Сборник материалов

 
181 
Однако,  говоря  о  совершенствовании  академической  мобильно-
сти  студентов  мы  должны  унифицировать  отечественные  образова-
тельные  программы  и  учебные  планы,  привести  их  в  соответствие  с 
европейскими  стандартами.  Но  на  сегодняшний  день  мы  имеем  дру-
гую  картину:  каждый  вуз  по  своему  усмотрению  составляет  модуль-
ные  образовательные  программы,  т.к.    министерством  образования  и 
науки РК не разработаны Типовые учебные планы по модульной про-
грамме обучения. Это ведет к тому, что каждый вуз по  своему  усмот-
рению строит образовательные программы, объединяя разные дисцип-
лины в отдельные модули, что в свою очередь, ведет к рассогласован-
ности учебных планов в вузах РК. 
Актуальность  модульных  программ  обусловлена  необходимо-
стью  приступить  к  практической  реализации  принципов  модульного 
обучения как одной из инновационных технологий в образовательном 
процессе  высшей  школы,  призванной  повысить  качество  подготовки 
будущего  специалиста.  Ориентация  целей  обучения  в  вузе  не  на  зна-
ние студентами содержания отдельных дисциплин, а на формирование 
профессиональных  компетентностей  (т.е.  компетентностный  подход) 
требует  пересмотра  всей  технологии  учебного  процесса.  При  таком 
подходе  к  обучению  учебные  образовательные  программы  формиру-
ются из уже готовых учебных модулей.  
Несмотря  на  актуальность  данной  проблемы  использования  мо-
дульной  технологии  в  обучении,  комплексные  разработки  и  результа-
ты практической реализации учебных программ подобного типа в дос-
тупной методической литературе не представлены.   Отсутствуют чет-
кие указания по составлению модульных образовательных программ, в 
связи с этим возникает множество вопросов технического характера. 
Так, в 152 приказе говорится об объединении в модуль родствен-
ных  дисциплин,  однако  здесь  мы  ограничены  положением    статьи,  в 
которой говорится, что Продолжительность одного модуля составляет 
не менее  одного академического периода. Большие по объему модули 
могут продолжаться в течение одного учебного года, но не более. 
При  составлении  модульных  образовательных  программ,  мы 
столкнулись  со  следующим  моментом,  так  логично  было  бы  объеди-
нять некоторые обязательные и элективные дисциплины, однако в том 
же нормативном документе в пункте 96 говорится о делении модулей 
на следующие виды: 1) общие обязательные модули –  циклы базовых 
дисциплин,  формирующих  общие  компетенции,  напрямую  не  связан-
ные со специальностью;  

 
182 
2)  обязательные  модули  по  специальности  -  циклы  базовых  и 
профилирующих  дисциплин,  составляющие  основу  специальности  и 
направленные на формирование профессиональных компетенций;  
3)  модули  по  выбору  для  определенной  специальности  –  циклы 
дисциплин  по  индивидуальному  профилированию,  направленные  на 
формирование возможных компетенций в рамках специальности;  
4) модули  по выбору, выходящие за рамки квалификации – цик-
лы  дисциплин,  не  относящиеся  к  специальности  и  направленные  на 
формирование  дополнительных  компетенций  (информационные  тех-
нологии, иностранные языки) [2, с.18]. 
Соответственно мы не можем объединять модули обязательных и 
элективных дисциплин. 
Кроме  того,  опираясь  на  пункт  98,  где  сказано,  что  модуль  фор-
мируется из: 
1) больших по объему (3 и более кредитов Республики Казахстан 
или  5 и более кредитов ECTS) и завершенных по времени и содержа-
нию  дисциплин    [2,  с.18];  однако  по  ТУПам  такие  дисциплины  как 
«Политология»  (3  семестр),  «Основы  права»  (4  семестр),  «Основы 
экономической  теории»  (3  семестр),  «Социология»  (1  семестр)  вклю-
чают 2 кредита – каким образом предполагается составление модулей 
из данных дисциплин. 
Достаточно спорным  вопросом является вопрос о проведении фор-
мы контроля в рамках модуля, ведь по 152 приказу получается, что: 
Пункт 105. Условием для получения кредитов по модулю являет-
ся положительная оценка по итоговому  контролю и выполнению всех 
видов работ, предусмотренных модулем.  
Если модуль  состоит из нескольких дисциплин, то  условием для 
получения кредитов по модулю является выполнение всех требований 
по составляющим компонентам. 
Пункт  107.  В  случае  если  модуль  состоит  из  нескольких  компо-
нентов, то экзамен проводится по основному компоненту, а по другим 
компонентам формой итогового контроля являются реферат, эссе, про-
ектная работа или курсовая работа.  
Пункт 108. При неудовлетворительной оценке (менее 50%) одно-
го из составных компонентов модуля, кредиты по модулю не присуж-
даются [2, с.19]. 
Получается  что  по  отдельным  дисциплинам  формой  итогового 
контроля  являются  реферат,  эссе,  проектная  работа,  хотя  в  правилах 
кредитной  технологии  обучения  обязательными  формами  контроля 
являются экзамен и дифференцированный зачет. Часть дисциплин ли-

 
183 
шаются  итогового  контроля,  что,  несомненно,  скажется  на  качестве 
знаний студентов.  
Кроме  того  студенту,  не  освоившему  дисциплину,  входящую  в 
определенный  модуль,  в  период  летнего  семестра  придется  осваивать 
кредиты не по отдельной дисциплине а по всему модулю, что повлечет 
за собой отток  студентов из вуза, так как  существенно  возрастает оп-
лата за летний семестр. 
Таким  образом,  в  соответствии  с  Дублинскими  дескрипторами, 
согласованными  с  Европейской  рамкой  квалификаций,  к    проектиро-
ванию  образовательных  программ  Костанайский  государственный 
педагогический  институт  поддерживает  общие  требования  к  модуль-
ным образовательным программам: 
1.  Образовательная  программа  должна  иметь  четко  сформулиро-
ванные  и  документированные  цели,  согласующиеся  с  Государствен-
ным  образовательным  стандартом  высшего  профессионального  обра-
зования, миссией вуза и соответствующими запросами потенциальных 
потребителей программы.  
2. Программа должна иметь четко сформулированные и докумен-
тированные  результаты  обучения,  согласующиеся  с  целями  образова-
тельной программы.  
3.  Учебный  процесс  должен  обеспечивать  достижение  результа-
тов  обучения  всеми  студентами.  Программа  должна  иметь  механизм, 
обеспечивающий  непрерывный  контроль  выполнения  учебного  плана 
и обратную связь для его совершенствования. Важным фактором явля-
ется академическая мобильность. 
4.  Профессорско-преподавательский  состав  должен  быть  пред-
ставлен  специалистами  во  всех  областях  знаний,  охватываемых  обра-
зовательной программой.  
5.  Образовательная программа должна обеспечивать достижение 
всеми  студентами  результатов  обучения,  необходимых  для  профес-
сиональной деятельности.  
6.  Материальное  обеспечение  программы  должно  быть  не  ниже 
лицензионных  показателей.  Аудитории,  лаборатории  и  их  оснащение 
должны быть современны и адекватны программным целям.  
7. Информационное обеспечение должно быть адекватным целям             
программы. Вуз должен иметь библиотеку, содержащую необходимые 
для  обучения  материалы:  учебную,  техническую  и  справочную  лите-
ратуру,  периодические  издания.  В  пользовании  студентов  и  препода-
вателей должны  находиться компьютерные  классы и терминалы    с 
доступом к информационным ресурсам.  

 
184 
Но мы считаем, что для активизации работы по составлению мо-
дульных  образовательных  программ  нужно  принять  ряд  соответст-
вующих мер организационного характера. 
•  МОН РК необходимо разработать и утвердить  Типовой Учеб-
ный  План  (ТУП),  составленный  на  основе  модульного  подхода  с  це-
лью унификации образовательных программ; 
•  РУМС  высшего и послевузовского образования МОН РК под-
готовить методические рекомендации по подготовке модульных обра-
зовательных  программ,  учитывая  опыт  функционирования  зарубеж-
ных и казахстанских программ; 
•  Более  четко  определить  структуру  модульной  образователь-
ной программы и провести презентацию на примере отдельных специ-
альностей. 
 
Литература 
 
1.  Закон  Республики  Казахстан  «Об          Образовании»,  27  июля 
2007  года  (с  изменениями  и  дополнениями  по  состоянию  на  24.10. 
2011 г.). 
2.  «Правила  организации  учебного  процесса  по  кредитной  тех-
нологии  обучения»,  утвержденные  приказом  МОН  РК  №  152  от 
20.04.2011 г. 
3.  Хуторской  А.В.  Ключевые  компетенции  и  образовательные 
стандарты.  Доклад  на  отделении  философии  образования  и  теории 
педагогики    РАО  23  апреля  2002.  Центр  «Эйдос»  http://www.eidos.ru 
/journal/2002/0423.htm  
 
 
OLAP ТЕХНОЛОГИЯСЫ ҚОЛДАНЫП АҚПАРАТТЫҚ-
АНАЛИТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ  КӨП ӨЛШЕМДІ ДЕРЕКТЕР 
МОДЕЛІН ҚҰРУ 
 
Мукажанов Н.К. 
Халықаралық ақпараттық технологиялар университеті, 
Аламаты қаласы 
 
Ақпараттық 
технологиялардың 
қарқынды 
дамуы, 
мүмкіндіктерінің  артуы  өндірістің  барлық  салаларында  үлкен 
қажеттілік  тудырып  отыр.  Бұл  мақалада  ақпараттық  технологияның 
кеңінен  қолданылатын  бағыттарының  бірі  басқару  шешімдерін 
шығаруды қолдауға арналған ақпараттық-сараптамалық жүйені әзірлеу 

 
185 
мен  оның  көп  өлшемді  деректер  моделін  құру  қарастырылады. 
Ақпараттық-сараптамалық  жүйе  басқарылатын  объектінің  нақты 
уақыттағы жинақталған мәліметтерін сараптап өңдеуге арналған OLAP 
(On-Line  Analytical  Processing)  технологиясы  арқылы  құрылады  және 
де стратегиялық деңгейде басқару шешімдерін шығаруды қолдалдауға 
негізделеді.  Қазіргі  таңда  OLAP  технологиясын  әр  түрлі  ұйымдардың 
ақпараттық  жүйелерінде  арнайы  есеп  берулерде,  басқару  шешімдерін 
шығаруды  қолдау  жүйелерінде,  ұйымдардың,  мекемелердің  және  т.б. 
басшыларының  көмекші  құралы  ретінде  пайдаланылады.  Қолданылу 
аймағы  ретінде  келесі  салаларды  атап  көрсетуге  болады:  сауда, 
маркетинг,  қаржы,  қойма  жұмыстары,  бухгалтелік  есептер,  сайлау 
нәтижелері, 
әлеуметтік 
сауалнамалар 
жүйесінде, 
өндірістік 
көрсеткіштерге,  электроэнергиясын  тұтынуда,  ауылшаруашылық 
көрсеткіштеріне,  автотранспортта,  білім  беру  және  т.б.  Ақпараттық 
жүйелерде  бұл  технология  мәліметтерді  көп  өлшемді  куб  түрінде 
ұсынып,  пайдаланушыларға  қажетті  мәліметтерді  куб  қималары 
формасында  береді.  Қажетті  мәліметтер  бірнеше  деректер  қорынан 
жиналған    –  деректер  қоймасында  сақталады.  Ақпараттық-
аналитикалық  жүйелерге  арналған  деректер  қоймасы  жүздеген 
гигабайттан  бастап  терабайт,  петабайт  ақпараттан  тұруы  мүмкін. 
Мақалада  деректер  қоймасының    көп  өлшемді  деректер  моделін 
құрудың пәндік аймағы ретінде жоғары оқу орны алынып отыр.  
Жоғары  оқу  орынын  басқару,  нақты  уақытта  білім  сапасын 
бақылау заманауи ақпараттық технологиялар негізінде құрылған үлкен 
көлемді 
ақпараттарды 
жинау 
және 
әртүрлі 
ақпараттарды 
ұйымдастыру,  талдаулар  үшін  деректерді  әзірлеу  және  өңдеу, 
деректерді  моделдеу  мен  талдаудың  жаңа  әдістері,  көп  өлшемді 
талдаулар  жасау,  талдауларды  үнемі  жаңартылып,  өзгеріп  отыратын 
ақпараттар  негізінде  жасау,  жасалған    талдаулар  арқылы  басқару 
шешімдер  жиынтығын  беретін  және  даму  болжамдарын  жасайтын 
ақпараттық-аналитикалық жүйелерге негізделуі қажет. 
Елімізде  ЖОО-да  әр  түрлі  ақпараттық  жүйелер  құрылған. 
Жүйелер  оқу  үрдісін  мен  студенттерді  тіркеу  сияқты  жұмыстарды 
жүргізуге арналған. Бұл жүйелерде ЖОО жұмысына талдаулар жасау, 
болжамдар  алу,    нақты  уақыттағы  болып  жатқын  процесстарды 
басқару    сияқты  команенттер  қарастырылмаған.  Басқару  шешімдерін 
шығаруды  қолдау  жүйелері  деректерді  аналикалық  өңдеу  және 
жинақталған  деректерді  білім  қоры  ретінде  қолдануға  арналған 
деректердің моделіне негізделген. Жүйеде  қолданылатын анықталған 
өлшем көрсеткіштері, талдаулар, әдістер, жүргізілетін мониторинг оқу 
орының  барлық  үрдісін  (жұмыс  процесін)  қамтуы  қажет,  ал  алынған 

 
186 
нәтижелер 
үнемі 
талданып, 
оқу 
орны 
бекіткен 
жоспарлы 
көрсеткіштермен  салыстырылып  отыруы  қажет.  Осының  негізінде 
түзетулер  жасалып,  алдын-ала  жасалытын  іс-шаралар  анықталады. 
Мұндай ЖОО басқаруға арналған мониторинг жасайтын жүйеге жаңа 
ақпараттық  технологиялар  мен  әдістерді  қолдану  тиімді  басқаруға 
көмектеседі.  Жүйені  жүзеге  асыру  үшін  қолданылатын  OLAP 
технологиясы  өлшем  көрсеткіштері  бойынша  көп  өлшемді  анализ 
жасауға  арналған.  Негізгі  артықшылы  нақты  уақытта  деректерге 
аналитикалық  сараптама  жасайды  және  көп  өлшемді  сұранымдармен 
жылдам  жұмыс  жасайды.  OLAP  технолгиясы  көптеген  ақпараттық-
аналитикалық  жүйелерде  қолданады  және  қазіргі  кездегі  деректер 
қорын  басқару  жүйелеріне  жеке  қызмет  (service)  ретінде  қосылған. 
OLAP  технологиясы  көп  өлшемді  деректер  қоймасымен  жұмыс 
жасайтындықтан  көп  өлшемді  деректер  моделін  құру  тапсырмасы 
туындайды. 
OLAP-тың  негізінде  мәліметтердің  көп  өлшемді  моделінің 
идеясы жатыр. Адамның ойлау қабілеті сан қырлы. Адам сұрақ қойған 
кезде  белгілі  бір  шек  қояды,  осылай  бір  сұрақты  әр  түрлі  өлшемде 
өзгертеді,  сондықтан  көп  өлшемді  үлгідегі  талдау  процесі  адамдық 
ойлаудың  шындығына  өте  жақын.  Бұл  зеттеу  жұмысындағы 
деректердің  көп  өлшемді  моделі  адам  ойының  сан  қырлылығынан  
туындаған  деседе  болады.  Оқу  үрдісіне  арналған  аналитикалық 
деректер моделін құру келесі  этаптардан тұрады: 
- Пәндік саланы талдау; 
- Өлшемдерді анықтау; 
- Сандық көрсеткіштерді анықтау; 
- Көп  өлшемді  деректер  қорының  мән-байланыс  ER  (Entity-
Relationship)  моделін  құру.  Бұл  бөлімде  факт  кестесі  мен  өлшемдер 
кестелерін  мән-байланыс  моделі  бойынша  логикалық  байланыс 
алынады .  
Көп  өлшемді  деректер  моделінде  өлшем  көрсеткіштерінің  куб 
түрінде  беріледі.  Көп  өлшемді  куб  –  көп  өлшемді  құрылым.  Көп 
өлшемді  құрылым  өзара  байланыстырылған  деректер  жиынтығы.  Куб 
сандық  көрсеткіштерден  және  өлшем  көрсеткіштерінен  тұрады.  ЖОО 
өлшем көрсеткіштері бойынша құрылған куб 1-суретте көрсетілген.  
Сандық 
көрсеткіштер: 
студенттер, 
оқытушы-профессорлық 
құрам, ғылыми-зерттеу жұмыстары,  халықаралық байланыс, қабылдау 
комиссиясы,  қаржы,  білім  беру  бағдарламалары,  сапаны  бағалау, 
инфрақұрылым сандық көрсеткіштері  
Өлшем    көрсеткіштері:  Студенттірдің  көрсеткіштері,  шетелдік 
студенттер,  студенттік  клубтар,  оқу  орнын  бітірушілер,  білім  беру 

 
187 
формсы,  білім  беру  жүйесінің  деңгейлері,  оқытушы-профессорлық 
құрам, 
ғылыми 
дәрежелер, 
ғылыми 
атақтар, 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстары,  ғылыми  инфрақұрылым,  диссертациялық  кеңестер,  
халықаралық  байланыс,  қабылдау  комиссиясы,  мектеп  бітірушілерге 
берілетін  жүлделер,  қаржылық,  білім  беру  бағдарламалары,  сапаны 
бағалау,  аккредитациялау,  рейтинг,  аккредитациялау  ұйымдары, 
инфрақұрылым,  спорттық  ғимараттар,  оқу  жылдары,  мамандықтар, 
институттар, кафедралар. 
Өлшемдер мәндерінің жиынтығы:  
Оқу жылы: 2009-2010, 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013,...; 
Студенттердің сандық және сапалық көрсеткіштері: Жалпы саны, 
мемілекеттік грант саны, ... , шет елдік студенттердің саны; 
 
 
1-сурет. ЖОО өлшем көрсеткіштерінің көп өлшемді куб түрінде берілуі 
 
Деректер  моделіне  иерархиялық  құрылым  кірістірілген.  Ол  кез 
келген  уақытта  иерархиялық  деңгейге  өтуге  мүмкіндік  береді.  Бұл 
құрылымда  деректер  иерархияның  ең  төменгі  деңгейінен  бастап 
алынады да жоғарғы деңгейлерде қосындыланып беріледі. Иерархияда 
деңгейлерге  өту  процесі  тез  орындалу  үшін  әр  түрлі  деңгейлерде 
қосындылау мәндері көп өлшемді модел түрінде сақталуы қажет [4].  
Деректер  қоймасындағы  кестелерді  құру  мен  байланыстырудың 
өзіндік тәртіптері бар. Кестелердің екі түрі бар: факт кестесі, өлшемдер 
кестесі.  Деректердің  логикалық  моделін  құруда  –  осы  тапсырманы 
шешудегі  ақпараттық  сала  элементтерінің  барлық  мәліметтері  кіруі 
қажет.  ER  реляциялық  деректер  қорының  логикалық  моделін  құруға 
арналған, 
сонымен 
қатар 
объектілерді 
сипаттауда 
деректер 

 
188 
құрылымын ұсынуды қамтамасыз етеді. Бұл нотацияны таңдап алудың 
басты себебі, жобалау деректер қорының физикалық құрылуынан және 
қолданылатын аппаратық платформадан тәуелсіз. 
Ақпараттық-аналитикалық  жүйеде  деректердің  көп  өлшемділігі 
төмендегі үш деңгейде болуы қажет. 
1.  Деректерді  көп  өлшемді  беру – пайдаланушы  құралдары 
(программалық 
қамтамалары) 
деректерді 
көп 
өлшемді 
түрде 
визуализациялау 
мен 
манипуляциялауды 
қамтамасыз 
ететін 
мүмкіндікке ие болуы қажет; 
2.  Деректерді 
көп 
өлшемді 
өңдеу – сұранымдарды 
құру 
(қалыптастыру)    құралдары  әр  түрлі  өңдеулерді  (мәліметтерді  көп 
өлшемді өңдеу) орындай алуы қажет. 
3.  Деректерді  көп  өлшемді  сақтау – қолданылып  отырған 
құралдар деректерді физикалық тұрғыда көп өлшемді түрде сақтай алу 
мүмкіндігінің 
болуы. 
Деректерді 
көп 
өлшемді 
сақтаудың 
артықшылығы сұранымдар жылдам орындалады [3]. 
Жоғарыда келтірілген үш деңгейдің бастапқы екеуі жүйеде болуы 
міндетті. Үшінші деңгей кең қолданыста, бірақ міндетті емес, негізінен 
сұранымдарды 
жылдам 
орындау 
тапсырмалары 
туындаған 
жағдайларда қолдануға болады. 
 
Әдебиеттер 
 
1.  Ермолкевич  А.А.,    Нежурина  М.И.    Построение  модели 
информационно-аналитической  системы  мониторинга  образовательного 
процесса при наличии бизнес-заказчика. Бизнес-информатикач №2(12) 
– 2010. – 60с. / 6 с.  
2.  Ермолкевич А.А. Модель информационно-аналитической сис-
темы при наличии бизнес-заказчика (тезисы) // «Новые информацион-
ные  технологии  в  образовании:  сборник  научных  трудов  десятой  Ме-
ждународной  научно-практической  конференции  «Новые  информаци-
онные  технологии  в  образовании:  Повышение  эффективности  обуче-
ния  и  управлениями  образовательными  учреждениями  с  использова-
нием технологий 1С «»: Часть 2. – Ипл. М.: 2010. – 356 с./ 2 с. 
3.  Нежурина М.И., Ермолкевич А.А. Подходы к построению ин-
формационно-аналитической  системы  мониторинга  эффективности 
образовательного процесса при наличии бизнес-заказчика // Труды 52-
й  научной  конференции  МФТИ  «Современные  проблемы  фундамен-
тальных  и  прикладных  наук»:  Часть  ХI.  Информационные  бизнес-
системы. – М.: МФТИ, 2009. – 235 с. / 4 с.  

 
189 
4.  Белов  В.С.  Информационно-аналитические  системы.  Основы 
проектирования и применения: учебное пособие, руководство, практи-
кум / Московский государственный университет экономики, статисти-
ки и информатики. — М., 2005. — 111 с. 
5.  Белов  В.С.  Информационно-аналитические  системы.  Основы 
проектирования и применения: учебное пособие, руководство, практи-
кум / Московский государственный университет экономики, статисти-
ки и информатики. — М., 2005. — 111 с. 
 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ 
МІНДЕТТЕРІНЕ СӘЙКЕС ТЕХНИКАЛЫҚ ЖОҒАРЫ ОҚУ 
ОРЫНДАРЫНЫҢ СТУДЕНТТЕРІНЕ МАТЕМАТИКАЛЫҚ 
ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУДЫҢ ЖАҢА МОДЕЛІ 
 
Сатыбалдиев О. С. 
Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, Алматы қаласы 
 
Жоғары  оқу  орындарындағы  мамандарды  даярлаудың  бұрынғы 
бір-деңгейлік 
жүйесі 
нарық 
экономикасының 
талаптарын 
қанағаттандыра  алмайтынына  көзіміз  жетті.  Осыған  байланысты 
елімізде  оқытудың  көпдеңгейлік  жүйесі  енгізілді.  Сондықтан  жоғары 
оқу  орындарындағы  оқу  үрдісінің  деңгейінің  сапасын  көтеру 
мақсатында  дәстүрлі  оқу  формаларын  заман  талабына  сай  қайта 
құруды  жүзеге  асыратын  білім  беру  технологияларын  жасау 
көкейкесті  мәселе  болып  отыр.  Дәстүрлі  түрде   оқыту  үрдісінде  білім 
алушыға  және  оның  кәсіби  іс-әрекеттеріне  деген  талаптардың 
арасында  алшақтықтар  көп  болды.  Дәстүрлі  оқу  жүйесі  қазіргі  заман 
талаптарына  сай  боламағандықтан,  ендігі  жерде  күрделі  кәсіби, 
өндірістік  және  ғылыми  проблемаларды  өздігінен  шеше  алатын, 
білімді,  білікті  мамандарды  қалыптастыруға  мүмкіндік  беретін 
оқытудың жаңа моделін құру қажеттілігі туындады. 
Біз,  бұл  мақаламызда  техникалық  жоғары  оқу  орындарында 
математикалық 
курстарды 
оқытудың 
жаңа 
моделін 
ұсынамыз.Техникалық  жоғары  оқу  орындарында  математикалық 
курстарды  оқытудың  әдістемелік  жүйесі  ретінде  элементтері 
оқытудың  мақсаты,  мазмұны,  әдісі,  формасы  мен  құралы  болып 
келетін  құрылымды  түсінеміз.  Жеке  пәндерді  оқытудың  әдістемелік 
жүйесі  құрамдас  бөліктері  бір-бірімен  өзара  қарым-қатынаста 
сипатталатын  оның  ішкі  құрылысы  мен  қоғамның  әлеуметтік 
сұраныстарына  тәуелді  сыртқы  байланыстарына  және  белгілі  бір 

 
190 
заңдылықтарға  бағынатын  күрделі  динамикалық  құрылым  болып 
табылады.  Қоғамның  әлеуметтік  сұраныстары,  әдістемелік  жүйенің 
құрамдас  бөліктерінің  жетекшісі    оқытудың  мақсатына  анағұрлым 
әсерін тигізеді. 
Әр  педагог  өз  пәнін  алғаш  оқыту  мезгілінде  оқытудың 
әдістемелік  жүйесін  толық  үлгісін  құрмаса  да,  ең  болмағанда,  оның 
құрамдас бөліктерін құруына тура келеді. Бұл үлгіні бастапқы үлгі деп 
аталық. Егер әдістемелік жүйенің барлық бес құрамдас бөліктері түгел 
енсе, онда бастапқы үлгі нәтижелі болады, себебі, кері  жағдайда, үлгі 
олардың 
элементтерінің 
араларындағы 
көптеген 
өзара 
ішкі 
байланыстарын есепке алмай құрылады. Мысалы, оқытудың мақсатын 
анықтамай  тұрып  бастапқы  үлгіні  (яғни,  студенттерді  нәтижелі 
оқытуға) нәтижелі етіп құруға болмайды.      
Оқытудың  әдістемелік  жүйесінің  бастапқы  үлгісін  құрудың 
теориялық-дидактикалық 
негізі 
төмендегі 
психологиялық-
педагогикалық  және  дидактикалық  тұжырымдамалар:  оқыту  заңдары, 
іс-әрекеттің 
психологиялық 
тұжырымдамасы, 
белсенді 
оқыту 
теориясы, 
ақыл-ой 
әрекетін 
кезеңмен 
қалыптастырудың 
психологиялық тұжырымдамасы. 
Оқытудың мақсатын анықтауда қоғамның әлеуметтік  сұранысын 
және 
кәсіби 
білімдер 
мен 
іскерліктерді 
қалыптастырудың 
қажеттіліктерін ескеріп отыру керек. 
Оқытудың  мазмұнын  құруда  жалпы  теориялық  принциптерді, 
оқытудың мазмұнын құру мен сұрыптау әдістерін техникалық жоғары 
оқу  орындарындағы  математикалық  курстардың  бағдарламаларын 
құрудың критерийлерін, осы оқу орындарындағы оқытудың мазмұнын 
қалыптастыру 
принциптерін, 
оқулықтарды, 
оқу 
құралдарын, 
әдістемелік  талдауларды,  кафедраның  және  оның  оқытушыларының 
тәжірибелерін  басшылыққа  алған  жөн.  Оқытудың  мазмұнын  құруға 
оның әдістері, формалары мен құралдары әсерін тигізеді. 
Кредиттік  оқыту  жүйесінде  оқыту  әдістерін  анықтағанда, 
студенттердің танымдық іс-әрекеті әдістерді топтастырудың негізі деп 
қарастыратын  оқыту  әдістерінің  классификациялауларына  сүйенген 
тиімді.Дербес    дидактикалық  әдістер  оқытудың  мақсаты  мен 
мазмұнын,  пәндер  мен  келешек  мамандықтарының  ерекшеліктерін 
ескерумен анықталады; сонымен қатар оқытудың формасы мен құралы 
оның әдісін таңдауға әсер етеді. 
Оқытудың 
ұйымдастыру 
формалары 
оқытушылар 
мен 
студенттердің  және  оқу  процесіндегі  өзара  әрекеттестік  әдістерді 
анықтайды.  Оқыту  формаларын  ұжымдық  (лекция,  практикалық 
сабақтар)  және  студенттердің  өзіндік  жұмыстары,  оқытушының 

 
191 
басшылығымен 
студенттердің 
орындайтын 
жұмыстары, 
жеке 
консультациялар  және  т.б.)  әрекеттеріне  бейімдеу  қажет.  Оқытудың 
кез  келген  формасы  қарастырылып  отырған  кезеңдегі  оқытудың 
мақсаты мен  мазмұнына  сәйкес  оқытушылар  мен  студенттердің  өзара 
әрекеттестіктеріне  және  әрбір  студентпен  белсенді  жұмыс  жүргізуге 
үйлесімді  жағдай  туғызуы  тиіс.  Мұндай  жағдайда,  жетістік  көбінесе 
оқытудың  әдісін  дұрыс  таңдауға  байланысты.  Оқытудың  құралдары 
(оқулықтар, оқу  құралдары, оқытудың программалық құралдары және 
т.б.)  оқытудың  мақсаты  мен  мазмұны  және  таңдалынып  алынған 
формасы мен әдістері арқылы анықталады. 
Құрылған  оқытудың  әдістемелік  жүйесінің  бастапқы  үлгісін  ары 
қарай  нақты  бағдарын  анықтау  аса  маңызды  проблеманың  бірі  болып 
табылады.  Оқытудың  әдістемелік  жүйесін  қайта  құру  шаралары:  оқу 
процесінде бастапқы үлгінің жүзеге асу нәтижелеріне психологиялық-
педагогикалық  талдаудың;  студенттердің  білімдерінің,  іскерліктері 
мен 
дағдыларының 
беріктіліктерін 
зерттеудің, 
олардың 
оқу 
сапаларының нәтижелеріне талдаудың; оқытудың әдістемелі жүйесінің 
жетілдіру  принциптерін  жүзеге  асыру  деңгейлерін  талдаудың; 
оқытушылардың 
пікірлеріне 
талдаудың 
көмегімен 
алынған 
қорытындыларының негізінде қайта жасалынады. 
Жеке  пәндерді  оқытудың  әдістемелік  жүйесінің  жалпы  ортақ 
белгілері  көп  болғанымен,  оның  ерекшелігін  бейнелейтін  өзіне  тән 
өзгешеліктері  мол.  Әсіресе,  бұл  өзгешелік,  осы  пәнді  бейнелейтін 
адамзат білімдерінің аумағында, сәйкес ғылымның  тек  мазмұны емес, 
оның  әдістерінде  ерекшелінеді.  Әрине,  бұл  өзгешелік,  жүйенің 
құрамдас  бөліктерінің  мазмұны  мен  олардың  өзара  байланыстарын 
егжей-тегжейлі ашқанда ғана байқалады. Осы көрсетілген өзгешелікті 
ескергенде  ғана,  әдістемелік  жүйені  іске  асыруды  анықтайтын  жалпы 
принциптерден  математиканы  оқытудың  нақты  әдістемесіне  көшуді 
жүзеге асыруға болады. 
Математиканы оқытудың әдістемелік жүйесін тұтас немесе оның 
жеке  элементтерін  жетілдіру  процесі  күрделі  процесс  болғанымен,  ол 
белгілі бір заңдылықтарға бағынады. 
Біріншіден,  бұл  заңдылық,  бір  немесе  бірнеше  құрамдас 
бөліктерінің  өзгерісі  оның  басқа  құрамдас  бөліктерінің,  яғни  бүкіл 
жүйенің  өзгерісіне  әкелетін  әдістемелік  жүйенің  ішкі  құрылысына 
байланысты. 
Екіншіден, бұл заңдылық, кез келген әдістемелік жүйенің жүзеге 
асуы оған шешуші әсер ететін, әлеуметтік және мәдени жағдайлардың 
айқындалуымен  анықталады.  Мұндай  әсер,  жүйенің  басты  құрамдас 
бөлігі  оқытудың мақсатына айқын және күшті ықпал етеді. 

 
192 
Сонымен,  оқытудың  әдістемелік  жүйесі    күрделі,  көп  сырлы 
құрылым  болып  табылады  екен.  Оны  және  оның  жеке  құрамдас 
бөліктерін  жетілдіруде  осы  жүйе  іске  асыратын  барлық  күрделі 
байланыстарды ескеру қажет. 
Оқытудың  әдістемелік  жүйесінің  басқа  құрамдас  бөліктерімен 
салыстырғанда  оқытудың  мақсатының  жетекшілік  рөл  атқаруына 
байланысты жүйенің кезкелген өзгерісі оқытудың мақсатымен санасып 
отыруы  тиіс.  Осыдан,  оқытудың  әдістемелік  жүйесін  жетілдірудің 
басты принципі  мақсатқа бағдарлылық принципі деген қорытындыға 
келеміз.  Әдістемелік  жүйені  жетілдірудің  бағыты,  сипаты  және 
нәтижесі тұтас алғанда оқытудың мақсатына пара-пар болуы тиіс. 
Техникалық  жоғары  оқу  орындарының  негізгі  міндеті  -  
студенттерді  оқыту мен тәрбиелеудің тұтастығын жүзеге асыру. Олай 
болса,  оқыту  мен  тәрбиелеудің  тұтастылық  принципі  әдістемелік 
жүйені жетілдірудің өте маңызды принципінің бірі болып табылады. 
Әдістемелік  жүйені  жетілдіруде  жүйелілік  тәсілдің  өзінен 
шығатын белгілі бір талаптарды ескермеуге болмайды. Жоғарыда атап 
көрсет-кеніміздей  әдістемелік  жүйенің  бір  құрамдас  бөлігінің  өзгерісі 
жүйе  құрылымының  тұтас  өзгерілуіне  әкелуі  мүмкін.  Осы  пікірден 
өзара  байланыстылық  принципі  келіп  шығады.  Әдістемелік  жүйенің 
құрамдас  бөлігінің  біреуінің  өзгерісіне  байланысты  басқа  құрамдас 
бөліктердің өзгерісін анықтап, оларды ескеріп отыру қажет. 
Бұл  принциптің  әдістемелік  жүйеге  тұтас  түрде  ғана  емес, 
сонымен  қатар  көлемі  жағынан  әртүрлі  жеке  бөліктеріне,  мысалы, 
оқытудың  әдістеріне,  қолдану  мүмкіндігі  туралы  білген  жөн.  Сонда, 
жүйенің  барлық  өзара  байланыстарын  толық  ескеру  қажет.  Осыдан 
әдістемелік  жүйені  жетілдірудің  тағы  бір  принципі  -  толықтылық 
принципі болуға тиіс деп қорытынды жасаймыз. 
Оқытудың  әдістемелік  жүйесін  жетілдіруде  оның  құрылымының 
әрбір  элементіне  назар  аудару  керек.Оқытудың  әдістемелік  жүйесі 
өзінен-өзі  іске  аспайды,  ол  бұрыннан  құрылған  оқу  жүйесінің 
шеңберінде  жүзеге  асады.  Олай  болса  оқытудың  әдістемелік  жүйесін 
жетілдіру  жоғары  оқу  орындарында  қалыптасқан  оқу  жүйелеріне 
сүйенуге  және  олармен  табиғи  байланыста  болуы  тиіс.  Сондықтан, 
әдістемелік  жүйе  мен  оның  элементтері  ұласымдылық  принципі  деп 
аталатын талаппен анықталуы керек. 
Техникалық 
жоғары 
оқу 
орындарындағы 
математикалық 
пәндерді  оқытудың  әдістемелік  жүйесін  жетілдіру  студенттердің 
болашақ 
мамандығына 
деген 
кәсіби 
шеберлігінің 
негізін 
қалыптастыруы тиіс. Олай болса әдістемелік жүйені жетілдіруге кәсіби 
бағдар принципі айтарлықтай зор рөл атқарады. 

 
193 
Осы 
тұжырымдалған 
ережелердің 
негізінде 
оқытудың 
әдістемелік  жүйесін  ары  қарай  дамытудың  негізгі  бағыттары 
төмендегідей деген қорытындыға келеміз: 
-  әлеуметтік  өзгерістерді,  оқытудың  әдістемелік  жүйесінің 
бастапқы  үлгісін  жүзеге  асыру  тәжірибесін,  жүйенің  басқа  құрамдас 
бөліктерінің  өзгерістерінің  әсер  етулерін  ескере  отырып  оқытудың 
мақсатына түзетулер енгізу; 
-  болашақ 
мамандарды 
дайындауда 
маңызды, 
оқыту 
мазмұнының  талаптарына  сәйкес  дидактикалық  тұрғыдан  өңделген 
теориялық және практикалық мәселелерді енгізу; 
-  оқытудың  мазмұнын  қалыптастыру  принциптеріне  сәйкес 
келмейтін кейбір жеке мәселелерді алып тастау; 
-  материалдарды  баяндаудың  қатаңдық  деңгейлеріне  түзетулер 
енгізу; 
-  материалдарды баяндаудың әртүрлі тәсілдерін енгізу; 
-  қойылатын  талаптарға  сәйкес  есептер  мен  жаттығулар 
жүйелеріне түзетулер жасау; 
-  негізгі материалдардың  мазмұнына түзетулер жасау; 
-  басқа 
ғылымдар 
саласында, 
экономикада, 
мәдениетте 
математиканың рөлін көрсететін материалдарды енгізу; 
-  студенттердің өзіндік, жеке және ұжымдық тапсырмалары мен 
зерттеу  жұмыстарын  ұйымдастыру  жөніндегі  шаралар  жүйелеріне 
түзетулер жасау; 
-  жаңа  алгоритмдер  мен  үлгілерді  құру,  бұрынғы  қолданылып 
жүргендерді  қазіргі  жағдайға  сай  өзгерту  немесе  алып  тастау; 
программалы оқытудың құралдарын дайындау; 
-  студенттердің болашақ педагогикалық іс-әрекеттерін біртіндеп 
ұғу  мен  кәсіби  шеберліктерінің  негізін  қалыптастыру  жөніндегі 
мәселелері бойынша математикалық курстың қосымша мүмкіндіктерін 
айқындау; 
-  қосымша  пәнаралық  байланыстарды,  пәннің  өзінің  ішкі 
байланыстарын айқындау; 
-  оқу  процесін  ұйымдастырудағы  қосымша,  ұжымдық  және 
жеке формаларды енгізуді жүйелеу; 
-  бақылау шараларының жүйелеріне түзетулер енгізу; 
-  оқу-әдістемелік материалдарды дайындау; 
-  оқытудың қосымша құралдарын айқындау. 
Динамикалық  құрылым  ретінде  оқытудың  әдістемелік  жүйесін 
жетілдіргеннен  кейін  ол  жаңа  тұрпатқа  ие  болады.  Сонымен,  біз, 
оқытудың әдістемелік жүйесі дамуының келесі орамына негіз болатын 
жаңа  үлгісін  аламыз.  Демек,  оқытудың  әдістемелік  жүйесін  дамыту 

 
194 
процесі  әрбір  қадамы  дидактикалық  құрылым  болатын,  келесі 
құрамдас  бөліктерден  тұратын  дидактикалық  баспалдақ  болып  табы-
лады деген қорытындыға келеміз: 
Оқытудың әдістемелік жүйесінің дамуы 
 
8. 
Жасалынған 
бағдардың 
дамуын  ескере  отырып,  келесі 
қадамы  жүзеге  асуына  негіз 
болатын  оқытудың  әдістемелік 
жүйесінің жаңа үлгісі құрылады. 
 
7.  Сұрыпталған  кемшіліктерді  ескере 
отырып  оқытудың  әдістемелік  жүйесінің 
алдағы даму бағдары анықталынады. 
 
6.  Оқытудың  әдістемелік  жүйесінің  сапасына 
баға 
берудің 
көмегімен 
анықталған 
қорытындылардың 
негізінде 
олардың 
кемшіліктері сұрыпталынады. 
 
5.  Оқу  процесінде  іске  асырылған  оқытудың 
әдістемелік  жүйесінің  бастапқы  үлгісінің  сапасы 
кері 
байланыстың 
көмегімен 
анықталған 
талдаулардың нәтижелері арқылы бағаланады. 
 
4. Құрылған үлгі оқу процесінде іске асырылады. 
 
3.  Психологиялық-педагогикалық  талдаулардың  нәтижелерін 
ескере отырып бастапқы үлгіге түзетулер жасалынады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Әдебиеттер 
 
1.  Загвязинский  В.И.,  Гриценко  Л.И.  Основы  дидактики  высшей 
школы. - Тюмень : ТГУ, 1978. - 91 с. 
2.  Архангельский  С.И.  Лекции  по  теории  обучения  в  высшей 
школе. - М.: Высшая школа, 1974. 
3.  Талызина  Н.Ф.Управление  поцессом  усвоения  знаний.-
М.:МГУ, 1975. –343 с. 
1. Оқытудың әдістемелік жүйесінің бастапқы үлгісі құрылады. 
2. Бастапқы үлгінің құрамдас бөліктерінің өзара байланыстарына 
психологиялық-педагогикалық талдаулар жасалынады. 

 
195 
КРЕДИТТІК ТЕХНОЛОГИЯ ЖҮЙЕСІНДЕ ТЕХНИКАЛЫҚ 
ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ЖОҒАРЫ МАТЕМАТИКА 
КУРСЫН ОҚЫТУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Сатыбалдиев О.С., Қасымбекова М.Т. 
Қ.И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, Алматы қаласы 
 
Бүгінгі  таңда    жоғары  оқу  орыңдарындарында  оқытудың 
кредиттік  жүйесіне  өтуіне  байланысты  оқу  үрдісінде  өзгерістер 
жасалуда. Бұрынғы оқу жүйесінде студент дәріс сабақтарына оқытушы 
не  туралы  әңгімелейтінін  білмей  келетін.  Ал  қазір  студенттердің 
сабаққа  алдын  ала  дайындалуы  талап  етіледі  де,  семестр  басталарда 
дәріскер дәріс сабақтарының күндерін, тақырыптарын, оларға қатысты 
тапсырмаларды  тұтас  курс  бойынша  ұсынады.  Оқытушымен  бірге 
даярлық,  үй  тапсырмаларын  тексеру  секілді  жұмыстар  бұрынғы 
қалыптасқандай  студенттерді  түсіндіру  мен  оқытуға  емес,  оларды 
шығармашылық  ізденіске  және  дербес  әрекет  жасауға  бағытталған. 
Дәрістерді  өткізу  алгоритмі  де  өзгеруде.  Студенттерді  материалмен 
таныстыра  отырып,  дәріскер  тақырыпқа  қатысты  көптеген  сұрақтарға 
жауап  беріп,  мысал  келтіріп,  түсініксіз  жерлерін  ғана  түсіндіреді. 
Сабақ  басталған  күннен  бастап-ақ  қажетті  әдебиеттер  тізімі  беріледі. 
Кредиттік  технология  жүйесінде    оқытудың  негізгі  міндеті-болашақ 
мамандарға сапалы білім беру. 
Бұл 
мақалада 
кредиттік 
технология 
жүйесінде 
жоғары 
техникалық  оқу  орындарында  жоғары  математика  курсын  оқытудың 
төмендегі жолын ұсынамыз.  
Біріншіден, ақиқаттаманың дәлелденбей қабылданатын тұжырым 
екендігін;  екіншіден,  бірінші  курс  студенттері  ақиқаттама  және  оның 
математикадағы  рөлі  жөнінде  хабардар  екендігін;  үшіншіден,  бұл 
әдістің  методологиялық  тұрғыдан  жемістілігі  мен  бұл  әдісте 
қарастырылып 
отырған 
жиынның 
элементтерінің 
табиғатына 
ешқандай  көңіл  бөлінбейтінін;  төртіншіден,  ақиқаттамалық  құрылым 
нақты  сандардың  басқа  теорияларымен  логикалық  тұрғыдан  бірдей, 
оның  үстіне  ол  өте  қысқа  болатынын  ескере  отырып  нақты  сандарды 
енгізудің ақиқаттамалық әдісі дұрыс деп есептейміз.  
Жоғары  техникалық  оқу  орындарында  жоғары  математика 
курсында функцияларды оқыту мәселелері бойынша студенттердің іс-
әрекетін ұйымдастыру әдістерінің үш кезеңін ұсынамыз.  
Бірінші  кезеңде  студенттердің  санасына  функция  түсінігі  мен 
олардың  негізгі  қасиеттерін  (жұптылығы,  тақтылығы,  периодтылығы, 

 
196 
монотондылығы) қалыптастыруды  жүзеге асыратын материалдар мен 
жаттығулар сериясын қарастырды жөн деп есептейміз. 
Екінші  кезеңде  студенттердің  функцияның  графигі  түсінігі  мен 
графикті  құра  білу  іскерлігі  қалыптасуына  көңіл  аударамыз.  Мұнда 
студент  функцияны  толық  зерттей  білумен  қатар,  бірінші  кезеңде 
қалыптасқан  өзінің  интуициясы  мен  білімдеріне  сүйене  отырып 
графикті  схема  түрінде  құра  бiлу  iскерлiгі  ескерiледі.  Бірінші  және 
екінші  кезеңдерді  жоғары  математика  курсының  негізінен  “Анализге 
кіріспе”  бөлімінде,  ішінара  “Бір  айнымалының  функциясының 
дифференциалдық  есептеулер”  бөлімінде  практикалық  сабақтарда 
бірнеше жаттығулар жүйесі (сериясы) арқылы жүзеге асыру жолдарын 
ұсынамыз. 
Үшінші  кезеңде  элементарлық  функциялар  теориясын  құрудың 
әртүрлі тәсілдері бойынша теориялық материалдарды біріктіру жолын 
ұсынамыз.  Бұл  материалдар  студенттерге  элементарлық  функциялар 
теориясын  құру  тәсілдеріндегі  “мектептік”  баяндаулардың  “кемістік” 
жақтарын айқын көру мен оларды жоюдың жолдарын көрсетеді.  
Жоғары 
математика 
курсы 
бойынша 
оқу-әдістемелік 
әдебиеттерге  талдау  жасай  келе  және  кәсіби  бағдарда  оқыту 
принциптерінің  негізіне  сүйене  отырып,  біз,  жоғары  техникалық  оқу 
орындарында  элементарлық  функциялар  теориясын  баяндаудың 
төмендегі нұсқасын ұсынамыз. 
“Анализге  кіріспе”  бөлімінде  генетикалық  жолдарды  пайдалану 
орынды,  яғни  тригонометриялық  функциялардың  геометриялық 
анықтамасы  мен  көрсеткіштік  функцияларды  шектер  теориясы 
негізінде 
құруды 
берген 
дұрыс. 
Осы 
бөлімде 
студенттерге 
элементарлық 
функцияларды 
ақиқаттамалық 
жолмен 
енгізуді 
көрсеткен тиімді.  
 “Интегралдық  есептеулер”  бөлімінде  логарифмдік  функцияның 
интегралдық 
анықтамасымен 
қатар, 
кері 
тригонометриялық 
функциялардың  интегралдық  анықтамасы  мен  олардың  негізінде 
тригонометриялық  функцияларды  енгізу  жөнінде  түсінік  беру  қажет. 
Мұндай  түсініктер  студенттердің  тек  интегралдық  есептеулердің 
қолданылуы жөніндегі ой-өрістерін кеңейтіп қана қоймайды, сонымен 
қатар  мектептегі  кері  тригонометриялық  функциялардың  графиктері 
туралы  жеткілікті  дәрежеде  меңгере  алмаған  білімдерін  ұлғайтуға 
мүмкіндік  береді.  “Қатарлар”  бөлімінде  тригонометриялық  және 
көрсеткіштік  функциялар  теориясын  функциялық  қатарлардың  көмегі 
арқылы  құрумен  студенттерді  таныстыру  өте  тиімді.  Бұл  бөлімде 
элементарлық  функцияларды  енгізудің  ақиқаттамалық  жолы  туралы 
түсініктерді  студенттерге  беру  қажет.  “Дифференциалдық  теңдеулер” 

 
197 
бөлімінде  студенттерді      дифференциалдық  теңдеулердің  дербес 
шешімдері 
ретіндегі 
сәйкес 
көрсеткіштік 
функция 
мен 
тригонометриялық  функциялардың  анықтамаларымен  таныстырған 
орынды. 
Жоғары  техникалық  оқу  орындарында  жоғары  математика 
курсындағы  элементарлық  функцияларды  осы  ұсынылған  кезеңдер 
бойынша 
оқытуды 
жүзеге 
асыру 
студенттерді 
элементарлық 
функциялар  теориясын  құрудың  негізгі  әдістерімен  таныстыруға 
мүмкіндік  береді,  ал  бұл  мәселелер  студенттердің  математикалық  ой-
өрісі 
мен 
білімдерін 
дамытады 
және 
олармен 
болашақта 
факультативтік, үйірме жұмыстарын өткізуге көп үлес қосады. 
Біздер  өзіміздің  іс-тәжірибелеріміз  арқылы  жоғары  техникалық 
оқу  орындарында  функция  шегінің  анықтамасын  тізбектің  шегі 
арқылы  беру  жолының  өте  тиімді  екенін  байқадық.  Осындай 
жолдардың  әртүрлі  варианттарын  салыстыра  отырып,  тізбектің  шегін 
берудің ең тиімді жолы төмендегідей деген қорытындыға келдік:  
1)  алдымен, ақырсыз азаятын тізбектің анықтамасын беру; 
2)  осы 
анықтаманың 
негізінде 
жинақталатын 
тізбектің 
анықтамасын тұжырымдау; 
3)  ақырсыз үлкейетін тізбектің анықтамасын енгізу; 
4)  тізбек шегінің қасиеттерін беру. 
Осылай  оқылған  материалдар  функция  шегінің  тізбек  тіліндегі 
анықтамасына  көшуге  мүмкіндік  береді.  Оқытудың  ұласымдылық 
принципіне сәйкес бұл түсінікті 
x
 шексіздікке ұмтылғандағы ақырсыз 
азаятын  функциялардан  бастағанның  дұрыс,  себебі  бұл  жол  арқылы 
геометриялық  түсіндірулер  (жатық  асимптота)  немесе  физикалық 
баяндаулар  (түзеу,  тегістеу,  туралау  процесстері)  мәселелерін 
пайдалану  мүмкіншіліктері  бар,  одан  соң  шектің  Коши  бойынша 
немесе басқа да әртүрлі анықтамаларын (функцияның  жиын бойынша 
шегі,  біржақты  шектер  т.б.)  енгізуге  және  оларға    сүйене  отырып 
функцияның үзіліссіздік түсінігіне келуге болады.          
Туындадан  бұрын  дифференциал  ұғымын  енгізу  математиканың 
даму  тарихымен  сабақтасады,  бұл  әдістегі  “түзулеу”  идеясы 
методологиялық  көзқарас  тұғысынан  өте  маңызды,  дифференциалды 
бірінші  етіп  қарастыру  мәселесі  ақырсыз  азаятын  шама  түсінігін 
жетекшілік  позицияға  қояды,  Дифференциалдық  есептеулердің 
көптеген  нәтижелерін  дифференциал  түсінігінің  негізінде  шекке 
көшпей-ақ алуға болады. “Көп айнымалылар функциялары” бөлімінде 
де  алғашқы  түсінік  ретінде  дифференциалды  енгізу  маңызды  рөл 
атқарады.  Сондықтан  жоғары  техникалық 
оқу 
орнында  бір 
айнымалының 
немесе 
көп 
айнымалылардың 
функцияларының 

 
198 
дифференциалдық  есептеулер  бөлімдері  үшін  дифференциал  түсінігі 
алдымен берілуі тиіс деген қорытынды жасаймыз.  
Анықталған  интегралды  интегралдық  қосындының  шегі  ретінде 
енгізу  әдісі  арқылы  теорияны  құру  оңай  емес.  Тіпті  анықталған 
интегралдың 
анықтамасының 
өзі 
мектеп 
оқушылары 
емес 
студенттердің  түсінулеріне  едәуір  қиындықтар  тудырады.  Теорияның 
көптеген өте маңызды және астарлы мәселелерін (мысалы, анықталған 
интегралдың 
бар 
болуы, 
кейбір 
қасиеттерін 
дәлелдеу 
т.б.) 
студенттердің санаулы ғана тобы меңгереді. 
Анықталған  интегралды  Дарбудың  төменгі  және  жоғарғы 
қосындыларының  жиындарын  бөлетін  жалғыз  сан  ретінде  енгізу  әдісі 
логикалық  тұрғыдан  айқын,  студенттердің  меңгерулеріне  жеңіл  және 
ол  көптеген  қолданбалы  сипаттағы  есептерді  (мысалы,  айналу 
денесінің  көлемін  есептеу  сияқты)  шығару  мәселелерімен  тікелей 
байланысты.  Дегенмен,  анықталған  интегралды  осы  әдіспен  енгізу 
арқылы теорияны құрудың әдістемелік түрғыдан алдыңғы әдіс арқылы 
құруға қарағанда артықшылығы шамалы. 
Анықталған  интегралды  алғашқы  функцияның  өсімшесі  ретінде 
енгізу  арқылы  интегралдық  есептеулер  курсын  құру  оны  әрі 
қарапайым,  әрі  қолайлы  баяндауға  мүмкіндік  береді  және  студенттер 
теорияны толық меңгере алады, алайда бұл әдіс өзіндік мәнге ие болуы 
үшін  көптеген  ауқымы  кең  функциялар  кластары  үшін  (мысалы, 
үзіліссіз  функциялар  класы)  олардың  алғашқы  функцияларының  бар 
болуын тікелей дәлелдеу қажет.  
Осы  айтылғандарды  ескере  отырып  “Анықталған  интеграл” 
бөлімін баяндаудың келесі құрылымын ұсынамыз. Алдымен теорияны 
нәтижелі  құру  әдісіне  пайдалану  мақсатында  анықталған  интеграл 
түсінігінің  әр  түрлі  баяндалулары  беріледі,  одан  соң  кең  ауқымды 
функциялар  класы  -  үзіліссіз  немесе  үзіліс  нүктелері  санаулы 
функциялар үшін төмендегі негізгі теорема тұжырымдалады. 
Негізгі теорема. Егерде 
)
x
(
f
y 
 функциясы 


b
;
a
 кесіндісінде 
анықталған  және  үзіліссіз  (немесе  шектелген  және  үзіліс  нүктелері 
санаулы) болса, онда 
   1) интегралдық қосындының шегі бар болады; 
   2)  Дарбудың  төменгі  және  жоғарғы  қосындыларының  жиынын 
бөлетін жалғыз ғана сан табылады; 
   3) 


b
a;   кесіндісінде 
)
(x
f
  функциясының  алғашқы  функциясы 
)
(x
F
-тің және 
)
(
)
(
a
F
b
F

 айырымының мәні бар болады. Бұл үш сан 
өзара тең болады. 

 
199 
  Бұл  негізгі  теореманың  дәлелдеуі  басқа  түсініктерді  енгізу  мен 
қосалқы  сөйлемдерді  дәлелдеуге  байланысты.  Сондықтан  бұл 
теореманың 
терең 
мәнділігін 
жоймау 
мақсатында, 
алдымен, 
анықталған  интеграл  түсінігін  енгізудің  үш  әдісінің  парапарлығын 
көрсетуге  мүмкіндік  беретін  функциялар  класы  үшін  (мысалы, 
алғашқы функциясы  бар монотонды функциялар)  оның қысқартылған 
түрі келесі теореманы дәлелдейміз. 
 Теорема.  Егер  де 
)
(x
f
y 
  функциясы 


b
;
a
  кесіндісінде 
монотонды және оның алғашқы функциясы 
)
(x
F
 бар болса, онда: 
-  Дарбудың  төменгі  және  жоғарғы  қосындыларының  жиынын 
бөлетін жалғыз сан табылады; 
- интегралдық қосындының шегі бар болады; 
-
)
(
)
(
a
F
b
F

  айырымы  бар  және  ол  алғашқы  функцияны 
таңдаудан тәуелсіз. 
Бұл үш сан өзара тең болады. 
 Осы  арада  айта  кететін  бір  мәселе  мұндай  функциялар  класы 
үшін  қарастыру  баяндауларды  едәуір  мөлшерде  қысқартады  және 
көптеген  техникалық  қиындықтарға  назарды  аудармай  интеграл 
түсінігінің мазмұнын айқын білдіруге мүмкіндік береді. “Ауқымы кең” 
функциялар  класы  үшін  ресми  түрде  жариялай  отырып,  ал  әзірше 
“ауқымы  тар”  функциялар  класы  үшін  анықталған  интегралдың 
әртүрлі 
анықтамаларының 
парапарлығын 
дәледегеннен 
кейін, 
анықталған  интегралдың  қолданылуларын  енгізе  отырып  өте 
қарапайым және тиімді әдіс арқылы бүкіл теория құрылады. Одан соң 
шаршыланатын  фигуралардың,  текшеленетін  денелердің,  түзуленетін  
қисықтардың  қатаң  теориясы  құрылады.  Бүкіл  курс  оқылып,  оларды 
студенттер  саналы  түрде  меңгеріп  алғаннан  кейін  барып  негізгі 
теоремаға қайта ораламыз да, оны толық дәлелдейміз.  
Интеграл  түсінігіне  көпжақтылық  әдіс  студенттерге  интеграл 
түсінігін  толық  ұғынуға,  әр  жағынан  қарастыруға  және  ол 
анықтамалардың  өзара  байланыстарын  көруге  мүмкіндік  береді. 
Тақырыптарды әртүрлі деңгейде баяндау студенттерге теорияны терең 
меңгеруге  және  функцияларға  қойылған  қатаң  шарттар  не  себепте 
теорияны құруды жеңілдететіндігін түсінуге жағдай туғызады.   
 Біріншіден, 
берілген 
функцияның 
туындысын 
ешқандай 
мақсатсыз таба беретін көзқарастан құтқаратынын және есептерді сан 
түрлі  етіп  құруға  мүмкіндік  беретінін;  екіншіден,  жоғары  математика 
курсындағы  тепе-тең  түрлендірулерді  студеттерге  үйретуді  жүзеге 
асыратынын;  үшіншіден,  студенттерге  курстың  жаңа  терминдері  мен 
идеяларын  біртіндеп  қалыптастыратынын  ескере  отырып  “бір 

 
200 
айнымалының 
функциясының 
дифференциалдық 
есептеулер” 
бөлімінің бағдарламасына “қарапайым дифференциалдық теңдеу және 
оның  шешімі  туралы  түсінік”  деген  сөйлемді  енгізу  керек.  Осыған 
ұқсас 
“көп 
айнымалылар 
функциясының 
дифференциалдық 
есептеулер” 
бөлімінің 
бағдарламасында 
“дербес 
туындылы 
дифференциалдық  теңдеулер  туралы  түсінік”  деп  аталатын  сөйлемді 
енгізу  керек.  “Берілген  функцияның  барлық  алғашқы  функцияларын 
табыңыздар”  немесе  “берілген  функцияның  алғашқы  функциялары 
жиынының  ішінен  графигі  берілген  нүкте  арқылы  өтетін  функцияны 
табыңыздар”  деген  сияқты  дәстүрлі  есептерді  басқаша  тұжырымдау 
мақсатында 
“бір 
айнымалының 
функциясының 
интегралдық 
есептеулер” бөлімінің бағдарламасына “
)
(x
f
y 

 түріндегі теңдеулер, 
олардың  жалпы  және  дербес  шешімдері”  деген,  осыған  ұқсас  “көп 
айнымалысы  функциясының  интегралдық  есептеулер”  бөлімінің 
бағдарламасына  “толық  дифференциалды  теңдеулер,  олардың  жалпы 
және дербес шешімдері” деген сөйлемді  енгізудің қажет.  
 
Әдебиеттер 
 
1.  Мордкович  А.Г.  Профессинально-педагогическая  направлен-
ность  специальной  подготовки  учителя  математики  в  педагогическом 
институте:  Диссертация  на  соискоание  ученой  степени  док.пед.наук. 
М.: 1986. –355 с. 
2.  Сатыбалдиев  О.С.  Болашақ  мұғалiмдер  даярлайтын    жоғары 
оқу орындарында математикалық анализ курсын оқытудың әдістемелік  
жүйесі. Алматы:2003. –303б. 
 
 
ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫЙ АНАЛИЗ ДАННЫХ 
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ СТАТИСТИКИ 
 
Смаилова С.С., Увалиева И.М., Турганбаев Е.М. 
ВКГТУ им. Д.Серикбаева,  город Усть-Каменогорск 
 
Введение 
Образование  признано  одним  из  важнейших  приоритетов 
долгосрочной  Стратегии  «Казахстан  -  2030».  Общей  целью  
образовательных  реформ  в  Казахстане  является  адаптация  системы 
образования  к  новой  социально-экономической    среде.  Президентом 
Казахстана  была  также  поставлена  задачао  вхождении  республики  в 
число 
50-ти 
наиболее 
конкурентоспособных 
стран 
мира. 

 
201 
Совершенствование  системы  образования  играет  важную  роль  в 
достижении этой цели. 
Международный 
опыт 
подтверждает, 
что 
инвестиции 
в 
человеческий  капитал,  и,  в  частности,  в  образование,  начиная  с 
раннего  детства  до  зрелого  возраста,  способствуют  существенным 
отдачам для экономики и общества. 
Инвестиции  в  человеческий  капитал  крайне  необходимы  для 
создания технически прогрессивной, производительной рабочей силы, 
которая  может  адаптироваться  в  быстро  изменяющемся  мире. 
Успешными экономиками будущего будут те, которые  инвестируют в 
образование, 
навыки 
и 
способности 
населения. 
Образование  
необходимо понимать как экономические инвестиции, а не просто как 
затраты на социальные нужды [1]. 
 
Описание образовательной статистики высшего образования  
Высшее  образование  играет  важную  роль  в    обеспечении 
профессиональной  подготовки  компетентных  и  конкурентоспособных 
специалистов для всех отраслей экономики республики в интеграции с 
наукой и производством.        
Целью  развития  высшего  и  послевузовского  образования  
является достижение высокого  уровня качества высшего образования, 
удовлетворяющего  потребности  рынка  труда,  задач  индустриально-
инновационного  развития  страны,  личности  и  соответствующего 
лучшим мировым практикам в области образования. В соответствии с 
государственной  программой  развития  образования  Республики 
Казахстан  на  2011  -  2020  годы,  утверждены  следующие  целевые 
индикаторы образовательной статистики высшего образования: 
-  доля  выпускников  вузов,  прошедших  независимую  оценку 
квалификации  в сообществе работодателей с первого раза, от общего 
количества принявших участие; 
- доля выпускников высших учебных заведений, обучившихся по 
госзаказу,    трудоустроенных  по  специальности  в  первый  год  после 
окончания вуза; 
-  количество  вузов  Казахстана,  отмеченных  в  рейтинге  лучших 
мировых университетов; 
- 
доля 
вузов, 
прошедших 
независимую 
национальную 
институциональную аккредитацию по международным стандартам; 
- 
доля 
вузов, 
прошедших 
независимую 
национальную 
специализированную аккредитацию по международным стандартам; 

 
202 
-  доля  вузов,  осуществляющих  инновационную  деятельность 
путем  интеграции  образования  и  науки  на  основе  внедрения 
результатов отечественных научных исследований в производство; 
-  доля  профессорско-преподавательского  состава  и  научных 
работников,  имеющих  публикации  в  научных  журналах  с  импакт-
фактором   в течение последних 5 лет. [1] 
 
Интеллектуальный 
анализ 
данных 
образовательной 
статистики 
Интеллектуальный  анализ  данных  образовательной  статистики 
должен 
основываться 
на 
индикаторах 
и 
показателяхсистемы 
образования.  Индикаторы  и  показатели  широко  используются 
органами 
управления 
различныхуровней 
для 
оценки 
функционирования  систем,  в  том  числе  и  для  оценкикачества 
образования. 
В 
данной 
работе 
предложен 
один 
из 
вариантов 
интеллектуального  анализа  данных  образовательной  статистики, 
реализующий сформулированную выше задачу. В статье описываются 
данные  образовательной  статистики  по  высшему  образованиюи  
проводится факторный анализ. 
 
Данные для анализа 
Обрабатывались  и  анализировались  данныеобразовательной 
статистики высшего образования по Республикив интервале от 2003 по 
2012  год.    Назовем  эти  переменные  первичными,  поскольку  они 
отражают первичные данные.Всего рассматривается 9переменных: 
- всего число ВУЗов, единиц; 
- число государственных ВУЗов, ед; 
- число  частных ВУЗов, ед; 
- общее число студентов (чел.); 
- всего по  очной форме обучения; 
- всего  по бюджету; 
- всего на договорной основе; 
- численность ППС ВУЗов; 
- численность докторантов. 
Общая динамика числа ВУЗов представлена на рисунке 1. 
 

 
203 
 
 
Рисунок 1 - Общая динамика числа ВУЗов РК за 2003-2012 гг. 
 
 
Динамика  численности  обучающихся  в  ВУЗах  представлена  на 
рисунке 2. 
 
 
 
Рисунок 2 - Динамика численности обучающихся в ВУЗах за 2003-2012 гг. 
 
Данные  образовательной  статистики  по  ВУЗам  РК  за  2003-2012  гг. 
представлены в таблице 1. 
 
175
176
176
176
140
144
145
145
142
135
0
50
100
150
200
Динамика числа 
ВУЗов, единиц
0
100000
200000
300000
400000
500000
Всего  по бюджету
Всего на договорной основе

 
204 
Таблица 1 – Данные образовательной статистики по ВУЗам РК за 
2003-2012 гг. 
 
 
 
Результаты факторного анализа данных 
Факторный анализ – это процедура, с помощью которой большое 
число переменных, относящихся к имеющимся наблюдениям, сводят к 
меньшему  количеству  независимых  влияющих  величин,  называемых 
факторами.  При  этом  в  один  фактор  объединяются  переменные, 
сильно  коррелирующие  между  собой.  Переменные  из  разных 
факторов, напротив, слабо коррелируют между собой. Таким образом, 
целью  факторного  анализа  является  нахождение  таких  комплексных 
факторов,  которые  как  можно  более  полно  объясняют  наблюдаемые 
связи между переменными, имеющимися в наличии [2]. 
В  результате  проведения  операциифакторизации  (уменьшения 
данных)  с  использованием  прикладного  статистического  пакета 
STATISTICA выделено 2 ведущих факторов (Табл.2).  
 
 
Показатели 
Фактор 1 
Фактор 2 
1 
ВсегочислоВУЗов, единиц 
-0.949541 
-0.131564 
2 
Числогос.ВУЗов, ед 
-0.960239 
-0.217155 
3 
ЧислочастныхВУЗов, ед 
-0.906964 
-0.081701 
4 
Общеечислостудентов (чел.) 
0.653772 
-0.742611 
5 
Всего по  очной форме обучения 
0.893757 
-0.260795 
6 
Всегопобюджету 
0.554972 
0.749055 
7 
Всегонадоговорнойоснове 
0.492819 
-0.848265 
8 
Численность ППС ВУЗов 
-0.814338 
0.052440 
9 
Численностьдокторантов 
0.746303 
0.477126 
 

 
205 
Далее попытаемся интерпретировать данные: 
Фактор  1  связывает  первые  6  показателя  (общее  число  ВУЗов, 
число  гос.ВУЗов,  число    частных  ВУЗов,  число  обучающихся  по  
очной  форме  обучения,  численность  ППС  ВУЗов,  численность 
докторантов ). Его можно охарактеризовать как Основной фактор. 
Фактор  2  связывает  такие  показатели  как  общее  число 
студентов,  число  обучающихся  по  бюджету,  число  обучающих  на 
платной основе.  Назовем его Фактором основы обучения. 
Важной  характеристикой  факторного  анализа  является  то,  что 
получаемые  факторы,  в  отличие  от  исходных  признаков,  являются 
независимыми. 
Более 
рациональным 
в 
условиях 
мультикол-
линеарности  можно  считать  построение  уравнения  регрессии  на 
главных  компонентах,  которые  являются  линейными  функциями  всех 
исходных показателей и не коррелированы между собой. 
 
Заключение 
Таким 
образом, 
из 
большого 
массива 
показателей 
образовательной  статистики  с  помощью  факторного  анализа  было 
выделено  2  фактора,  описывающих  ресурсы  и  условия  системы 
высшего  образования.  Предлагаемый    подход  к  интеллектуальному 
анализу 
показателей 
образовательной 
статистики 
позволяет 
осуществлять  поддержку  принятия  решений  для  целей  управления 
качеством образования. 
 
Литература 
 
1.  Государственная  программа  развития  образования  на  2011-
2020 гг. 
2.  Национальный  доклад  о  состоянии  и  развитии  образования 
Республики  Казахстан.  Национальный  центр  оценки  качества  образо-
вания.// Астана, 2011. 
3.  Жумагулов Б.Т., Темирбеков Н.М, Денисова Н.Ф., Нугуманова 
А.Б.,  Архипова  О.В.,  Турганбаев  Е.М.  Разработка  информационной 
системы образовательной статистики Республики Казахстан// Вестник 
НИА РК №2 (44), Алматы, 2012 г., с.75-80 
4.  Жуковская В.М., Мучник И.Б. Факторный анализ в социально-
экономических исследованиях. – М.: Статистика, 1976. 
 
 
 

 
206 
ИНТЕРНАЦИОНАЛИЗАЦИЯ КАК ФАКТОР, УСКОРЯЮЩИЙ 
РЕФОРМИРОВАНИЕ НАУЧНОЙ, ИННОВАЦИОННОЙ И  
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ 
 
Тазабекова Е.Т.,
 
Мейрамова С.А. 
Казахский агротехнический университет  
имени С.Сейфуллина, город Астана, 
 
Интернационализация  несомненно  естественное  требование  для 
современного  общества  в  21-ом  веке.  Это  процесс,  возникающий  в 
ответ  на  расширяющееся  мировое    гуманитарное  и  информационное 
пространство.  Интернационализация  дает  возможность  для  большей 
интеграции,  глобализации  и  создает  благоприятные  условия  для  меж-
дународной  среды  и  обмена  последними  достижениями  в  социально-
экономической  и  научно-образовательной  сфере,  а  соответственно 
способствует реформированию  систкмы высшего образования и  уско-
ряет  инновации  в  науке,  экономике  и  образовании.  Таким  образом, 
политика интернационализации и международная среда как результат 
могут стать одним из факторов  усиления конкурентоспособности эко-
номики государства.  
В  связи  с  этим,  новые  подходы,  внедряемые  высшими  учебными 
заведениями  Казахстана  в  рамках  реализации  требований  Болонского 
процесса,  в  целях  обеспечения  интернационализации  образования  спо-
собствуют,  прежде  всего,  формированию  единого  мирового  образова-
тельного  пространства,  выражающееся,  прежде  всего,  в  гармонизации 
образовательных стандартов, подходов, учебных планов специальностей 
с  университетами-партнерами.  Во-вторых,  открытое  образовательное 
пространство  предполагает рост    внешней академической  мобильности 
казахстанских студентов и преподавателей в университеты зарубежных 
стран.  Это  будет  способствовать  повышению  статуса  университета  на  
мировом  рынке  образовательных  услуг,  достижению  студентами  успе-
хов в выбранной профессии, повышению возможностей их дальнейшего  
трудоустройства.  В  конечном  итоге  интернационализация  образования, 
научно-образовательных исследований, инноваций приведет к повыше-
нию качества и доступности высшего образования,  внедрению иннова-
ционных методов в сферу высшего образования, повышению репутации 
университета,  возрастанию  доли  его  присутствия в мировом  рынке  об-
разовательных  услуг,  а  также    инвестиционной  привлекательности  Ка-
захстана в контексте повышения социального развития и непрерывного 
профессионального образования. 

 
207 
Реформирование  Казахстанской  системы  высшего  образования 
детерминирована следующими факторами мирового развития: 
- поступательным прогрессом науки и техники; 
-  стремительным  развитием  информационно-инновационных 
технологий; 
- развитием современного конкурентного рынка труда; 
- темпом изменений в сферах производства и услуг; 
-  осуществлять  трансферт  необходимых  стране  технологий  и 
обучение специалистов для их использования; 
- 
участвовать 
в 
масштабных 
международных 
научно-
исследовательских проектах. 
Президент  Республики  Казахстан  Н.Назарбаев  в  Послании  к  на-
роду  Казахстана  «Стратегия  «Казахстан-2050»:  новый  политический 
курс  состоявшегося  государства»  от  14  декабря  2012  года  [1]  сказал, 
что  «чтобы  дать  достойный  ответ  на  эти  вызовы,  необходимо  расши-
рить  горизонт  планирования,  совершив  при  этом  очередной  мировоз-
зренческий  прорыв,  а  также  выстроить  новый  политический  курс  на-
ции  до  2050  года,  внутри  которого  продолжится  реализация  задач 
Стратегии-2030. При этом, Президент отмечает, что 2050 год – это не 
просто символичная дата, это реальный срок, на который сегодня ори-
ентируется мировое сообщество.  
Наиболее  значимыми  тенденциями,  определяющими  развитие 
системы  высшего  образования    на  современном  этапе,  являются:  ин-
тернационализация  содержания  высшего  образования  с  приведением 
стандартов в соответствие с международными требованиями к уровню 
подготовки  специалиста;  освоение  ключевых  и  профессиональных 
компетенций,  позволяющих  быстро  реагировать  на  изменения  рынка 
труда; непрерывность  профессионального образования в течение всей 
жизни  человека;  переход  от  предметного  обучения  к  межпредметно-
модульному на компетентностной основе, обеспечивающему гибкость 
профессионального образования [2]. 
 
Определение  факторов  интернационализации  высшего  образова-
ния – одна из наиболее популярных тем исследований ученых, эконо-
мистов  и  политиков  в  настоящее  время.  В  Казахстане  в  этот  период 
динамичного  роста  и  становления  национальной  экономики  исследо-
вание факторов конкурентоспособности экономики и высшего образо-
вания  особенно  актуальны.  В  этом  свете,  общество,  ориентированное 
на знания и услуги, когда устаревание одних профессий сменяется по-
явлением новых, востребованных веянием времени, становится естест-
венным  процессом  реформирования  Казахстанской  системы  высшего 
образования.  Сегодня,  по  некоторым  оценкам  темпы  прироста  новых 

 
208 
знаний  составляют  4-6  процентов  в  год.    Это  означает,  что  большую 

жүктеу/скачать 4,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: