңқалыптыкүйісақталатын, 
тесіпөтуболмайтын, 
керікернеудіңшамасы. 
Ондайкерікернеудіңшамасы 
25 
В
дан 
600 
В 
аралығындаболады. 
Әрбірдиодқаөзініңтехникалықсипаттамасында көрсетілген шамасынан артық кері кернеу беруге болмайды [3]. 
Диодқа  өткізу  бағытында  түсетін  кернеудің  мәні  өте  аз,  ол  0,5тен  1
В
  аралығында  ғана  болады.  Осы 
сипаттамаларды ескеріп, зертханалық жұмыстардың орындалуын қарастырайық.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет 1. 
PA1 
 
ГТ 
 
I
F
 
 
U
F
 
X1 
X2 
X3 
X4 
X5 
X6 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   56




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет