Оқушының табиғатқа қатынасының қарқындылығы

154
Перцепетивті-аффективті жоғары деңгейде табиғатқа қа-
тынас қарқындылығының қалыптасуы ‰шін экологиялық білім 
беру процесі келесі нысандарға с‰йенуі керек: 
1. Табиғи объектілер мен құбылыстардың қатынастарының 
кеңдігі көпт‰рлілік эстетикалық құндылығын «олардың қайта-
ланбайтындылығы мен көркемдігін айқындау». 
2. Тұлғаның табиғат объектілерін қабылдау барысында 
табиғи (визуалды, аудиальды, иіс-дәмді), әлеуметтік (эстетика-
лық және этикалық сипаттар) кешенді өзектеу. 
3. Тұлғада эмоциялық және қызметтік табиғи объектілер-
мен кездесуге көңіл бөлу қабілетін қалыптастыру (сезім, 
бағалау, ассоциация, шығармашылық дәрежесін салыстыру, 
олармен шығармашылық әрекет). 
Жоғары деңгейдегі табиғатқа қарқынды қатынастың 
когнетивті компонентінің қалыптасуы ‰шін эмоциялық білім 
беру төмендегі нысандарға с‰йенуі қажет: 
1. Оқушылардың экологиялық ақпаратты іздеуде белсен-
ділігін өзектеу. Табиғат әлемі туралы деректерге оқушыларда 
жоғары сенсетивтілікті қалыптастыру. 
2. Оқушыларды қарапайым өзіндік натуралистік және 
экологиялық бақылаулар жасауға ‰йрету. Сөйтіп, өздігінше 
«табиғат сырларын» тануға, табиғат әлеміне қызығушылығын, 
танымдық қабілетін арттыруға себеп болады. Әрине, педагог 
экологиялық ақпарат ағынында оқушыға кеңесші болады. 
Табиғат әлемімен әрекеттесудің стратегиясы
мен технологиясын қалыптастыру саласында экологиялық 
білім берудің мазмұны 
Экологиялық білім берудің ‰шінші міндеті – табиғат объек-
тілерімен әрекеттесуде нақты технологиялар мен адекватты 
стратегияларды қалыптастыру. 
Экологиялық тұлғаның маңызды сипаттамасы болып оның 
табиғат әлемімен прагматикалық емес әрекеттесуге ұмтылуы, ал ол 
экологиялық психопедагогика позициясы бойынша нақты табиғи 
объектілермен практикалық қызмет барысында сай стратегиялар 
мен технологияларды меңгеру қалыптастырылады. 

155
Табиғат әлемін эстетикалық меңгеруде көркемөнер ‰лкен 
‰лес қосады. Орманға саяхат барысында пейзаж, жеке жануар-
лар немесе өсімдіктердің өз ‰лкендіктерімен, симметриясымен 
суретін салу және т.б. Табиғи объектілерді салу ассоциациялар-
ды белсендіреді, гармониямен табиғат әлемінің нәзіктігін, оның 
сезгіштігі мен ренжітілуін көруге себеп болады. 
Әдеби шығармашылықта экологиялық білім беру мақса-
тына табиғат әлемі тақырыбына жазылған шығармалар мен 
әндер, әңгімелер, жеке ландшафттарға, жыл мезгілдеріне 
арналған т‰рлі көркем сөйлесулер арқылы қызмет етуі м‰мкін. 
Мектептегі білім беруде табиғат әлемін танудың ғылыми техно-
логиялары педагогтар тарапынан белсенді қолданылуы, әсіресе 
келесілер: коллекциялау және оларды ж‰йелеу, бақылау ж‰ргізу 
және к‰нделікті сурет салу, ‰й жануарлары мен өсімдіктерді к‰ту, су 
ағзалары д‰ниесі аквариумдармен танысу, оны дайындау, тазалау, 
сауықтыру, олардың сипаттамасын ‰йрену, саңырауқұлақ өсіру, 
өсіп-өнуі мен көбеюін бақылау, орманда жеміс-жидек жинау, балық 
аулауды көрсету, ‰йрету, дәрі-дәрмек дайындау ‰шін шипалы 
өсімдіктер жинау, фото-аңшы және т.б. экологиялық білім беру 
процесінде жоғары дәрежеде құнды материал беретіні ғылыми 
дәлелденген. 
Табиғат қорғау қызметі технологияларында оқушылардың қыс-
қы кезеңде жануарды қоректендіру экологиялық білім беруде бір 
тізбек ретінде қалыптасуы м‰мкін. Кең тарағаны – құстар ‰йшіктері, 
оны дайындау, орналастыру ережелері тамақ ретінде т‰рлі дәндерді 
жазда қамдау кейбір қорғауды қажет ететін құс т‰рлерін 
жыртқыштардан қорғау шаралары, жас энтомологтар клубтарын 
құру, оқушылардың балықтардың шабақтарын қорғауға қатысуы 
және т.б. Экологиялық білім беру мазмұнында ауылшаруашылық 
жұмыстарын салауатты ж‰ргізу туралы мағлұмат (тынайтқыштар, 
улы химикаттар). Табиғат қорғау туралы плакаттар мен көрмелер, 
баяндамалар, көгалдандыру және т.б. жұмыстармен, табиғат қорғау 
мәселелерімен оқушылар, педагогтар айналасуы қажет. 
Оқушылардың табиғат әлемімен әрекеттесудің стратегиялық 
және технологиялық дайындығын экологиялық прагматизмге емес, 
шынайы табиғат с‰йіспеншілігін қалыптастыру, тіпті «өндіруші» 
технологиялар прагматикалық емес, танымдық, эстетикалық 
құраушыларға басым көңіл аудара отырып дамыту. 

156
I

жүктеу/скачать 1,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: