Шеберлік негіздері
Техносфера мен биосфера арасындағы энергетикалық
жүктеу/скачать 1,54 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Табиғат әлемін рухани құндылық ретінде қабылдау.
| 2. Техносфера мен биосфера арасындағы энергетикалық
алмасу т‰сінігі. Адам өзінің жасануы арқылы антропогенді ортамен «екінші табиғатпен» қоршаған техносфераны жасады, ал ол планетар- лық масштабтағы к‰шті энергетикалық факторға айналды. Адамзаттың технологиялық қуыты кең тараған қиялды жаратты, яғни антропогенді ортаның, техносфераның ажыра- мастығы мен байланыссыздануы – бір жағынан және табиғат әлемінің эволюциясы мен биосфера – екінші жағынан. Мұндай көзқарастың салдарынан адамның өмір шарттарын жақсарта- тын қоғамдық даму стратегиясы оның тұрмысының жайлы- лығы, тамақтың мөлшері және т.б. болып санала бастады. Кез келген технологиялық процесс табиғаттан зат пен энер- гияны алудан басталады, содан соң оны тасымалдау, өндеу және қажетсіз қалдықтардың бөлінуімен, оларды қайтадан биосфера- ға тастаумен аяқталады. Демек, бір-бірімен байланысқан энерге- тикалық екі цикл емес, біреуі – биосферада, ал екіншісі – техно- сферада, ал ортада бір жалпы энергетикалық алмасу ғана бар. Табиғаттан алынған ресурстардың бар болғаны 2-10%-ы ғана пайдаланылады, сіңіріледі, ал қалған 90-98%-ы биосфераға тасталатын өңдеу қалдықтары болады. Бұл қалдықтар бастапқы құраушыларға ыдырамайды және биосфера сіңіре алмайтындай кешендер т‰зіледі, яғни оны ластайды, сөйтіп қалдықтармен бірге көміп тасталады. Сонымен, техносферамен биосфера арасындағы энерге- тикалық айналымды т‰сіну тұлғаның адамдармен табиғаттың бірлігін және олардың біртұтас биологиялық ағза екенін т‰сінуге м‰мкіндік береді. 3. Табиғат әлемін рухани құндылық ретінде қабылдау. Қоғамдық экологиялық салада антропоцентристік пара- дигманың басымдылығы табиғи құндылықты тек абсолюттік экономикалық доминанттық деп қарастырады. Қоршаған орта- ны қорғау қажеттігі идеясы экономикалық логикаға, яғни 151 «табиғи ресурстарды» ‰немдеуде экономикалық ресурстардың бір т‰рі деп қарастыруға тіреледі. Бірақ табиғи объектілердің көпшілігінің адамға көрінетін экономикалық құндылығы жоқ. Зерттеулер тек жануарлармен өсімдік т‰рлерінің 5%-ын жеуге жарайтын немесе басқа т‰рлі экономикалық жағынан қолданылуы м‰мкін. Бұл мәселенің басқа тұрғыдан қаншалықты көрнекі екенін басқа жағдаймен айқын көрсетіп отыр. Бір «экономикалық құн- дылығы жоқ» табиғи объектіге қауып төнгенде, тіпті оған адамдар құрметпен с‰йіспеншілік көрсететін, тіпті ол адамдар ‰шін рухани психологиялық құндылық болып саналатын болғанның өзінде ғалымдар оның экономикалық құндылығын дәлелдеу ‰шін т‰рлі жолдармен кейде құндылықтарды да пайдаланып, ол объектіге «табиғаттың жанашыры» болуға лайықтығын экономикалық тиімділер ғана құнды екенін көрсетуде. Мысалы, қараторғайдың тек шырайлы көктемнің келге- нінің белгісі, символы, әдемі әнші және т.б. болуы оған қамқор болуға негіз бола алмайды немесе аз, сондықтан оқушыларға оның экономикалық пайдалылығы туралы аргументтер кел- тірілуі (қараторғай ‰шін ‰йшіктер жасау, өйткені олар бау- бақша зиянкестерін құртады). Сонымен, табиғат әлемінің рухани құндылығы көрінісі тұл- ғаның адамдармен табиғаттың психологиялық және тұлғалық деңгейдегі біртұтастығын сезінуге м‰мкіндік береді. жүктеу/скачать 1,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|