Сборник материалов международной научно-практической конференции

185 
 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1.Тажибаев  Т.Т.  Философские,  психологические,  педагогические  взгляды       
Абая Кунанбаева,-Алма-Ата :Казгос-издат,1957. 
2. Маргулан  Э. Жизнь, пройденная трудом.Жулдыз,1980,№1. 
3.Жарикбаев  К.Б.  Казахские  просветители  о  воспитании  молодежи.Алма-
Ата:Знание,1985. 
4.Умиралиев  К.  Использование  назидательных  слов  Абая  в  учебно-
воспитательном процессе. Алма-Ата,1968. 
5.Казахстанская правда №123,28 мая,1971. 
 
ҼОЖ 86.02 
ТАКИРОВ С.У. 
Е.А. Букетов атындағы ҚарМУ, Қарағанды қ., Қазақстан 
 
ҼДЕБИ СЫН ЖҼНЕ «АБАЙ» РОМАНЫ 
 
Қазақ  кеңес  ҽдебиетінің  сандық  кҿрсеткіштен  сапалық  деңгейге 
ойысуындағы  бір  белес  1940  жылдар  еншісінде  болды.  Соның  нақты  дҽлелі  – 
М.Ҽуезовтің  «Абай»  романының  бірінші  кітабының  жарық  кҿруі.  Ҧлттық  сҿз 
ҿнерінің  биігі  ғана  емес,  ҽлем  ҽдебиетінен  ҿзіне  тиесілі  орнын  алған 
халқымыздың  мақтанышы  М.Ҽуезовтің  «Абай  жолы»  эпопеясы  жарыққа 
шыққаннан бастап-ақ кҿптеген қиындықтарға, кедергілерге тап болды. Жалпы 
қаламгердің  «Қилы  заманынан»  бастап,  біраз  шығармалары  Кеңес  ҥкіметі 
дҽуірінде  сыңаржақ  сынның  сойылына  алынып,  кҿптеген  қиыншылықтармен 
жарық  кҿріп  отырды.  1932  жылы  абақтыдан  шығарда  жазған  ашық  хатында 
ҿзінің  тҿл  туындылары  «Қилы  заман»,  «Еңлік-Кебек»,  «Кҿксерек»  т.б. 
шығармаларынан  бас  тартқаны  мҽлім.  Халқымызға  белгілі  тҧлға,  ақын  Олжас 
Сҥлейменовтің сҿзімен айтқанда: «Освабождение далось ему ценой публичного 
покаяния  в  газете,  которая  называлась  уже  «Казахстанская  правда».  В  этой 
статье М. Ауэзов отказывается от лучших своих произведений «Енлик-Кебек», 
«Коксерек», «Лихая година» - он, по сути, отрекается от вего себя, но Абая не 
предает»!» [1, 17-18]. 
Жазушның  Абайға  адалдығын  соған  байланысты  жазған  ғылыми 
еңбектерімен  қатар  кҿркем  шығармаларынан  кҿреміз.  М.Ҽуезовтің  ақынға 
арнаған  «Абай»  романының  бірінші  кітапы  1942  жылы  баспадан  шықты.  Бҧл 
шығарма  да  сол  кезенде  кҿптеген  қиындықтар  кҿріп,  саяси  талқылаудардан 
ҿтті.  Кітаптің  шығуына  уақыттың  ауыртпалығына  қарамастан,  сол  кездегі 
Мемлекеттік  Біріккен  баспасы  бас  редакторы,  кҿрнекті  ҽдебиетші  ғалым 
Б.Кенжебаевтың  сіңірген  еңбегі  айырықша  болды.  Ҿйткені,  кешегі  кҥйреген 
кеңестік  идеология  аталмыш  шығарманы  баспадан  шықпастан-ақ  «бесігінде» 
тҧншықтырғысы келді.   
Белгілі  ақиқат  ҽдеби  сын  ҽдебиеттің,  кҿркем  шығарманың  негізінде  туады. 
Сондықтан  да  кҿркем  ҽдебиеттің  дамуының  алғы  шарты  ―  ҽдеби  сын  емес, 

186 
 
керісінше  кҿркем  ҽдебиет  ҽдеби  сынды  дамытады.  Қазақ  прозасын  ҽлемдік 
ҽдебиет  биігіне  кҿтерген  аталған  романның  жарық  кҿруі  ҽдеби  сынның  да 
эстетикалық арнадағы, ғылыми сипатта даму дҽрежесіне ықпал етті.  
Б.  Кенжебаев  кесек  туынды  туралы  Қ.Шаңғытбаевпен  бірігіп  «Абай» 
(М.Ҽуезовтің осы романының бірінші кітабы туралы) атты алғашқы сын мақала 
жазып,  М.Ҽуезовтің  «Абай»  романына  жоғары  баға  берді.  Туындыда  қазақ 
халқы ҿмірінің болмыс-бітімі ҥлкен суреткерлік шеберлікпен берілгені туралы 
«Абай»  романы  қазақ  тҧрмысының  ҥлкен  бір  айнасы,  қазақ  халқының 
халықтық  қасиетін,  сын-сыпатын,  сапасын,  елдігін  кҿрсететін,  қазақ 
оқушыларының патриоттық, халқын сҥюшілік сезімін кҥшейтетін, қазақты жете 
білмейтін жҧрт оқушыларына: қазақ халқы осындай халық екен деп айтқызатын 
роман,  патриоттық  роман»  деген  салиқалы  пікір  айтты  [2,101].  «Абай»  ― 
тарихи  роман  дей  келіп  туындының  композициялық  бітімі,  ҽр  образдың  ҿзіне 
тҽн  ерекшелігі  туралы  да  сындарлы  пікір  білдірді.  Бҧл  –  «Абай»  романын 
бағалаудағы  алғашқы  сын  мақала  болса,  ал  1943  жылдың  21  мамырында 
«Абай» романын талқылау мақсатында жазушылар мен ғалымдар бас қосты.  
Мҧнда  «Абай жҽне  роман  туралы»  атты  баяндаманы  сыншы  Е.Ысмайылов 
жасады.  Романның  қазақ  ҽдебиетіндегі  сонылығын,  басты  жаңашылдық 
сипатын,  қаламгер  шеберлігін,  образдар  даралығын  байыптаудағы  сыншы 
пікірінің  қҧптарлық,  сонымен  қатар  талас  тудыратын  тҧстары  да  бар  екенін 
Ғ.Мҥсірепов  баяндамасынан  кҿреміз.  Бҧл  жерде  Е.Ысмайылов  баяндамасында 
қҧнды пікір, байыпты талдау жоқ деген ҧғым тумаса керек. Е.Ысмайылов пен 
Ғ.Мҥсірепов ой-пікірінің бір арнаға тҥйіспеуі, тҥрлі қайшылықты кҿзқарастың 
болуы - сын табиғатына тҽн басты сипат. Ҽдебиет мҥддесін ардақ тҧтқан пікір 
қайшылығы,  сыни  пікір  алшақтығы,  тҥптеп  келгенде,  ҽдебиетте  қордаланған 
проблемалық  мҽселелерді  шешуге,  кҿтеруге  қозғау  салатынын  да  ескеруіміз 
қажет. Ғ.Мҥсірепов «Есмағамбеттің роман деп мақтаған «Кҿк ҥйдегі кҿршілер», 
«Тулаған  толқындары»,  «Менің  мектебім»,  «Балуан  Шолағы»  ―  бірнеше  рет 
қайта  суарып,  қайта  пісіруді  керек  ететін  нҽрселер.  Бҧл  шығармалардың 
ҽрқайсысының  ҿз  маңызы,  ҿз  орны  бар…  Бҧларсыз  «Абай»  романы,  мҥмкін, 
тумаған  да  болар.  Осылардың  бҽрі  қосылып,  бҥгінгі  ҿсіп,  ер  жеткен  қазақ 
ҽдебиетін  жасап  отыр.  Бірақ  бҧлардың  бірі  де  «Абай»  емес,  теңдесе  алмайды. 
Ой адал да, тілек олақ орындалған шығармалар» деп Е.Ысмайылов роман деп 
атаған туындылардың мҽн-мағынасын еш тҿмендетпей, олардың шын мҽніндегі 
классикалық шығарма табиғатына ҥйлеспеуін ескертуі - эстетикалық сынға тҽн 
пікір деп білеміз [3,163]. Сондай-ақ, «Абай» романы - бҥгінгі қазақ ҽдебиетінің 
жаңа  белі.  Бҧл  ―  роман  деген  ҥлкен  ҧғынысқа  толық  жауап  беретін  қазақ 
ҽдебиетіндегі  бірінші  роман.  «Абай»  шын  мағынасында  европалық  озық 
ҽдебиеттердің  піскен,  сыналған  ҥлгісімен  жазылған»  деген  байыпты  пікірі  де 
Е.Ысмайыловтың  роман  табиғаты  туралы  тҥсінігін  салиқалы  тҥрде  тҥзетуге, 
тереңдетуге арналған парасатты пайымы болып табылады [3, 174]. 
Е.Ысмайылов  жоғарыда  аталған  баяндамасында  Қҧнанбайды  Иван 
Грозныйға  теңейді.  Бҧл  пікірді  де  талғампаз  жазушы  қҧптай  бермеген. 
«Қҧнанбай  қай  жағынан  болмасын  ел  ісінің  бар  тізгініне  ҽбден  ие  боларлық 

187 
 
мейлінше  қажырлы  адам.  Иван  Грозный  ―  орыс  халқының  басын  қосқан, 
елдігін жасап берген адам болса, Қҧнанбай бҧл ойдың маңына бармайды емес 
пе?  Туысы  ҥлкен  адам,  бірақ  Иван  Грозный  емес  ол»  деп  табады  [3,173].  Ал 
Е.Ысмайылов  Қҧнанбайды  Грозныйға  теңеуінің  басты  себебін:  «Ҿз 
заманындағы  елдің  келешегі  деген  мақсатты  алдына  зор  арман  етіп  қоймаған. 
Бірақ іргелі рулы елдердің ҿз арасындағы алалығына, рушылдық қылықтарына 
қатал  ҽкімшілік  ҥкіммен  тиым  салатын,  елді  бір  тізгінмен,  бір  ҽмірмен  бір 
уайымда,  шырмауымда  ҧстаймын  деген  ҽрекеттерінің  тарихи  қажет  жақтары 
жоқ емес пе деген ойға келесің» деп тҥсіндіреді [4, 313].  
Сыншы пікірін байыптағанымызда, Қҧнанбайды Иван Грозныйға теңеуінің 
астары қалың екенін аңғаруға болады. Басты мақсат ― Қҧнанбайды жағымсыз 
кейіпкер  тҧрғысынан  алып  қарау  арқылы  біржақтылыққа  ҧрынбауды 
діттеуінде.  Бҧған:  «Бҧл  образға  жеке  оқиғалар  тҧрғысынан  ғана  баға  бермей, 
жалпы тарихи дҽуірдің даму тҧрғысынан қарап, баға беретін болсақ, Қҧнанбай 
бейнесінде ашып зерттей тҥсетін сырлар толып жатыр.  
…ХІХ  ғасырдағы  бір  жағынан  орыс ҥкіметімен келісімге келіп, балаларын 
орысша  оқытып,  ел  ішіне  мешіт,  медресе  салдырып  елдің  ішкі  ру  алалығына 
қатал  ҽмір  иесі  кҥшімен  қатты  кҥрес  ашқан  Қҧнанбайға,  Шыңғыс  тҿреге, 
Балғожа  биге  жағымсыз,  бір-ақ  жағынан  ғана  баға  беруіміз  жеткіліксіз  болар 
еді» деуі ― дҽлел бола алады [4, 313]. Е.Ысмайыловтың баяндамасындағы осы 
ойы сол тҧстағы ҽдеби сындағы салмақты да жаңашыл пікір болды деп білеміз. 
Себебі,  біріншіден,  сыншылдық  таным  отызыншы  жылдардағы  ҽдеби  сында 
қатты  дҽуірлеген  «тҧрпайы  социологизм»  теориясы  ықпалынан  арыла 
бастағанын  кҿрсетсе,  екіншіден,  «Абай»  романына  дейін  жазылған  прозалық 
шығармаларда  сомдалған  ҥстем  тап  ҿкілдері  деп  біржақты  бағаланып  келген 
образдар  табиғатына  жаңаша  таным-білікпен  қарауға  бастама  салды. 
Ҥшіншіден,  тарихи  жҽне  тарихи-революциялық  тақырыптағы  прозалық 
шығармаларда  бай-болыс,  би-молла,  хан-сҧлтандар  бейнесін  енді  таптық 
тҧрғыдағы талап-тілек негізінде емес, тарихи шындыққа сай жазыла бастауына 
тҥрткі болғанын атап ҿтуіміз қажет.  
«Абай» романы туралы сыншылдық ой-пікір ҽдеби сынның кҿркем туынды 
табиғатын  байыпты  саралау,  жанрлық  сипатын  жіті  талдау,  ҽдеби  даму 
барысын  сын  тезінен  ҿткізу  сияқты  келелі  мҽселелерге  батыл  бара  алатынын 
кҿрсеткенімен 
де,кҿркем 
ҽдебиеттің 
басты 
мақсаты-коммуннистік 
идеологияның талабына орай совет шындығын кеңестік қҧрылысты нығайтуға 
байланысты шығармалар жазу міндеті тҧрды.  
Қырқыншы  жылдар  соңындағы  ҽдеби  сынның  тың  серпілісімен  кҿрінген 
тҧсы ― М.Ҽуезовтің «Абай» романының Одақ кҿлемінде айрықша бағаланып, 
мемлекеттік  сыйлық  алуы  болды.  Осыған  орай,  аталған  шығармаға  қатысты 
кҿптеген сын мақалалар жазылды. Мҽселен, 1948 жылы В.Е.Ивановтың «Жыр 
туралы  роман»  (М.Ҽуезовтің  «Абай»  романы  туралы),  М.Жанғалиннің  «Ҧлы 
ақынның 
бейнесі» 
(«Абай» 
романының 
екінші 
кітабы 
туралы), 
Қ.Жармағамбетовтың «Абай» романы туралы», Т.Нҧртазиннің «Абай» романы 
(пікір  алысу  ретінде),  С.Тҿлешовтің  «Абай»  мақалалары  жарияланды.  1949 

188 
 
жылы  бҧл  ҥрдістің  аясы  кеңи  тҥсті  де,  осы  жылдың  29  сҽуірінде  «Абай» 
романына арналған ҽдеби кеш ҿткізілді. Сондай-ақ, мамыр айында қазақ кеңес 
ҽдебиетінің  Мҽскеудегі  онкҥндігінің  ҿткізілуі,  қаламгерлердің  ҥздік 
шығармаларына  Абай  жҽне  Жамбыл  атындағы  сыйлықтардың  берілуі  де 
рухани  жҽне  ҽдеби  ҿмірдегі  айтарлықтай  оқиғалар  еді.  Қаулы-қарарлардан 
жасыған сыншы, ҽдебиетшілер, жазушылар ҥшін осындай аз да болса мҽдени-
ҽдеби  оқиғалар  шығармашылық  тҧрғыдан  алғанда  рухани  тҧрғыдан  серпілтер 
санаулы  сҽттер  болатын.  Мҧндай  игілікті  істер  ҽдеби  сынға  да  ықпал  етпей 
қалмады.  М.Ғабдуллиннің  «Абай»  романы  ―  совет  ҽдебиетінің  зор  табысы», 
Қ.Жармағамбетовтың «Ҧлы сыйлық алған шығарма» («Абай» романы туралы), 
М.Қаратаевтың  «Абай»  романының  орта  мектепте  ҿтілуі  жҿнінде», 
Ғ.Мҧстафиннің  «Ҽдебиетіміздің  мақтанышы»  («Абай»  романы  туралы), 
Л.Соболевтің  «Қазақ  прозасының  жеңісі»,  Т.Тҽжібаевтың  «Абай  бізге  сҥйікті 
образ»  секілді  мақалалар  М.Ҽуезовтің  «Абай»  романын  ҽр  қырынан  дҧрыс 
бағалаудағы 
талпыныстар 
кҿрінісі 
болды. 
Ҽсіресе 
Ғ.Мҧстафиннің 
«Ҽдебиетіміздің мақтанышы» атты сын мақаласын, кҿркем туындыны парасат 
пайымына салып, қазақ ҽдебиетіндегі сонылығын дҽлелдеумен ерекшеленеді.  
Автор  «Абай»  романын  жалғыз  қазақ  емес,  тҧтас  кеңес  ҽдебиетінің 
мақтанышына  айналып,  халқымыздың  мҽртебесін  асқақтата  тҥскенін  жоғары 
бағалайды.  Шығарманың  ерекшелігі  мен  сонылығына  барлау  жасайды.  Тың 
кҿркем  туынды  туралы  «…Ҧлы  қасиет  ҥлкен  тау  тҽрізді:  ішіне  кірсең  кҿп 
шоқы,  сыртына  шыққанда  ғана  зорлығын,  айбынын  айқын  кҿрсетеді.  «Абай» 
романы  маған  дҽл  осы  секілді  кҿз  алдыңда  ғана  биік  емес,  тарих  кҿші  ҧзаған 
сайын кҿркейе, зорая беретін секілді байқалады.  
Бір ғасыр бҧрынғы қазақ елінің бейнесін, пиғыл, ойын қамтыған романның 
кеңдігі, тереңдігі былай тҧрсын, кҿркем тҥрде ғылымдық дҽрежеге жетті» деген 
қҧнды  пікір  айтты  [5,  60].  Сонымен  қатар,  «Отыз  жылда  қазақ  совет  ҽдебиеті 
туып та, ер жетіп ҥлгерді. Тек ер жеткен ҽдебиеттің ғана ішінен шықты «Абай». 
Егер жалғыз «Абай» романы ғана болып, оның жуан тҥбірі, оны қоршаған, ол 
қоректенген  ҽдебиет  ортасы  болмаса,  «Абай»  романы  бҧл  дҽрежеге  кҿтеріле 
алмаған болар еді», - деп ҽдебиеттегі дҽстҥр мен жалғастық мҽселесі туралы да 
байыпты  ой  тҥйеді  [5,  60].  «Абай»  романының  ҽдебиеттегі  маңыздылығын, 
сонылығын,  қҧндылығын  ҽділ  бағалауға  кҥш  салған  Ғ.Мҧстафин  пікірінің 
байыптылығын  ғалым  Р.Бердібай  «Ҧнамсыз  деген  қаһарманның  ҧлылығын, 
ірілігін  кҿрсетуге  жол  салған  «Абай»  романы  екенін  кҿп  қаламгерлер,  соның 
ішінде  Ғабиден  Мҧстафин  алғашқылардың  бірі  болып  мойындаған»,  -  деп 
бағалайды [6,84-89]. М.Ҽуезов аталған кҿркем туындысымен қазақ ҽдебиетінің 
одақ  деңгейіндегі  тҧғырын  биіктетумен  қатар  қаламгер  шығармашылығы 
қҧдіретін  де  танытты.  Идеологиялық  қыспақ  жағдайында  ҽдебиет  мҥддесіне 
деген адалдығын да кҿрсете білді. Сол арқылы тҧтас қазақ ҽдебиетіне, қаламгер 
ҽріптестеріне де ҥлгі-ҿнеге болды. 
 
ҼДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. Мухтар Ауеззов и современная летература. 1989., стр 17-18. 

189 
 
2. Кенжебаев Б. Шындық жҽне шеберлік, Алматы, 1966, 264 б. 
3. Мҥсірепов Ғ. Суреткер парызы, Алматы, 1970, 330 б. 
4. Ысмайылов Е. Сын мен шығарма, Алматы, 1960, 377 б. 
5. Мҧстафин Ғ. Бес томдық шығармалар жинағы, 5-т., Алматы, 1984, 400 б. 
6. Бердібай Р. Мҧхтар шыңы, Алматы, 1997 
 
УДК 378+316.7 
ФЕДОСЕЕВА И.А. 
НГПУ, г. Новосибирск, Россия Федерация 
 
ПРОБЛЕМА НРАВСТВЕННОСТИ В ПЕДАГОГИЧЕСКОМ  
НАСЛЕДИИ АБАЯ КУНАНБАЕВА 
 
 Мощная социокультурная динамика XX – начала XXI веков, обусловленная 
научно-промышленной  и  информационной  революциями,  а  также  мировыми  
тенденциями  глобализации  и  ростом  национального  сознания  и  самосознания 
поставила  человеческую  цивилизацию  перед    многими  глобальными 
проблемами,  ответ  на  которые  необходимо  дать  уже  сегодня,  в  начале  XXI 
века. 
Происходящие  глобальные  цивилизационные  перемены  во  всем  мире, 
затрагивающие  политические  и  социальные  отношения,  экономические  и 
финансовые  структуры,  информационные  и  коммуникативные  технологии, 
формы  организации  жизнедеятельности  людей,  способствующие  рождению 
новых  религий  и  верований,    постоянно  меняющаяся    мода  и  вкусы,  многое  
другое,  меняют  в  целом  традиционный  мир,  нарушают  его  устойчивость  и 
стабильность.  Сегодня  на  фоне  глобального  цивилизационного  кризиса, 
поразившего 
мировую 
экономику 
(экономический, 
экологический, 
демографический,  духовно-нравственный,  культурный,  управленческий, 
социально-психологический),    судьба  образования  напрямую  связана  с 
социально-экономическими изменениями, происходящие в обществе.  
Отличительной  чертой  современного  мира  является  неустойчивость, 
нестабильность,  техногенность,  что,  безусловно,  влияет  на  формирование 
человека, становления его мировоззрения.  
Поскольку  образование  является  основной  надстройкой  общества,  то 
именно  на  него  возложена  ответственность  за  формирование  человека,  его 
духовного  облика,    нравственного  становления.  Соответственно,  цели 
образования,  в  том  числе  воспитания,  должны  определяться,  исходя  из 
социальной  и  географической  сферы,  менталитета,  характера  национальной 
культуры, социальных приоритетов конкретного общества.  
Сегодня  на  поле  нашего  бытия  наблюдаем  технологичный  подход  в 
образовании, являющийся следствием смены социально-экономического курса 
общества. Традиционная национальная культура стала вытесняться. В мировое 
образовательное  пространство  прочно  вошло  понятие  «социокультура», 
являющееся 
заменой 
сложного  конструкта 
«духовное 
воспитание». 

190 
 
Наблюдается явное нарушение баланса духовного и материального в социуме, 
следствием  которого  может  быть  полная  утрата  национальной  духовной 
культуры.  Именно  духовность  государства  давала  определенный  толчок 
прогрессивному  развитию  общества,  представляла  уровень  развития 
государства,  помогала  ему  побеждать,  бороться,  выживать  в  военные  годы, 
разрухи  и  голода,  периода  кризисов  и  катастроф,  являясь  базовой  основой 
национального воспитания. 
О  значимости духовно-нравственного воспитания   свидетельствуют работы 
многих  философов,  просветителей,  педагогов,  таких  как,  М.  Ауэзов,  И. 
Алтынсарин,  Ч.  Валиханов,    Кокбай  Жанатайулы,  А.  Кунанбаев,  и  др.  В 
фундаментальном  произведении  великого 
казахского
 
акына
  и  просветителя 
Абая  Кунанбаева
  "Кара  соз",  состоящим  из  45  кратких  притч  и  философских 
трактатов., 
поднимаются 
проблемы 
национального 
воспитания 
и 
мировоззрения,  морали  и  права.  Как  истинный  патриот  своей  страны,  А. 
Кунанбаев  утверждает,  что  благополучие  народа,    процветание  государства  
зависит  от  воспитания.  Понятие  духовность  в  контексте  воспитания  принято 
соотносить с позитивными проявлениями активности духа, этим и определяется 
словосочетание «духовно-нравственное воспитание». Духовность проявляется в 
стремлении  человека  проделать  внутреннюю  работу,  связанную  с 
нравственным 
усовершенствованием 
на 
основе 
самосознания, 
самоопределения,  свободного  выбора.  Духовная  активность  прорастает  в 
деятельностных  актах  Истины,  Добра,  Красоты,  Справедливости.  Духовность 
давала определенный толчок прогрессивному развитию общества, представляла 
уровень развития государства, помогала ему побеждать, бороться, выживать в 
военные  годы,  разрухи  и  голода,  периода  кризисов  и  катастроф,  являясь 
базовой  основой  национального  воспитания.  Духовные  ценности,  объединяли 
все общество, всю страну, образовывая духовную цельность, помогая в горе и 
разделяя  радость,  воспитывая  чуткость,  доброту,  милосердие.  Это  значит,  что 
сильное и здоровое государство строится на духовных основах национального 
опыта  народа,  который  сохраняется  и  передается  от  поколения  к  поколению 
посредством системы национального социального образования.  
В 14 Слове своего произведения А. Кунанбаев пишет: «Есть ли у человека 
что-либо  драгоценнее  его  сердца?  Милосердие,  доброта,  умение  принять 
чужого за родного брата, желая ему благ, которые бы пожелал себе  — все это 
веление сердца. И любовь — желание сердца»  [1].  Сегодня, когда в мировом 
образовательном пространстве происходит ослабление  духовно-нравственного 
воспитания, эти слова приобретают особую остроту и актуальность.  
Отметим, что в настоящее время в социальной политике государственного и 
общественного  строительства  многих  стран  доминирует  так  называемая 
«общечеловеческая система ценностей». Более того, страны, не принимающие 
выработанные  США  и  Европой  «все  человеческие»  ценности,  объявляются 
изгоями,  с  ними  ведут  соответствующую  «воспитательную»  работу.  
«Воспитательная»    работа,  проводимая  адептами  новой  политики,  уже 
обрушила    экономику  многих  стран,  внесла  в  головы  людей  хаос,  привела  к 

191 
 
задержке  культурного  и  цивилизационного  развития  многие  народы  и 
государства.  
В  своей  педагогической  системе  А.  Кунанбаев    первостепенное  значение 
отводит  нравственному  примеру  и  языкам.  Через  родной  язык  впервые 
открывается окно в мир. Дело в том, что каждый этнос, нация,  народ, в ходе 
своего  эволюционного  развития,  формировал  свою  самобытную  культуру, 
которая  сегодня  образует  мощное  архетипическое  ядро  тысячелетнего  
социокультурного  опыта,  которое  предохраняет  его  от  разрушения.  Родовой 
базис  культуры  каждого    этноса  и  народа  –  это  фундамент,  на  котором 
строиться национальное государство. Его основательность – есть устойчивость 
развития любого   общества и государства. Смыслы и ценности родового базиса 
культуры – есть охранная грамота, позволяющая не просто выживать ее народу, 
но  и  успешно  развиваться.  Смыслы  и  ценности  этнической  культуры 
сохраняются  и  поддерживается  социальными  структурами,  традициями, 
обычаями, национальным искусством и транслируются  от одного поколения к 
другому  через  народную  культуру  и  народное  национальное  социальное 
образование.  Национальное  социальное  образование,  опираясь  на  мощный 
генетический  социокультурный  опыт  своего  народа,  строит  систему  по 
формированию человека, соответствующего его национальному идеалу.   
Человек,  наделенный  национальным  самосознанием  и  сформированный  на 
национальных  идеалах  начинает  творить  мир,  на  смыслах  и  ценностях, 
проверенных  многовековым  опытом  своего  народа.  Общество,  состоящее  из 
людей, обладающих национальным самосознанием, чувством сопричастности к 
своей  истории  и  наделенных  ответственностью  за  происходящее  –  есть 
общество  национальное  (в  этническом  и  государственном  смыслах).  Такое 
общество  строит  национальную  экономику,  учитывая  все  интересы  коренных 
народов  страны.  Власть,  получив  доверие  своего  народа,  вырабатывает 
стратегию  развития  страны  на  основе  ее  национальных  интересов  и 
национальной культуры. 
Казахстан  создал  свою  национальную,  независимую  систему    ценностей, 
ориентированную  на  усвоение  гуманистических  ценностей  родной  культуры, 
родного  языка,  знаний,  умений,    воспитание  эмоционально-ценностного 
отношения к миру. Эта система определяется укладом жизни, географическим 
расположением,  но  и  отражает  национальные,  культурные  традиции 
государства.  
Модель развития государства и общества с учѐтом национальных традиций 
и  идеалов,  с  опорой  на  исторический  опыт  страны,  ментальность  еѐ  народа  
имеет очень устойчивое состоянии, так как в своем развитии несет соответствие  
тем  смыслам  и  ценностям  духовно  –  нравственного  порядка,  которые 
складывались и собирались всей предшествующей историей народа, скрепляли 
его,  помогали  противостоять  многочисленным  природным  и  социальным 
катастрофам и, тем самым, определяли траекторию будущего развития страны 
[2].  
Как  истинный  патриот  своей  страны  А.  Кунанбаев  беспокоится  о 

192 
 
сохранении  традиционных  смыслов  и  ценностей,  которые  вырабатывались 
веками  и  тысячелетиями,  составляющие  истинную  суть  национальной 
культуры Казахстана.  
Либеральные государственные институты США, Европы, обладая огромным 
экономическим интеллектуальным потенциалом, оказывают тотальное целевое 
воздействие  на  традиционные  национальные  ценности  и  образ  жизни  многих 
народов,  стремятся  подчинить  их  «универсальным  «всечеловеческим 
ценностям», нормам по своему подобию. 
Тот прогресс, к которому так упорно призывают новые учителя демократии, 
как  показывают  результаты  европейской  практики  социокультурного 
строительства,  ведет  к  разрушению  культурного  национального  кода,  стирает 
границу  между  добром  и  злом,  порождает  вседозволенность,  уничтожает 
духовную основу такового.  
Разделяя  точку  зрения  Абая  Кунанбаева  о  судьбе  своего  народа,  его 
нравственных  начал,  в  рассуждениях  многих  известных  мировых  ученых 
звучит неподдельная тревога за судьбу мировой цивилизации. Дело в том, что 
многие  процессы  и  тенденции,  существующие  в  современном  мире    (прежде 
всего  глобализация)  ведут    к  ограничению  суверенитета    национальных 
государств и разрушающе действуют на смыслы и ценности их национальных 
культур  и,  в  конечном  итоге,  способствуют  разрушению  национальных  
экономик    и  национального  типа  личности.  Упрощение,  всеобщий 
универсализм  ведут  к  возникновению  монокультурного  мира,  формированию 
космополитического  мировоззрения  и  личности  космополита    («гражданина 
мира»). Жизненная организация «гражданина мира» происходит вне традиций, 
смыслов, обычаев, этнических и социальных стереотипов родной культуры, что 
не  просто  обедняет  мировую  культуру  -  происходит  резкое  сужение  выбора 
траекторий  развития  мировых  культур  и  в  целом  –  мирового  сообщества. 
Постепенно  мир  переходит  на  линейный  путь  развития,  который  не  имеет 
эволюционных  перспектив.  Вполне  согласны  с  мнением  А.И.  Шендрика, 
который  считает,  что  «глобализация  ведет  к  возникновению  монокультурного 
мира,  разрушает  базовые  основания  национальных  культур  стран  «мировой 
периферии»,  формирует  тип  человека  с  космополитическим  мышлением,  не  
укоренѐнного  в  «почве»,  нигилистически  относящегося  к  ценностям 
собственной культуры, «гражданина мира», живущего вне традиций и обычаев  
для которого национальное не является  атрибутом сакральности» [4]. 
Противовесом  такой  политики,  выступает  национальная  политика  стран, 
стремящихся  в  своем  государственном  и  общественном  строительстве 
сохранить  и  использовать  веками  собранные  национальные  традиции  и 
ценности.  Ибо  без  памяти    -  нет  традиций,  без  традиций  –  нет  культуры,  без 
культуры – нет воспитания, без воспитания -  нет духовности, без духовности – 
нет личности, без личности – нет народа  как исторической личности.   
«Человек – утративший доступ к духовной воде и к духовному огню своего 
народа,  становится  безродным  изгоем,  беспочвенным  и  бесплодным 
скитальцем  по  чужим  духовным  дорогам.  Горе  ему  и  его  детям:  им  грозит 

193 
 
опасность превратиться в исторический песок и мусор» [3]  (И.А. Ильин).   
Таким  образом,  в  контексте  наследия  А.  Кунанбаева,  национальная 
культура,  ее  смыслы  и  ценности,  огромный  опыт  выживания  и  воспитания 
человека  –  есть  средство    и  механизм,  проверенный  тысячелетним  опытом 
развития  этноса,  позволяющий  формировать    устойчивый  во  времени  вектор 
эволюционного развития народа, общества, государства, личности. 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1.
 
Абай. Произведения. - Алматы: Жазушы,  1976. - 240 с. 
2.
 
Егорычев  А.М.,  Федосеева  И.А.  Реализация  компетенций  в  системе 
высшего  профессионального  образования:  возможность  использования 
смыслов  и  ценностей  российской  культуры  //  Вестник  экономической 
интеграции № 3(72) 2014, с.97-104. 
3.
 
Ильин И.А Основы христианской культуры. СПб.: Шпиль, 2004. 352 с.  
4.
 
Шендрик  А.И.  Культура  в  мире:  Драма  бытия:  избр.-  М.:  Изд.  МГУ, 
2007.- 704с. 
 
ҼОЖ 37.01.(=512.122) 
ЖИЛКУБАЕВА А.Ш., САПАНОВА А.М., ҚЫРЫҚБАЕВА Б.А. 
С. Аманжолов атындағы ШҚМУ, Ҿскемен қ., Қазақстан 
 
АБАЙДЫҢ РУХАНИ ҚАЗЫНАСЫ ЖҼНЕ ЖАСТАР ТҼРБИЕСІ 
 
Бҥгінгі  ҽлемде  болып  жатқан  жаһандану  ҥрдістері,  саяси    жҽне 
экономикалық  дағдарыстар  халқымыздың  рухани  қҧндылықтарына  жаңаша 
қарауды  талап  ететін  секілді.  Себебі,  мҧндай  дҥниежҥзілік  дағдарыс  болып 
жатқан кезеңде ең алдымен біз ҧлттығымызды, елдігімізді, салт - дҽстҥрімізді, 
дініміз  бен  тілімізді  жоғалтып  алмауымыз  керек.  Осы  ретте  кезегін 
кҥттірмейтін  ҿзекті  мҽселелердің  бірі  -  жастар  тҽрбиесі,  ҿйткені,  жасыратыны 
жоқ    жастарымыздың  арасында  басқа  дінге  кіріп  кету,  ата  -  анасын  сыйламау 
сияқты  жат  қылықтар  кҿптеп  орын  алуда.  Біздің  ойымызша,  ҧлы  ақын, 
ағартушы, ойшыл, гуманист Абай Қҧнанбаевтың рухани қазынасының жастарға  
берері  мол.  Ең  алдымен,  «Жігіттер  ойын  арзан,  кҥлкі  қымбат»  деген  ҿлеңіне 
тоқталайық. Бҧл ҿлеңінде ол  «нағыз адам, толық адам қандай болу керек? » 
деген  сҧраққа  жауап  береді.  Оның  пікірінше,  толық  адам  болу  ҥшін  керекті 
қасиеттер мыналар: талаптылық, татулық, шынайы достық, таза ар, ҿнер, білім, 
еңбек жҽне т. б. 
                             Ақыл, қайрат, жҥректі бірдей ҧста, 
                             Сонда толық боласың елден бҿлек ,-дейді ол.   
Ҧлы  ойшыл  адам  бойындағы  жақсы  қасиеттердің  ішінен  ақыл,  қайрат, 
жҥректі бҿліп алып, оларды ең биік адамгершілік  дҽрежесінде анықтайды:  
                            Ҥш- ақ нҽрсе адамның қасиеті, 
                            Ыстық қайрат,  нҧрлы  ақыл, жылы жҥрек. 
Осы  орайда  Ҧлы  ақынның  150    жылдығына  арналған  конференция 

194 
 
материалдарында    жарияланған    қазақтың  Қанипасы  атанған,  Абайды  терең 
зерттеген  Қанипа  Бітібаеваның    «Жҥрегім  менің  қырық  жамау»  атты 
мақаласында  да    ақынның  жҥрек  деген  сҿзді  жиі    қолданғаны  былай 
тҥсіндіріледі: «Абайдың ҿзі айтқандай, «жҧмбақ адамды» тҥсіну ҥшін жҥрекке 
кҿңіл  аудару  керек.  Осы  бағытта  біз  зерттеген  ақынның  100    ҿлеңінің      60-қа 
жуығында    «жҥрек»    сҿзімен  кезігеміз.  Бірталай  ҿлеңдерінде    ол  2-3    рет 
қайталанып та  беріледі», - деп жазады Қанипа апайымыз [1; 33-42]. 
Ал,  «Жастықтың  оты  қайдасың?»  атты  ҿлеңінде    ол  тағы  да  жастарға  ой 
тастап,  тығылып жатпай,  оларды ел қамын  ойлауға шақырады,  жҥректерінде 
от    болса  екен  деп  армандайды.  Ҧлы  ақын  адамдарды  еңбек  етуге  шақырып 
қана  қоймай,  соның  нҽтижесінде  жиналған  дҥниені    берекелі  пайдалану 
керектігін  меңзейді.  Жалқаулық  пен  дҥниені  ысырапсыз  шашуды  жағымсыз 
қасиеттерге жатқызады. 
 Абай ҿз кезеңіндегі жастарды тҽрбиелеудегі мҽселелерге кҿңілі толмай, сол 
кездегі  ҽлеуметтік  жағдайларды  қатты  сынайды.    Бҧған  мысал  ретінде  оның 
«Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Ғылым таппай мақтаңба», «Сабырсыз, 
арсыз еріншек» секілді ҿлеңдерін келтіруге болады.  
Сонымен  қатар  Абай  философиясының  басты  қасиеті  адамгершілік, 
гуманизм  демекшіміз.  Бҧл  мҽселені  ақын  тҿмендегі  ҿлең  жолдарымен 
дҽлелдейді:  
                           Махабатпен жаратқан адамзатты, 
                           Сен де сҥй ол алланы жаннан тҽтті. 
                           Адамзаттың бҽрін сҥй бауырым деп, 
                           Жҽне хақ жолы осы деп ҽділетті. 
Міне,  осы  ҥш  сҥю:  1.Адамзатты  сҥю,  2.  Адамзаттың  ҿзін  сҥйіп  жаратқан 
алланы  сҥю,  3.  Аллланың  ақ  жолы  деп  ҽділетті  сҥю.  Бҧлар  Абайдың 
адамгершілік  философиясының  ҥш  темір  қазығы.  Соның  ішінде  Абайда, 
ҽсіресе, алланы сҥюдің жолы ерекше: 
Алла деген сҿз жеңіл, 
Аллаға –ауыз жол емес, 
Ынталы жҥрек, шын кҿңіл, 
Ҿзгесі хаққа қол емес.  
Бҥгінгі  кҥні  жастарымыздың  кҿбі  дінге  бет  бҧра  бастаған  кезеңде  оларды 
дҧрыс  жолға  қойып,  дінді  ҿркениеттің  жемісі,  мҽдениеттің  қҧрамдас  бҿлшегі 
ретіңде  қарастыруымыз    қажет.    Осы  ретте  «Дінтану»  курсының  берері  мол 
сияқты.  Бҧл  курс  арқылы  жастарға  қазақ  топырағында  қалыптасқан 
дҥниетаныммең  тереңірек  танысуға,  ҧлттық  рухани  ілімдерді  қалыптастырған 
ғҧламалар  еңбектерін  зерттеп  білуге,  халқымыздың  діни  танымын  жақынырақ 
тануға,  қазақ  ҽдет–ғҧрып,  салт–дҽстҥрлерінің  ислам  қағидаларымен  табиғи 
ҥйлесімін танып–білуге жағдай туғызуымыз сҿзсіз. 
Міне, ҧлы ойшыл Абайдың бҥкіл  философиясы адамды сҥюге, адамзатты, 
алланы  сҥюге  арналған.    Тағылымы  мол  ҿлеңдерінінің  біріне  сонымен  қатар 
Абайдың  «Ҿлсем  орным  қара  жер,  сыз  болмай  ма?»    атты  шығармасын  да 
жатқызуға  болады. Бҧл ҿлеңде ақын ҿзі  туралы, ҿлім  туралы  толғана  отырып, 

195 
 
болашақ ҧрпаққа аманат та тапсырады:  
                               Жҥрегімнің тҥбіне терең бойла, 
   
 
 
Мен бір жҧмбақ адаммын оны да ойла», 
                               Соқтықпалы, соқпақсыз жерде ҿстім 
                                Мыңмен жалғыз алыстым кінҽ қойма!- 
деп  бҧл  пҽниге  келіп-кетіп  жатқан  Жер-Ана  қонақтарына  сеніммен  қарайды. 
Бҧл    Абайдың  ҧрпағына  жҥрегімнің  тҥбіне  ҥңіл,  мені  тҥсін,  мен  бір  жҧмбақ 
адаммын деп наз тастауы емес пе? 
Ҧлы  Абайдың  Қара  сҿздерінің  тҽрбиелік  маңызы  зор  екені  кҥмҽн 
келтірмейді. Кез келген қара сҿзінде ол  жастарды ғылымды, білімді ҥйренуге 
шақырады. Мысалы, 38-қара сҿзінде ол жастарды ғылымды, білімді дҽріптеуге 
шақырады:  «Ғылым-білімді  ҽуелі  бастан  бала  ҿзі  ізденіп  таппайды.  Басында 
зорлықпенен  яки  алдауменен  ҥйір  қылу  керек,  ҥйрене  келе  ҿзі  іздегендей 
болғанша. Қашан бір бала ғылым, білімді махаббатпенен кҿксерлік болса, сонда 
ғана  оның  аты  адам  болады.  Сонан  соң  ғана  алла  тағаланы  танымақтық,  ҿзін 
танымақтық,  дҥниені  танымақтық,  ҿз  адамдығын  бҧзбай  ғана  жҽліб  мҽнфағат 
дҽфғы  мҧзарратларны  айырмақлық  секілді  ғылым-білімді  ҥйренсе,  білер  деп 
ҥміт  қылмаққа  болады.  Болмаса  жоқ,  ең  болмаса  шала  ...»  [2;  80].    Ақынның 
пікірінше,  кҥллі  адам  баласын  қор  қылатын  ҥш  нҽрсе  бар.  Олар:  надандық,  
еріншектік, залымдық. 
Надандық  -  білім-ғылымның  жоқтығы,  дҥниеде  ешбір  нҽрсені  оларсыз  
біліп  болмайды. 
Білімсіздік хайуандық  болады. 
Еріншектік  -  кҥллі  дҥниедегі  ҿнердің  дҧшпаны.  Талапсыздық,  жігерсіздік, 
ҧятсыздық,  кедейлік - бҽрі осыдан  шығады. 
Залымдық  -  адам  баласының  дҧшпаны.  Адам  баласына  дҧшпан  болса, 
адамнан  бҿлінеді, бір жыртқыш хайуан  қисабына қосылады.  
Ҧлы ойшылды толғандыратын мҽселелердің бірі   -  білім мҽселесі.  Ҿзінің 
қара  сҿзінде  ол:        «Адамның  білімі,  ҿнері  –  адамшылықтың  таразысы»  деп 
санайды.  Абай  білімді  барлық  атақ,  қҧрмет  пен  бедел,  байлықтан  жоғары 
қояды.  Ақын  адамның  ең  қымбат  кезі  –  жастық  шақты  оқуға,  ғылымға, 
жҧмсауды  еске  салады.  Ойын-сауықты  кейін  қоя  тҧрып,  алдымен  ғылым 
жолында еңбек ет, ізден, білімдіден ҥйрен, ҥлгі ал, солардай болуға тырыс дей 
келе: 
«Дҥние де ҿзі, мал да ҿзі 
Ғылымға кҿңіл бҿлсеңіз...», - деген тҧжырым жасайды. 
Ақын    адам  болуға  ҧмтылған  ҽрбір  жалынды  жастың  бойына 
адамшылықтың  қандай  нҽрін,  нендей  ізгілікті  қасиеттерді  егу,  орнықтыру 
керектігін «Ғылым таппай мақтанба...» ҿлеңінде: 
«Бес нҽрседен қашық бол, 
Бес  нҽрсеге  асық  бол,  Адам  болам  десеңіз...»  -  деп,  айқындап  берді. 
Осындағы «Адам болу, оған тезірек жетуге, асығуға ҧмтылатын бес нҽрсе не?» 
деген сҧраққа Ақын Абай: 
«Талап, еңбек, терең ой, 

196 
 
Қанағат, рақым ойлап қой – 
Бес асыл іс кҿнсеңіз...» - деп, кесімді, тҧжырымды жауап береді. Сонымен, 
еңбектің  ҿне  бойы  ақын  жастарымызды  адам  болуға,  адамзатты  сҥюге 
шақырады.  
Шын  мҽнінде  нағыз  адам  болу  ҥшін  адамгершілікке  тҽн,  жағымды  жақсы 
қасиеттер,  жақсы  сипаттар  –  адамдық,  ҽділеттік,  достық,  махаббат,  ар-намыс, 
сабырлық,  батырлық  т.б.  толып  жатыр.  Солардың  ішінен  ақын  жастардың 
бойындағы  адамгершіліктің  негізгі  қасиеттері,  «Бес  асыл  іс»:  талап,  еңбек, 
терең ой, қанағат, рақым туралы даналық ой қозғауының ҿзіндік мҽні бар. 
«Бес  дҧшпан»  -  Абай  айқындап  берген  адамгершілікке  жат  этикалық-ҽдеп 
нормалары.  Абай  «Бес  асыл»  ісінде  нағыз  адам  болу  ҥшін  бес  нҽрсеге  асық 
болу керектігін айтса, «Бес дҧшпанында»: 
«Адам болам десеңіз, 
Оған қайғы жесеңіз. 
Ҿсек, ҿтірік, мақтаншақ, 
Еріншек, бекер, мал шашпақ – 
Бес дҧшпаның білсеңіз...» 
-  деп  адамның  бойындағы  жағымсыз  қасиеттерді  сынға  алады.  Ақынның 
тҥсіндіргеніндей  адамгершілікке  жат    қылықтар  –  арамдық,  ҽдепсіздік, 
ҽділетсіздік, жағымпаздық, жылпостық, менмендік, қулық-сҧмдық, пҽлеқорлық 
т.б. толып жатыр. 
Абай ҿз шығармаларында қандай іс болмасын, оны тыңғылықты орындауды 
меңзейді.  Атап  айтсақ,  37-қара  сҿзінде  ол  «Адамның  адамшылығы  істі 
бастағандығынан  білінеді,  қалайша  бітіргендігінен  емес»,-дейді.  Бҧл  қасиет 
ақынның  ҿзіне  тҽн.  Оны  ақынның  ҽрбір  ҿлеңінен,  айтқан  ҿсиет  сҿздерінен 
кездестіреміз.  «Ҿзің  ҥшін  еңбек  қылсаң,  ҿзі  ҥшін  оттаған  хайуанның  бірі 
боласың»  деп,  адам  болып  жаратылған  екенсің,  халқыңа  адамгершілігіңмен 
еңбек  ет,  мінезді  бол,  адамды  заман  ҿсіреді,  кімде-кім  жаман  болса, 
замандасының бҽрі кінҽлі»,-дейді.  
Абай ҿзінің 25-қара сҿзінде: «Орысша оқу керек, хикмет те, мал да, ҿнер де, 
ғылым  да  -  бҽрі  орыста  тҧр.  Зарарынан  қашық  болу,  пайдасына  ортақ  болуға 
тілін,  оқуын,  ғылымын  білмек  керек.  Оның  себебі  олар  дҥниенің  тілін  білді, 
мҧндай болды. Сен оның тілін білсең, кҿкірек кҿзің ашылады. Ҽрбіреудің тілін, 
ҿнерін  білген  кісі  оныменен  бірдейлік  дағуасына  кіреді,  аса  арсыздана 
жалынбайды» деген болатын.  
Ҧлы  ақынның  тілді  ҥйрену  керектігі  туралы  ойлары  бҥгінгі  кҥні  ҚР 
Президенті  Н.Ҽ  Назарбаевтың    «100  нақты  қадам»  атты  бағдарламасымен 
ҥндесіп жатыр ма деген ой туындайды. Ҿйткені Елбасымыз жастар тек ана тілін 
ғана  емес  ағылшын,  орыс  тілдерін  де  меңгергені  жҿн  деген  ойда:  «Казахстан 
должен восприниматься  во всем мире как  высообразованная страна, население 
которой пользуется тремя языками: казахский язык-  государственный, русский 
язык как язык межнационального общения и английский язык -язык успешной 
интеграции  в  глобальную  экономику»  деген  ойда.  Елбасымыздың  пікірінше, 
отандық  білім  беру  саласы  бҽсекеге  қабілетті,  жоғары  сапалы  болуға  тиіс, 

197 
 
мектеп тҥлектері шет елде білімін жалғастыра алу мҥмкіндігіне ие болуға тиіс.  
Елбасының салиқалы саясатының арқасында біздің елімізде  жас ҧрпақ мҽселесі  
ешқашан  кҥн  тҽртібінен  тҥсіп  кҿрген  жоқ.  Ол:  «Мен  сіздер,  бҥгінгі  жастар, 
ерекше  ҧрпақ  екендеріңізді  қайталаудан  жалықпаймын.  Сіздер  тҽуелсіз 
Қазақстанда  ҿмірге  келдіңіздер  жҽне  сонда  ер  жетіп  келесіздер.  Сіздердің 
жастық  шақтарыңыздың  уақыты  –  біздің  еліміздің  кҿтерілу  жҽне  гҥлдену 
уақыты.  Сіздер  осы  жетістіктер  рухын  жҽне  табысқа  деген  ҧмтылушылықты 
бойларыңызға сіңірдіңіздер»,  - деп пайымдайды. 
 Міне,  осылай  ҧлы  ағартушымыз    Абайды  толғандырған  білім  мҽселесі 
бҥгінгі кҥні де еліміздің жастар саясатымен ҧштасып, жалғасып, ҥндесіп жатыр,  
кҥн  тҽртібінен  тҥспей  тҧр.  Сондықтан  Абайдың  рухани  қазынасы  ҽлі  кҥнге 
дейін толыққанды зерттеліп, ҿз дҽрежесінде жастар арасында насихатталмауда. 
Осы  кезеңде  университетте  жҥргізілетін  «Абайтану»  курсын  орыстілді 
студенттердің де оқу жоспарына енгізілсе, қҧба-қҧп болар еді.  
 
ҼДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 
1.
 
Бітібаева К.О. «Жҥрегім менің –қырық жамау». Сборник научных трудов 
научно-практической конференции. -Усть-Каменогорск, 1995. –С.33-42. 
2.
 
Абай қара сҿз. Поэмалар. Алматы, 1993.- 269 б. 

жүктеу/скачать 2,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: