Сборник статей IX международной научно практической конференции маб «бизнес и образование: вектор развития»

241
Кең байтақ қазақ даласында ғасырлар бойы 
ұрпақтан  ұрпаққа  тарап,  бүгінгі  заманға  жетіп 
отырған  жер-су  аттары  (топонимдер)  –  талай 
дәуірдің қарт куәсі (Т.Жанұзақ).  Тарихи атаулар 
негізінде  ұрпақты  тәрбиелемесек,  онда  ұлттық 
бірегейлендіруді, түптеп келгенде тілімізді, сана-
мызды  мүлде  жоғалтамыз.  Сана  жоғалса,  онда 
ұлт та жоғалады. 
Қазақ тілі тарихи және ұлттық ерекшелігіміз-
ден  ақпаратын  беретін  географиялық  және 
этнографиялық  реалийлерге  өте  бай.  Бұл  реа-
лийлерді  екінші  тілде  жеткізу  үшін  аялық  білім 
болу  керек,  яғни  жалпы  ұлттық  құндылықтар, 
тарихтан,  жер  бедері  ерекшеліктерінен,  ұлттық 
танымнан хабардар болу қажет.  
Зерттеушілер  жалпы  ономастикалық  лек-
сикадан  ономастикалық  реалийлерге  ерекше 
көңіл бөледі, себебі олар әркез ұлттық нақышқа 
ие болады.  Тілде олар өмірде бар немесе ой-
дан  қалыптасқан  (шығармалардағы)  нысандар-
ды атайды. Әр атау негізінен нысанның локалды 
(жеке) және қай ұлтқа тән екендігі жөнінде ақ-
парат береді, яғни бұл нысанды тұлғаға, орынға 
(жерге),  ұлтқа,  мәдениетке  т.б.  қатыстылығына 
қарай бірегейліндіреді.  
Бүгінгі күні мәдени-маркіленген бірліктің ор-
тақ таптастырылуы жасалынбаған, зерттеушілер 
белгілі  қағидаларға  сүйене  отырып,  реалий-
лердің өзіндік таптастырылу үлгілерін ұсынады. 
Аялық ақпарат мазмұнына сай, ең алдымен, 
тарихтың  ерекше  фактілерінен  және    ұлттық 
қауымдастықтың  мемлекеттік  құрылымынан, 
географиялық орта ерекшелігінен, бұрынғы жә-
не  қазіргі  материалды  мәдениетке  тән  бұйым-
дардан, этнографиялық және фольклор ұғымда-
рынан т.б. – яғни реалийлерге қатысты барлық 
ақпарат берілуі тиіс. 
Тілдік  фактор  еліміздің  әлеуметтік  өмірінде 
ерекше  стратегиялық  рөл  атқарады.  Мәселен, 
ұлттық  паремия,  прецедентті  феномендер  т.б. 
тілдік  бірліктер  халықтың  ұрпақ  тәрбиелеуінде 
маңызды болып табылады. Мысалы, жер бедері 
ерекшелігі  мен  кен  байлықтары  жөніндегі  ақ-
парат тікелей тілдік бірлікте көрсетілген: Келін-
шектау,  Миялы,  Жусанды,  Аңырақай,  Дегерес, 
Жыланды, Жыңғылды, Қарашығанақ, Жезқазған, 
Кентау,  Текелі  т.б.  Осыған  байланысты  тілдік 
бірліктер  экологиялық  тұрақтылықты  қамсыз-
дандыруда  стратегиялық  маңызды  рөл  атқара-
ды. Себебі тіл табиғи орта туралы жергілікті ха-
лықтың білімі мен танымын сақтаған. 
Қазақстан  топонимдерінің  маңызды  мәсе-
лелерінің  бірі  –  ғасырлар  бойы  бірнеше  қабат 
негізінде  қалыптасқан:  түркі,  араб,  моңғол  т.б., 
сонымен  бірге  екі  –  қазақ-орыс  тілдерде  бе-
ру  нәтижесі  екі  күрделі  мәселенің  туындауына 
әкеледі. Біріншісі – айтылуы, екіншісі – жазылуы 
немесе атаудың графикалық берілуі.  Бұл мәсе-
лелер ономаст, фонетист, картограф, IT маман-
дары  тарапынан  шешілуі  қажет.  Географиялық 
атаудың ауызша түрі хронология тарапынан ал-
ғанда алғашқы, жазбаша түрі кешірек қалыптас-
қан – бұл кодталуы және ауызша түрінің сақталу 
тәсілі,  сол  арқылы  дыбыс  тіркестерінен  құжат 
түріне айналады.  
Ауызша түрі дегенде дыбыстары дұрыс, стан-
дартқа сай, яғни қазақи лингвистикалық қауым-
дастыққа тән стандарт шеңберінде айтылуы сөз 
болады.  Біздің  жағдайымызда,  кеңес  үкіметінің 
идеологиялық  ықпалының  әсерімен  көптеген 
топонимдер  фонетикалық  та,  графикалық  та 
өзгерістерге  түсті.  Мәселен,  Алматы  –  Алма-
Ата, Алмата - Алматы; Медеу – Медео – Ме-
деу т.б. Сонымен бірге кейбір топонимдерімізді 
орыс  тілінде  аудару  мәселесі  де  нақтылауды 
талап  етеді.  Бұл  біздің  құндылықтарымызды, 
яғни  түпкі  ақпаратты  жоғалтуымызға  әсер  етті. 
Осындай фактілердің, кері әсердің орын алмауы 
үшін  және  әлемдік  стандартқа  сай  болу  үшін 
онимдерді латын қарпімен берген дұрыс бола-
ды. Түптеп келгенде, қолданбалы топонимканың 
мақсаттарының бірі – халықаралық қолданысқа 
икемдеп, географиялық атауларды стандарттау – 
карталарда, атластарда және халықаралық БАҚ.  
Халықаралық  фонетикалық  әліпби  (ХФӘ)  геог-
рафиялық  атауларды  жазбаша  берудің  қосым-
ша  көмекші  құралы  болып  табылады.  Алайда 
кирилл әліпбиі негізінде жазып, одан оны қайта 
латын  қарпімен  жеткізіп,  екі  жұмыс  жасаған-
нан  гөрі,  бірден  латын  қарпіне  көшкен  дұрыс 
болады,  себебі  екі  қаріпте  карта  жасауға  жұм-
салатын  қаражат  үнемделеді  және  жоғарыда 
аталған  мәселелер  шешімін  табады.  Сонымен 
бірге кирилл қарпінде дайындалған карталарды 
халықаралық  фонетикалық  әліпбиге  сай  беру 
үшін кирилл мен латын символдарының толық 
сәйкестігін беретін транслитерациялық кілт болу 
керек. Мұнда көптеген қиындыққа тап боламыз, 
себебі төл дыбыстарымызды сәйкестендіріп бе-
рудің  дұрыс  жолдарын  беретін  әліпби  жасауға 
тура келеді, бұл тағы да қаражатты талап ететін 
қосымша жұмыс. Әркез жаңа атау қалыптасқан 
қазақ өнімдерін латын қарпі негізінде рәсімдеу
Иманбердиева С.қ.
Халықаралық  бизнес академиясының профессоры,
филология ғылымдарының докторы

242
сайын  немесе  атау  өзгертілген  сайын  осындай 
кедергіге тап боламыз. 
Сонымен  бірге  латын  қарпіне  көшудің  ма-
ңыздылығы  БҰҰ  географиялық  атаулар  бойын-
ша және БҰҰ географиялық атауларды стандарт-
тау бойынша конференцияның сарапшылар то-
бы латын қарпін қолданбайтын барлық елдер-
ден келісілген, бірегей транслитерация жүйесін 
пайдалануды талап етіп отырғандығында. Түркі 
халықтарына  ортақ  латын  қарпін  дайындасақ, 
бұл бүкіл түркі халықтарының тығыз байланыста 
болуына септігін тигізер еді. 
Транслитерация бір тілдегі атауды екінші тілге 
сол тілдің қарпімен жеткізу болса, транскрипция 
латын  тілінен  scribere  —  [жазу],  топонимді  бір 
тілден  екінші  тілге  тек  қабылдаушы  тіл  жазуы-
мен беруі, яғни тарнслитерациядағыдай қосым-
ша  немесе  арнайы  әріптерге,  диакритиктерге 
немесе  басқа  да  маркерлерге  жүгінбей  екінші 
тіл жазуымен аудару. 
Мұндай тәсілдің артықшылығы – қабылдаушы 
тіл оқырманы шет ел сөзін оқи алуында. Алайда 
атау құлаққа жағымсыз және оқырманның ар-
тикуляциялық жүйесіне жат болуы мүмкін, бірақ 
транслитерациялық кілтсіз-ақ атаудың түпнұсқа-
дағы ауызша түріне жақын берілуі мүмкін.  
Сонымен  атауларды  екінші  тілде  жеткізудің 
тиімді  тәсілі  ретінде  транскрипция  қабылда-
нуы  мүмкін.  Оған  ертеректе  зерттеушілер  мен 
алғашқы  саяхатшылар  жергілікті  тұрғындар-
дан  естігенін  дәл  сақтау  үшін  жүгінген.  Алайда 
транскрипция кері қайтаруға жатпайтын үдеріс. 
Бұл топоним бір тілден екінші тілге транскрип-
цияланғаннан  кейін  қайтадан  түпнұсқа  тілге 
транскрипциялануы  міндетті  түрде  бастапқы 
формасын бермейді. 
Бұл,  әрине,  түпнұсқа  жүйеде  траскрипция-
ланған  формасынан  картада  немесе  мәтінде 
кездескен  атауды  қайта  қалпына  келтіргісі  ке-
летіндер үшін  үлкен кемшілік. 
Картада берілетін топонимдер аса көңіл бө-
луді талап етеді.  Бұрыс немес нақты емес атау-
лар  берілген  карта  –  бұл  қате  ақпарат  беретін 
анықтағыш. Географиялық атауларды жан-жақ-
ты зерттеу – шығу тегі, мағынасы, уәждемесі, өз-
гертулер,  жазылуы,  айтылуы  т.б.  –  ономастика, 
соның ішінде  топонимикада зерттеледі.   Карта 
түзу үшін қолданылатын топонимдер картогра-
фиялық  топонимика  нысаны  болып  табылады. 
Оның басты мақсаты – географиялық атауларды 
нормалау, яғни картада пайдалану үшін міндетті 
болып  табылатын  әр  географиялық  атау  үшін 
бір, тұрақты аталуын анықтау.
Топонимдер сияқты осы уақытқа дейін ұлты 
қазақ азаматтарының аты-жөндері орыс тілінде 
«транслитерация» негізінде беріліп келді. Транс-
литерация  әртүрлі  графикалық  жүйедегі  тілдер 
арасында  қолданылады,  ол  сол  тілдердің  әріп-
терін сәйкестендіру негізінде жасалады. Осыған 
сай  жалқы  есімдерді  тіл  аралық  жеткізу  орын 
алады. Алайда тәжірибе көрсеткендей, трансли-
терацияны қолданудың жетістіктері де кемшілік-
тері де бар екені бәрімізге аян. Жетістігі – жазба-
ша түрінде кісі есімі өзгеріссіз беріледі, ал оның 
иесі  тілдік  бірегейлендіруден  тәуелсіз,  әмбебап 
бірегейлендіруге ие болады. Кемшілігі – транс-
литерацияда қабылдаушы тіл ауызша жеткізуде 
өзінің ережелеріне басымдық береді. 
Транслитерацияны қолдану туралы орыс ға-
лымы Д.И.Ермолович мынадай пікірді білдіреді: 
«Бүгінде  орыс  тілінде  транслитерация  тура  ма-
ғынасында  тілдік  тәжірибеде  қолданылмайды. 
Мұның себебі  ағылшын, француз, неміс, венгр 
және басқа да тілдерде латын әліпбиіндегі көп-
теген әріптер өзінің дыбыстық қабатын өзгерт-
кен  немесе  белгілі  әріптік  тіркестер  мен  сөз-
дерде  стандартқа  сай  оқылмайды.  Сондықтан 
да  орыс  тілінде  транслитерация  сол  қалпында 
жүргізілсе, түпнұсқада оқылуында бір-біріне ұқ-
самайтын кісі есімдерінің варианттары қалыпта-
сады» [1].  
Қазақ  тілінде  Әйгерім,  Айнұр,  Мөлдір  т.б. 
есімдердің  варианттарының  қалыптасуы  осын-
дай транслитерацияның салдары.
Сонымен бірге аталған ғалым кісі есімдерінің 
этимологиялық сәйкестігінің сырт қалып қояты-
ны  жөнінде  пікірін  айтқан:  «тарскрипция  мен 
транслитерациядан басқа кісі есімдерін қабыл-
дау мен жеткізуде аз зерттелген әдістің – этимо-
логиялық  сәйкестік  әдісі  немесе  транспозиция 
байқалады [1].   
Кеңес  өкіметі  кезінде  ұлты  қазақ  азаматта-
ры  баланың  тууы  туралы  куәлігіне  бала  есімін 
ауызша  айтып  жаздырған,  ал  АХАЖ  бөлімінің 
қызметкерлері  ұлттық  ерекшелік,  тарих,  есім 
тағудағы  уәжден  бейхабар.  Аялық  білімі  бол-
мағандықтан  және  ұлты  қазақ  азаматтарының 
аты-жөндерін дұрыс беру туралы нұсқаулықтың 
болмауынан  қате,  ұлттық  антропонимиконға 
жат кісі есімдерін жазу  орын алған. Қате берілу 
үлгілері:
 ▪ Әріптің түсіп қалуы: Аяулым/Аяулм;
 ▪ Ь қосып жазу: Айгүл/Айгуль; 
 ▪ Төл  дыбыстардың  орнына  басқа  әріп 
жазу:  Әйгерім/Айгерим,  Әйгерим,  Ай-
герім; Нұргүл/Нургуль, Нұргуль; 
 ▪ Ұлттық кісі есімдеріне жат түрлерінің қа-
лыптасуы,  яғни  транспозицияның  сырт 
қалуы: Тілеуқабыл/Телекабель;
 ▪ «а»  әрпін  қосып  жазу:  Айман  /Аймана, 
Анар/Анара;
 ▪ дж  тіркесінде  беру:  Жамбыл/Джамбыл/
Джамбул, Жамилә/Джамиля;
 ▪ қазақ  тіліндегі  үлгісінде  де  -овна/-евна 
түрінде беру: Бегалықызы/Бегалиевна; т.б.
Жоғарыда  берілгендерді  ескеретін  болсақ, 

243
2007 жылдан бері А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл 
білімі институты, т.б. гуманитарлық институттар-
дың ғалымдары тарапынан жүргізілген жұмыс-
тардың нәтижесі ретінде жасалған қазақ-латын 
қарпін  пайдаланып,  түркі  халықтарына  ортақ 
латын әліпбиін түзіп, сол арқылы онимдерді бе-
ретін болсақ, қазіргі кезде өзекті болып тұрған 
бірнеше  мәселелердің  шешімін  тапқан  болар 
едік.  Атап  атйқанда,  халықаралық  стандартқа 
сай карта, атластарда топонимдерді беру жүйесі 
және кісі есімдерін халықаралық стандартқа сай 
жүйеге  енгізу  мәселелері  шешіледі.  Төмендегі 
кестелер түрінде бір-екі мысалды беріп көрейік, 
бұл тек жоба түрінде, алдағы уақытта осы бағыт-
та  зерттеушілер  тарапынан  жұмыстар  жүргізі-
леді деген сенімдеміз.
№ Кирилл қарпімен берілуі
латын қарпімен берілуі
1 АйқоныС – көл, Қостанай обл.
AIKONIS – köl, Kostanay obl.
2 АРАлСоР – көл, Қостанай обл.
ARALSOR - köl, Kostanay obl.
3 АйДАРлы – қыстау, Жамбыл обл.
AYDARLI – kıstau, Jambıl obl.
№ Кирилл қарпімен берілуі
латын қарпімен берілуі
1 МӨлДіР
MÖLDİR
2 АйнұР
AYNuR
3 әйГЕРіМ
әİGERİM
Кесте – 1. Топонимдерді қазақ-латын қарпіне сай рәсімдеу
Кесте – 2. Антропонимдерді қазақ-латын қарпіне сай рәсімдеу 
әдебиет:
1.  Әбдіғазиев. Шәкәрім Құайбердиев. Алматы, 1989
2.  Б.Әбдіғазиев. Шәкәрім шындығы. «Зерде», №11, 1989
3.  К.Жекеева. Пушкин және Шәкәрім. 1991, 1992
4.  Г.Берікболова. Шәкәрім сөз шеберлігі. Қазақстан мектебі, 1992, №11
5.  С.Талжанов. Көркем аударма туралы, Алматы, 1995

244
It  is  important  to  bring  the  new  concept  of 
lingua-cultural  competencein  language  teach-
ing. Lingua-cultural competence according to the 
V.V.Vorobyev [1,137],  S.A.Kosharnaya, V.A Maslova 
[2,63] is the system of knowledge about culture, 
which  regulates  the  communicative  character  of 
language and also it is an individual value in the 
process when mastering the system of cultural val-
ues that is represented through language.
Language does not only take the main role in 
forming thoughts in young generation, but also it 
is important in studying foreign culture. 
Thus,  the  lingua  cultural  competence  is  not 
only  the  study  of  language  (to  form  language, 
communicative,  linguistic  competence)  and  lin-
guistic aspects practically, but also examining the 
language  as  cultural  phenomena.  To  understand 
the  difference  of  cultural-historical  environment 
and national character of world language, it is also 
important to understand the meaning of language 
units as a cultural component. 
In order to do that, students who acquire the 
lingua-cultural competence, should form the fol-
lowing points:
 ▪ Lingua-cultural  knowledgeis  a  practice 
that  shapes  language  by  forming  words, 
phrases, phrasal verbs, tongue-twister and 
in  the  shape  of  literary  textsin  mind.  The 
lingua- cultural knowledge includes: knowl-
edge  of  the  history,  culture,  tradition  of  a 
country, the peculiarities of communicative 
language  of  citizens  and  the  social  life  of 
people.
 ▪ Lingua-  cultural  ability  means  to  be  able 
to  analyze  the  lingua  cultural  information 
which is formed in language signs, also as 
the use of lingua cultural knowledge crea-
tively, to use the theoretical knowledge and 
skills among pupils.
 ▪ The personal quality of students: to be able 
to accept the information and cultural phe-
nomena.
Let  us  examine  the  lingua  cultural  categories 
in forming the competence of pupils in teaching 
process. 
Dividing  linguistic  and  cultural  parts  seems 
more artificial for people. Since most teachers af-
ter  explaining  the  new  grammatical  theme,  give 
exercises according to the new theme, which will 
develop  students’  linguistic  habits.  However,one 
could  not  deny  that  students  introduce  cultural 
values of language from cultural part of the given 
theme.
We  consider  that  it’s  correct  to  stop  in  the 
lingua-  cultural  phenomena,  which  will  give  op-
portunities  for  developing  individual  qualities  of 
students.
First of all, let’s take any given text. It lies down 
on  the  series  of  language  phenomena,  that  the 
main attention was paid by linguists.
Much  functionality  of  texts  is  extremely  im-
portant in practical methodology of teaching for-
eign languages, this information can be found in 
V.V.Krasny’s work [3,18].
We can find the new qualitative basis about the 
content of texts as language units from the work 
of U.E.Prohorov [4, 67].
The author regarded the text as the means of 
communication, which offers the following com-
pound phenomenon:
 ▪ method  of  keeping  and  sending  informa-
tion;
 ▪ form of psychological life of individuals;
 ▪ fruit of one exact historical epoch and the 
form of existence from exact culture;
 ▪ view of cultures and traditions of one exact 
nation, the  phenomenon of language and 
extra linguistic reality. 
Such wide understanding of functionality and 
content capacity of texts, allows students to take 
the  important  information  about  lingua  cultural 
values of studied language which is learnt through 
texts.
Furthermore, one can say that it is important 
quality  in  teaching  foreign  language  and  les-
son  planning  are  the  communicative  upbringing 
and  the  socio-cultural  stereotypes  of  language 
communication.
Learning a foreign language make students ac-
quainted with life, customs, and traditions of the 
people whose language the are studying through 
visual material and reading material.
Last  years  scientists  likeU.A.Prohorov  and 
I.Y.Sternin brought beneficial research material in 
the  sphere  of  communicative  upbringing  [4,  58]. 
Scientists  regarded  the  communicative  upbring-
How to form lingua-cultural competences among students 
when teaching foreign language on the basis  
of lingua-cultural aspects of the language
Koilybaeva R. K.
Central Asian University, Almaty

245
ing as the rules of behaviors of exact people and 
the collection of their traditions.
They  considered  that  the  communicative  up-
bringing  following  the  receptive  and  productive 
basis  should  be  taught  equally  with  the  foreign 
language learning habits.
The comparative characteristics between types 
of  Russian  and  another  nation’s  communicative 
upbringing, help teachers to pay attentionto stu-
dents’  differences  that  will  come  in  cultural  dia-
logues, as a result it will help to develop the com-
municative skills of learners.
U.E. Prohorov defined the stereotypes as com-
plex  of  lingua  mental  units,  which  is  possible  in 
usual communicative process of one exact nation 
[4, 124].   In reality the stereotype is a normative 
socio-cultural unit of communication of one exact 
nation.
Students when working with texts, will develop 
knowledge about the culture of another country 
whose  language  they  study,  so  teachers  mostly 
use the texts in order to wide and fill up the stu-
dents knowledge.
In order to communicate, students should ac-
cept all the units of lingua cultural texts equally and 
they should organize them as an exact discourse. 
 “On the one hand discourse is a phenomenon 
which will link the word, communication and lan-
guage behavior; on the other hand it will be as the 
rest of communication and will link with the rest 
of text.”
Moreover, it will all connect with the communi-
cative method of language teaching, which is the 
main  method  of  modern  methodology.  Our  aim 
is to teach students to communicate correctly in 
English and to develop their individual lingua-cul-
tural competences to the level that allows them to 
communicate  equallywith  the  native  speakers  of 
English language.
However, only texts and tasks that are given for 
comprehension  according  is  not  enough  for  de-
veloping  the  lingua-cultural  competences  in  de-
tails among students.
Text and discourse envelope the reality. How-
ever, these realities are appropriate to the period 
of formation of the texts and discourses. 
The language environment will define with the 
exact  natural-historical  and  lingua-  cultural  soci-
ety, seems us as the objective reality in English lan-
guage teaching methodology.
The  essence  of  language  environment  is  an 
objective  reality  which  is  given  to  exact  histori-
cal time. So, it achieves the objective parameters 
and attributes. We can highlight the rank of audio 
materials, video materials and the rank of natural 
situations in English language as the objective at-
tributes of language environment
The real attributes which are accepted in peda-
gogical  society  show  the  following  two  types  of 
learning English language: to study English in lan-
guage environment or to study English out of lan-
guage environment.
Mostly at schools, the second type of teaching 
English  takesplace.  Nowadays,  the  main  aim  for 
teachers is to take into account the acceptance of 
the lingua-cultural competences of students and 
to pay attentionto students to the main objective 
attributes  of  language  environment  whose  lan-
guage they study in teaching process.
First of all it’s the use of sociopolitical and lit-
erary texts in an original, the use of literary films, 
songs and the use of additional information from 
the internet.
There is  no  doubt  that  the  use  of  such  addi-
tional  materials  requires  stronger  preparation 
form the teacher. But it will raise students atten-
tion and will increase their interests to subject.
Also  as  the  result  of  lingua-  cultural  experi-
ence, when the teacher prepares the lesson in an 
appropriate way, the information will be kept for 
a longer time in student’s mind, with the help of 
perception and memory.
If  the  student  puts  correct  intonation,  when 
student  communicates  by  using  the  lingua  cul-
tural  phenomenon  then  it  will  help  him  to  form 
lingua cultural competences and abilities in com-
municating process.
Teachers  when  teaching  English  at  schools 
should pay attentionto students on the level ofu-
nits in lingua-culture and use of words and idioms 
which have cultural values.
Students just as teachers can find more lingua 
cultural  words  from  dictionaries  which  will  give 
the  cultural  information  than  from  the  bilingual 
dictionaries.
If we search one word from bilingual and lin-
gua cultural dictionaries, we can see the great dif-
ference and the difference is that there will be two 
different meanings. Thus, we face different defini-
tions of one word.That is why, when we teach stu-
dents about cultures of the studied language, we 
should use the lingua cultural dictionaries which 
will  keep  the  importance  and  the  value  of  their 
culture.
Mostly  in  English  lingua-cultural  dictionaries 
will be the lingua cultural units, that do not have 
suitable meaning in Kazakh language or there will 
be  the  words  that  does  nothave  the  equivalents 
in Kazakh, so the students will face difficulties in 
translating this type of words. That is why it’s bet-
ter  to  systematize  and  order  them.  Such  lingua- 
cultural units consist of the following groups:
The things or phenomenon that did not hap-
pen in exact nation’s life;
When  there  is  no  concept  on  language  of 
translation, it means that there can be the thing 
but there is no the concept to that word;

246
There  are  stylistic  differences:  in  Russian  lan-
guage  the  system  of  suffixes  is  developed,  e.g. 
дочь  –  дочка  –  доченька  –  дочурка,  in  Kazakh 
language  the  ending  system  is  developed,  e.g. 
қыз-қызым-қызыма-қызымды-қызға-қызды), 
but in English language there is no such systems, 
there  are  only  the  suffix  system  is  developed 
slightly. We can face with different lingua -cultural 
units and phrases, which will describe the life, cus-
toms, cultures and traditions and that words which 
belong to historical development of one exact na-
tion. That words that have not any equivalents in 
other languages:
a.  The geographical lingua-cultural units: (tun-
dra, the Kazakh land, Heathland in English);
b.  The  lingua-cultural  units  that  belong  to 
types of jobs and products: (колхоз, совхоз, 
субботник);
c.  The cultural units: ( частушка– лимерик);
d.  The  socio-political  lingua  cultural  units: 
(губерния, большевиктер, лорд, канцлер, 
сенат. etc.)
e.  The  domestic  lingua  cultural  units:  (дача, 
пудинг, etc.)
f.  The  lingua-cultural  units  which  is  related 
with the type of food: (квас, щи, бауырсақ, 
қымыз, көже, whisky, martini, scotch)
g.  The  lingua-cultural  units  which  is  related 
with  names  of  clothes:  (кимоно,  пима, 
сәукеле, мәсі;)
h.  The  lingua-cultural  units  which  is  related 
with  the  currency  and  the  units  of  meas-
ure: (рубль, доллар, марка, теңге, pound, 
euro;)
i.  The  lingua-cultural  units  which  is  related 
with  the  status  of  people:  (царь,  король, 
шах, хан, би, king, queen ;)
j.  The cultural-historical lingua cultural units: 
(«Beowulf», «Орхон-Енисей»)
So, as we see it’s very difficult process to ac-
cept  another  culture.  Some  concepts  are  under-
standable to owners of another culture, but some 
concepts are not understandable to other lingua-
cultural environment. So because of the change of 
cultural components, the meaning of some words 
will  vary  from  its  own  meaning.  That  is  why  it’s 
better to take into account the cultural differences 
of language in teaching English language. 

жүктеу/скачать 3,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: