ҚАЗАҚ ҚОЛӚНЕРІНІҢ ЖАС ҦРПАҚҚА БЕРЕР ТӘРБИЕЛІК МӘНІ

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (6), 2011.
 
38 
мысалы  қыш,  сүйек,  тас  және  т.б.  материалдардан  жасалатын  қолӛнер  бұйымдары» 
педагогика, мәдени-ағарту, ӛнертану, қоғамтану, тарихы салаларында ӛте биік деңгейге 
жетті  деп  айтуға  болады  /2/.  Қазіргі кезде  қазақ  халқынын  мәдениетін,  тілін,  тарихын 
Президентіміз  Н.Ә.Назарбаевтың  сауатты  саясатының  арқасында  бүкіл  әлем  тануда, 
Ә.Қастеев  атындағы  орталық  мұражайға,  еліміздің  кӛрме  залдарына,  сауда 
орталықтарына, алдыңғы қатардағы қолӛнер дүкендеріне, әсіресе Алматы қаласындағы 
әмбебаб  орталығына  кӛз  жүгіртсек  халқымыздың  ӛте  бай  қазыналы  қолӛнер 
туындыларына куә болар едік. Бірақ ӛкінішке орай негізгі білім ордасының бастамасы 
мектептерде  дәстүрлі  қолӛнер  бұйымдарының  түрлері,  тарихы,  этика-эстетикалық 
маңыздылығы  мәдени-құндылығы  жете  жүргізілмейді.  Сондай-ақ  біздің  студенттер 
кӛптеген  қолӛнер  бұйымдарының  түрлерін  тек  еліміздің  ірі  қалаларындағы  біраз 
студенттер  қолданбалы  қолӛнер  бұйымдарының  жалпы  атауларын  ғана  30%  айыра 
білгендігі 
болмаса. 
Ол 
үшін 
қолӛнер 
университеттерде, 
кӛркемсурет 
факультеттеріндегі  қолданбалы  қол  ӛнер  кафедраларын  жалпы  қолӛнер  мұраларымен 
байыта  түсу  керек.  Халқымыздың  мәдениетін  кӛтеретін  де,  байытатын  да  жастар,  ал 
оларды оқытатын білгір кадрлар осы арнаулы және жоғары оқу орындарында шығады. 
Осы  қайшылықтарды  ескере  отырып  қазақтың  ұлттық  қолӛнер  бұйымдарын  студент 
жастарға жасату арқылы мәдени-әлеуметтік құндылықтарды қалыптастыруды олардың 
тарихынан  бастап  қазіргі  кездегі  мүмкіндігіне  дейін  қарастыру  жӛн.  Әрбір  халық  ӛз 
тарихын,  философиясын  білмейінше  және  оған  белгілі  бір  кӛзқараста  болмайынша 
ешқандай мәдениеттің дамуы мүмкін емес. Мұндай жағдайда еңбектің де, бұйымның да 
бағасы  ӛзгереді.  Кӛбінесе  қоғамдық  еңбек,  негізгі  мәдени  қазыналы  еңбекпен 
байланысса  иеленушілерге  де  тартымды,  әрі  қызықты  болады.  Қазіргі  заманда 
шығармашылық  еңбекке,  еңбек  қазыналарына  философтар,  педагогтар,  психологтар 
ерекше  кӛңіл  бӛліп  келеді.  Олар:  ―Ойлау  қабілеттілігі  кез  келген  адамның  әдеттегі 
студенттердің  ӛзіне  тән  шығармашылығы    болашақпен  тығыз  байланысты,  олардың 
шығармашылық қабілетін ерте бастан қалыптастыру керек, егер бұл талап ерте бастан 
қалыптастырылмаса,  онда  қоғамның  дамуына  кедергісін  тигізеді.  Сондықтан  ерте 
жастан бейімдеудің маңызы зор және оларды тәрбиелеуге, үйретуге  болады. 
Ғасырдан  ғасырға  қазақ  ӛнері  біліммен  байып,  толықтырылып  келеді.  Оның 
дамуының  әрбір  кезеңі  кӛркем  танудың  қажетті  бӛлімі  болып  табылады.  Әлемнің 
шығармашылық  қайта  құрылуы  –  адамзат  іс-әрекетінің  басты  мақсатына  айналды. 
Адамның ұмтылысын, рухани күшін бекіту арқылы ақиқатты меңгеру сияқты ӛнер де 
әлемді әрекетті қайта құру мүмкіндігі қызметін атқарады. Кӛркем кәсіптік әрекет және 
мамандарды бейнелеу ӛнері саласында даярлау, О.Тансықбаев атындағы Алматы сәндік 
қолӛнер колледжінің (1938ж.) ашылуымен белсендіріле бастады. Дәл осы кезден бастап 
мамандарды  кескіндеу,  графика,  мүсіндеу  ӛнері  саласында  кәсіптік  даярлау  ретке 
келтіріліп, жүйеленді. Кӛркем сурет  училищесі ӛзі ӛмір сүрген 25 жылда 150-ге жуық 
суретші дайындады (С.Мамбеев, М.Кенбаев, К.Тельжанов, Г.Исмаилова, А.Галымбаева 
т.б.). Қазақстандағы  бейнелеу,  сәндік  қолӛнер  шеберлерінің  шығармашылығын  оқыту 
мақсаты – біріншіден үлкен, орта және жас ұрпақ суретшісінің шығармасымен, кӛркем 
шығарма кәсібінің сан алуандылығымен, қазақ бейнелеу және сәндік қолӛнерінің даму 
кезеңімен  танысу.  Ұрпақ  суретшілері  (Ә.Қастеев,  Н.Хизудов,  К.Баранов,  А.Исмайлов, 
К.Ходжиков  шығармашылығы),  алдыңғы  ұрпақ  суретшілерінің  творчествосы 
(А.Ғалымбаев,  Г.Исмаилова,  К.Телжанов,  М.Кенбаев,  С.Мамбеев,  Н.Нурмухамедов, 
Х.Наурызбаев);  орта  ұрпақ  (С.Айтбаев,  Н.Касамединов,  А.Моллашев,  Х.Шарденов, 
М.Нурлыбаев,  О.Нұржымаев,  А.Садыханов,  Т.Тоғысбаев,  Д.Шоқпаров,  Б.Табиев, 
Т.Досмағамбетов,  Б.Тулеков,  М.Аманжолов);  жас  суретшілер  шығармашылығы 
(А.Ақанаев,  М.Аманжолов,  Т.Ордабеков,  М.Әлімбаев,  Е.Тулепбаев,  Б.Тұяқиев, 
Ю.Заурбекова,). 
Студенттердің 
ӛнертану 
даярлығында 
қазақстандық 
ӛнертанушылардың  ғылыми  еңбектерін  оқыту  ерекше  орын  алады.  Кӛне  бейнелеуді, 
сәндік қолӛнерді, археология және сәулет ӛнерін оқуда үлкен үлес қосқан зерттеушілер: 

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (6), 2011.  
39 
Ш.Уалиханов,  А.Құнанбаев,  А.Жұбанов,  Ә.Марғұлан,  Х.Арғынбаев,  У.Жаныбеков, 
А.Тажимуратов, 
Б.Сарыбаев, 
Д.Шоқпарұлы 
О.Бейсенқұлұлы, 
Ж.Тұрдығұлов, 
К.Ақышев,  М.Агапов,  Н.Қадырбаев,  К.Байбаков,    М.Массон,    Т.Басеновтардың 
еңбектерінде  толығырақ  ашылады.  Жастар  тәрбиесіне  арқау  болып  отырған  халық 
ұлттық  қолӛнер  -  бұл  күнде  бүкіл  қоғамымызға  ортақ,  кешегі  ата-бабаларымыздан 
мирас  болып  қалған  ұлы  тәрбие  құралы.  Жастарды  қасиетті  халық  тәрбиесінің  үлкен 
ықпалы  мен  пайдасын  ұқтырып,  ұлттық  тәлімнің  сыры  мен  ерекшелігінің  неде 
екендігін  және  де  салт-дәстүрін  ұлттық  қолданбалы  қолӛнерге  үйрету  арқылы 
тәрбиелеу.  Универитет    қабырғасында  тәрбиеленіп  жатқан  ұрпаққа  кӛнеден  келе 
жатқан  қазақтың  ұлттық  қолӛнеріне  деген  ерекше  сүйіспеншілікті  қалыптастыру. 
Сондықтан  технология  пәнінің  ғылыми  дәрежесінің  неғұрлым  жоғары  болуын 
қамтамасыз етуіміз керек. Қолӛнер тарихы сонау кӛне заманнан ХХ ғасырдың аяғына 
дейінгі  қазақ  халқының  қолданбалы  қолӛнерінің  тарихы  жайында  жан-жақты 
баяндалған. Мысалы  киіз басу, сырмақ сыру, текемет оюлау әдіс-тәсілдері.  
Ертеден біздің заманымызға дейін сақталған мазарлар мен ескерткіштерден, діни 
әртүрлі  құрылыстардың  қабырғалары  мен  мұнараларындағы  сәнді  ою-ӛрнектері 
ағаштан  оюлап,  тастан  қашап  жасалған  діңгектер  -  халық  қолӛнерінің  тамаша 
туындылары. 
XIX ғасырда және XX ғасырдың бас кезінде қазақ халқының қолӛнері ішінде киіз 
үйдің сүйегі мен ағаш тӛсек жасау, ағаш ӛрнектеу, кесте тігу, ӛрмек тоқу, киіз басу кең 
ӛріс  алды.  Бұл  кезде  жастарға  арнап  сәукеле,  шашбау,  білезік,  сырға  жасап,  оларды 
түрлі-түсті ӛрнектермен әшекейлеу қолӛнері де ӛрістей түсті. Қазақ халқының «Қарыс 
қазы - балықта, қалың қазына – халықта» деген мақал ӛнер молшылығынан туған еді. 
Әйелдер қой жүнінен жіп иірген, ал жіптен ӛрмек тоқып, шекпен, шалбар сияқты сырт 
киімдер,  қапшық,  қоржын,  киіз  үйдің  түрлі  бауларын  дайындаған,  қой  жүнінен  киіз 
басылады, киізді оюлап жақсы текемет басқан, шиден бас киім, аяқ киім сияқты заттар 
дайындалады. 
Қазақ  халқының  қолӛнері  деп  халық  тұрмысында  жиі  қолданылатын  ӛру,  тігу, 
тоқу, мүсіндеу, құрастыру, бейнелеу сияқты шығармашылық ӛнер жиынтығын айтады. 
Шын  мәнінде  қолӛнер  түрлерінің  әрқайсысының  талай  ғасырлық  тарихы  бар.  Ӛзінің 
талай тайпалардан құралған ата-бабаларының ғасырлар бойындағы дәстүрлерін бойына 
жиған  қазақ  халқы  ӛз  талғамына,  ӛз  талабына  сай  тұрмыста  қажет  бұйымдарды 
ӛндіруді  ӛрістеткен.  Бұл  бұйымдар  алғашқы  кезде  рудың,  елдің,  үй  ішінің  керегіне, 
кейінірек сауда алмасу қажетіне ӛндірілетін болған /3/. 
Халықтың  қолӛнеріне  әдет-ғұрып  жабдықтармен  қатар,  аң  аулауға,  мал  ӛсіруге 
және  егіншілікке  қажетті  құрал-жабдықтар  да  кіреді.  Киіз  үйдің  сүйегі,  ағаш  кереует, 
кебеже,  сандық  жасап,  кілем,  сырмақ,  алаша,  ши,  түрлі  бау-басқұр  тоқып,  арқан  жіп 
есіп, кӛннен және илеулі теріден қайыс, таспа тіліп, ӛрім ӛріп, қолдан алуан ыдыс-аяқ 
адалбақан,  асадал,  бесік  және  т.б.  кӛптеген  заттарды  халық  шеберлері,  ӛнерпаздар  ӛз 
қолдарымен жасап, түрлі нақыштармен әшекейлейтін болды, қазақ қолӛнерінде кӛңілге 
қонымды мәнерлер мен ондағы қолданылған әдістер архитектурада  кеңінен қолданып 
келеді. Бертін келе адамзат қоғамы дамыған сайын қолӛнердің біразы жаңа әдіс тауып, 
жаңа  түрге  ие  болды,  кейбіреулері  тұрмыс  қажетіне  жарамсыз  болғандықтан  тіпті 
қолданылмады. 
Халықтың  мәдени  дәрежесі  ӛскен  сайын  тұтыну  бұйымдары  мен  жабдықтардың 
сапасына  қатты  талап  қойып,  олардың  әрі  ұнамды,  әрі  сәнді  болуын  қалады.  Еңбек 
үстіндегі  шығармашылық  ізденудің  нәтижесінде  тұрмысқа  керекті  заттардың  жаңа 
алуан түрлері жасалып отырды. Сонымен қатар жиһаздардың ою-ӛрнектері де талғамға 
қарай  жаңа  жақсы  әшекейлермен  безендіру  және  жиһаз  мүліктердің  жаңа  түрлерін 
шығару  талабы  да  арта  түсті.  Техникамен  жақсы  жабдықталған  фабрикалар  мен 
кәсіпшілік  ательдерінде  кілем  тоқылып,  тігу  ісі  мен  кестелеу  ӛнері  де  машинамен 
орындалды.  Қайта  халық  қолӛнерінің  бай  мұраларын  жинап,  сұрыптай  отырып, 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (6), 2011.
 
40 
заманымызға  лайықты  сапа,  түр  беру  әдісімен  оларды  ілгері  дамыта  беру  керек. 
Мысалы,  жеңіл  күпі,  қаптал  шекпен,  саптама  етік,  түлкі  тымақ,  жүн  қолғап,  бӛкебай 
сияқты ұлттық киімдер малшылар қауымы үшін қазір де қажет. Киіз үйдің сүйегі үзік – 
туырлық, қымыз, саба, тері қауға мен ер тоқым тұрмандары керексіз деп ешкім де айта 
қоймайды.  
Қазіргі кезде шет елдерден келіп жатқан ӛнер танушылардың ӛзі қазақ халқының 
салт–дәстүріне, сәндік қолданбалы қолӛнерлеріне қызығушылығын білдіріп жатыр. 
Барлық халықтың ӛзіндік ұлтына байланысты салт – дәстүрі бар. Халықтың бары 
да,  бағы  да,  құты  мен  құдіретті  де  осында  жатыр.  Халқымыздың  ғасырлар  бойы  ӛмір 
ӛткелдерінен  ӛтіп, қилы-қилы  кезеңдерден  бір-құлап  бір  тұрумен  келе  жатса  да  ӛнеге 
ӛсиетін,  әдет  –  қасиетін  ғұрыпын,  салт  –  дәстүрін  қолданбалы  қол  ӛнерін  сақтап 
дамытып  келген.  Еліміз  егемендігін  алғаннан  кейін  қанымызға  сіңген  салт  – 
дәстүрімізді  қол  ӛнерімізді  қазіргі  таңда  заманға  сай  етіп  жаңғыртуға  кӛп  кӛңіл  бӛле 
бастады. Қазақтың сәндік қолданбалы қолӛнерінің мәдени ерекшеліктері  қазіргі таңда 
алатын орны ӛте зор.  
Осыған  байланысты  осы  еңбекте  қазақ  халқының  қолӛнері  саласының  біраз 
түрлеріне тоқталып кетуді жӛн кӛрдік /4/. 
Ою-өрнек.  Ою-ӛрнектердің  түрлері,  олардың  атаулары  мен  қолданылатын 
орындары.  Ӛрнектердің  түрленіп  даму  тарихы  мен  кейбір  ою  ӛрнек  элементтерінің 
үлгісі;  кӛркемдік  түрлердің,  әшекейлердің  ортақ  атауы  сияқты.  Қазақтың  ою-
ӛрнектерінің түрлері  де, атаулары да ӛте кӛп. Қазақтың қолӛнеріндегі  ою-ӛрнектеріне  
кӛзқарастар туып отыр.  
Кілем  тоқу  өнері.  Кілем  ерте  кезден  қазақ  тұрмысында  киіз  үй  мүлкінің  бірі 
болып есептелсе, қазірдің ӛзінде де маңызын жойған жоқ. Кілем - арнаулы қарапайым 
ӛрнек арқылы ерекше түр салынып, әрбір шаршы метріне шамамен 230-400ге деиін, ал 
ӛнебойына бір миллионға жуық жіп тіндерін келтіріп ӛте тығыз тоқылатын аса бағалы 
бұйым. Кілемнің үй тұрмысында ұзақ тұтылынуы, оның ӛте беріктігі мен тӛзімділігіне 
байланысты болса керек.  
Ши  тоқу  өнері.    Ши  ӛнері  бұрын  кӛшпелі  жартылай  отырықшылықта  тіршілік 
еткен Орта Азия халықтарына (қазақтар, қырғыздар, түрікмендер, жартылай отырықшы 
ӛзбектер,  қарақалпақтар)  кӛне  заманнан  белгілі.  Күнделікті  тұрмыс  пен  шаруашылық 
қажетіне тоқылған ши қазірге дейін кең түрде пайдаланылып келеді. Оның киіз үидің 
құрамды  бір  бӛлігі  ретінде  кереге  сыртына  тұтуға,  сондай  -  ақ  қазақтар  мен 
қырғыздарда  оларды  үйдің  ішіндегі  аяқ-  табақ,  ошақ  басын  қоршап  қою  үшін 
қолданады.   
Мүсін  өнері.  Мүсін  ӛнері  –  құбылыстарының  ӛмірлік  бейнесін  бере  алатын 
материалдарда таңбаланатын, әлемді пластикалық образдар арқылы игеретін кеңістік – 
бейнелеуші  ӛнер.  Мүсіндік  туындыларды  мәрмәр,  гранит  және  басқа  тастардан 
қашайды, ағаштан ойып саз балшықпен сомдайды. Жұмсақ материалдар  уақытша деп 
есептеледі,  олармен  жұмыс  барысында,  онан  әрі  сақталуы  үшін  қоладан,  шойыннан 
құю  кӛзделеді.  Адам  –  мүсін  ӛнерінің  жалғыз  болмағанымен,  ең  басты  обьектісі. 
Анималистер  жануарлар  бейнесін  сомдайды.  Дӛңгелек  мүсін  адамды  қоршаған 
ортаның  бӛлшектерін  ғана  бейнелейді.  Мүсіннің  барельеф  және  горельеф  сияқты 
түрлері кескіндемеге, графикаға жақындайды.  
Кескіндеу өнері (живопись). Кесіндеу ӛнердің ең ежелгі түрлерінің бірне жатады. 
Қазіргі  түсінігініңде  жазудың  бір  түрі  ретінде  қарастырылады.  Ӛзінің  не  істегенін 
жазуға  талпыну,  графикалық  түрде  кӛрсетуге  ұмтылу  адамға  әуел  бастанақ  тән. 
«Кескіндеу ӛнерін ӛз ерекшелігінде ұғыну үшін, біз оның ең маңызды элементі – түсті 
назарға  алуымыз  керек.  Ол  түсті  жазу  немесе  синтезі  болып  табылады.  Кескіндеудің 
толық  анықтамасын  алу  үшін  түс  пен  жазуға  сызық  желілерін  қосыуымыз  керек: 
Кескіндеме – сызық желілері түсті жазу. Осылайша жазу, түс және сызу жинақталып, 
кескіндеу ӛнерінің мәтінін құрайды».     

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (6), 2011.  
41 
 
ӘДЕБИЕТТЕР: 
1.
 
Әбдіғапбарова Ұ.М. «Қазақтың ұлттық ою-ӛрнектері» - Алматы., 1999   
2.
 
Қасиманов С. «Қазақ халқының қолӛнері» - Алматы., 1995               
3.
 
Маргулан А. «Казахское народное прикладное искусство» - Алматы., 1986  
4.
 
Тәжімұратов Ә. «Шебердің қолы ортақ» - Алматы., 1977   
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
 
Мақалада  қазақтың  қолданбалы  қолӛнері  арқылы  жастарды  еңбекке  баулу  және 
ұлттық сана-сезімін қалыптастыру жолдары қарастырылған.  
 
РЕЗЮМЕ 
         В  статье  рассмотрено  национальное  прикладное  искусство  казахов  и 
патриотическое мышление будущих поколений, привлекая их к труду. 
 
 
 
УДК 391.2 
ЭСТЕТИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ УЧАЩИХСЯ НА УРОКАХ  ТЕХНОЛОГИИ 
СРЕДСТВАМИ ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОГО ИСКУССТВА 
 
Р.А.Дарменова - к.п.н., доцент, Г.М.Маханова - магистрант 1 курса 
(г.Алматы, КазгосженПУ) 
 
С  возрождением  культурных  традиций  нашего  народа,  его  языка,  истории  и 
искусства, развивается  общество в целом и происходит воспитание нового поколения  
людей –высококультурных, грамотных, знающих и любящих свое дело, т.е. патриотов 
своей  страны  и  своего  народа.  Создание  национальной  дидактики  обучения, 
возрождение  народных  способов  воспитания,  обучение  грамотных  специалистов  со 
знанием народных  традиций, народного искусства и.т.д.- задача системы образования 
и воспитания /1/. 
Эстетическое воспитание – это духовное развитие личности человека. Средствами 
эстетического  воспитания  учащихся  прежде  всего  являются,  такие  занятия  как: 
изобразительное искусство, музыка, литература, окружающая среда (природа, бытовая 
культура), а также творческая деятельность детей на занятиях по труду. 
На  современном  этапе  развития  нашего  государства,  учебно-воспитательный 
процесс должен всесторонне развивать эстетическое воспитание учащегося.  
Труд  был  и  остается  необходимым  и  важным  средством  развития  личности. 
Трудовое  воспитание  ребенка  начинается  с  формирования  в  семье  и  школе 
элементарных  представлениях  о  трудовых  обязанностях.  Производственный  труд 
школьников предполагает их участие в создании материальных ценностей. В процессе 
этого  труда  учащиеся  вступают  в  производственные  отношения,  у  них  развиваются 
профессиональные интересы, склонности, потребность в труде. 
Задача  настоящего  мастера-передать  свое  мастерство  следующему  поколению, 
чтобы  народное  ремесло,  творчество  наших  предков  продолжало  жить  и 
совершенствоваться.  Искусство  и  мастерство  не  принадлежит  самому  творцу,  оно 
является достоянием народа. 
Интерес  к  народному  творчеству  существовал  всегда.  Декоративно-прикладное 
искусство  это  бесценное  неотъемлемое  достояние  культуры  нашего  народа, 
накопленная веками. Так как искусство казахского народа складывалась в основном  в 
условиях кочевого образа жизни, оно определялось характером  

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті.  Хабаршы  №3 (6), 2011.
 
42 
Декоративно-прикладное  искусство  это  элемент  культуры  нашей  страны. 
Условием  эстетического  воспитания  и  развития  эстетической  культуры  личности 
ребенка может является использование народного искусства в педагогической работе с 
учащимися. Народное или декоративно-прикладное искусство способствует глубокому 
воздействию  на  мир  ребенка,  обладает  нравственной,  эстетической,  познавательной 
ценностью, воплощает в себе исторический опыт многих поколений и рассматривается 
как  часть  материальной  культуры.  Используя  народное  творчество  на  уроках 
технологии  как  средство  формирования  всесторонне  развитой,  духовно  богатой 
личности  школьников.  Школьный  возраст  важнейший  этап  развития  и  воспитания 
личности  учащегося.  Именно  в  этот  момент  активизируется  самостоятельность 
мышления,  развивается  познавательный  интерес  детей,  любознательность  к 
окружающему  миру.  В  связи  с  этим  возрастает  необходимость  в  воспитании  у 
школьников художественного вкуса, формирования творческих умений, осознание ими 
чувства  прекрасного  на  предмете  технологии  используя  декоративно-прикладное 
искусство  как  средство  эстетического  воспитания  школьников.  Красота  сделанного 
изделия  своими  руками  на  занятиях  доставляет  удовольствие,  стимулирует  трудовую 
активность школьников, формирует их способности, поддерживает желание создавать 
«искусство»  своими  руками,  самостоятельно  мастерить,  украшать,  вышивать, 
конструировать.  Самостоятельная  творческая  деятельность  школьника  развивает  
дарования  в  определѐнных  видах  занятий  –  изобразительном  искусстве,  декоративно-
прикладной  практике,  дизайнерском  и  др.  Развитие  способностей  у  школьников 
основывается  на  формировании  высокой нравственной  потребности  —  потребности  к 
творческому труду.  
Эстетическое воспитание – это целенаправленный процесс творческой личности, 
способной  воспринимать,  чувствовать,  оценивать  прекрасное  и  создавать 
художественные ценности (Б. Т. Лихачѐв). 
Преподавателю важно путем использования наглядных пособий, создавая условия 
для того, чтобы внимание учеников было сосредоточено на занятии, заинтересовать их 
не только предметом труда, но и сосредоточить внимание на красоте окружающего их 
мира  /2/.  Чтобы  преподаватель  сумел  показать  свое  чувство  и  отношение  к  миру 
прекрасного.  На  занятиях  по  труду,  природа  выступает  как  главный  предмет 
пристального  наблюдения.  Педагогическая  деятельность  должна  быть  направлена  на 
формирование у детей целостных представлений о природе как о живом организме, что 
является чуть ли не главным в эстетическом воспитании. 
Декоративно-прикладное  искусство  является  самым  древним.  Его  название 
происходит  от  лат.  decoro  -  украшаю,  а  «прикладное»  –  говорит  о  том,  что  оно 
используется  в  повседневной  жизни  человека.  Во  все  времена  человек  старался 
украсить  свое  жилище,  и  делал  он  это  путем  декоративно-прикладного  искусства,  с 
помощью материала который находил в природе т.е. в ход шло все – красиво изогнутое 
дерево,  кости  и  черепа  животных,  красивые  камни  и  т.д.  Народно-прикладное 
искусство – это плод творения ремесленников, их жизнь в старину, повседневный быт. 
Искусство  ремесленников  древности  помогает  познать  национальные  традиции, 
культурные  ценности.  Всегда  имеет  важное  значение  при  обучении  подрастающего  
поколения, передать им все лучшее, наиболее ценное из наследия наших предков. 
Обучая мастерству молодое поколение, мы не только сохраняем наше культурное 
достояние, но и воспитываем. Человек содающий прекрасное, не может иметь плохих 
мыслей  и  помыслов.  Здесь  имеет  место    и  момент  трудового  воспитания.  Валяние 
текеметов, ткачество, вышивание, да и все другие ремесла очень трудоемки  /3/. Здесь 
необходимо кропотливое, бережное отношение и любовь к своему делу.  
В  последнее  время  в  нашем  городе  стало  традицией  устраивать  ярмарки 
декоративно-прикладного  искусства.  На  улице  Жибек-Жолы  мастера  устраивают 

Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник №3 (6), 2011.  
43 
ярмарки  на  которых  показывают  товары  украшения  из  серебра,  сувениры,  войлочные 
изделия, изделия из дерева и кожи и т.д. сделанные своими руками /4/.  
Декоративно-прикладное  искусство  позволяет  сохранить  культурное  наследие 
страны,  информировать  людей  об  их  истории.  Дизайн  интерьера  во  многих  странах 
мира часто затрагивает народное творчество, вернее, берет некоторые мотивы из них, 
используя  их  в  самых  современных  изделиях.  В  последнее  время  в  моде  народные 
мотивы  /5/.  Национальный  стиль  является  мощной  частью  общего  образа  нашей 
страны, которая отражает самобытность культурного наследия Казахстана. 
Воспитывая  обучаю,  обучая  воспитываю–гласит  народная  казахская  поговорка. 
Задача  преподавателя  передать  свои  знания,  умения  и  мастерство  по  декоративно-
прикладному искусству подрастающему поколению. Творчество наших предков будет 
передаваться из поколения в поколение и совершенствоваться. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
1.
 
Марцинковская Т.Д., Григорович Л.А. Психология и педагогика. Учеб. - М. 2008г. 
2.
 
Рондели  Л.  Д.  Народное  декоративно-прикладное  искусство.  Книга  для  учителя.  –
М.: Просвещение, 1984 г. 
3.
 
Полунина В. Н. Искусство и дети. - М. 2010 
4.
 
Шацкая В. Н. Общие вопросы эстетического воспитания в школе.- М: 1987 г. 
5.
 
Шпикалова  Т.  Я.  Изобразительное  искусство.  Основы  народного  декоративно- 
прикладного искусства. – М.: 1996 г. 
 
РЕЗЮМЕ 
В  статье  рассматривается  процесс  эстетического  развития  школьников 
средствами народного декоративно-прикладного искусства на занятиях технологии. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
Мақалада қолданбалы қолӛнерін технология сабағында қолданып, оқушылардың 
эстетикалық байлығын дамыту процессі қарастырылған.  
 
 
 
ӘОК  371.035.3  

жүктеу/скачать 2,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: