эутрофты  (немесе эвтрофты), ал құнарсыз топырақта ӛсетіндер- ді  олиготрофты

51 
топырақ (рН=7-8); ӛте сілтілі топырақ (рН=8-9). Кейбір ӛсімдік-
тердің топырақ ерітіндісінің белгілі рН мӛлшерінде ӛсетіндерін 
– 
индикаторлар
деп атайды. Осындай ӛсімдіктер арқылы топы-
рақтың қышқылдылығын, құнарлы немесе құнарсыз топырақ 
түрлерін анықтауға болады. 
Қышқыл топырақта ӛсетін ӛсімдіктерді – 
ацедофилдер
, 
сілтілі топырақта ӛсетіндерді – 
базифил
(базофил), ал бейтарап 
(рН=6-7) топырақтарда ӛсетіндерді – 
нейтрофилдер
деп атайды. 
Жасыл ӛсімдіктердің ӛсіп дамуына азоттың әсері орасан 
зор. Бірақ ӛсімдіктер ауадағы инертті газ күйінде болатын азот-
ты (N
2
) пайдалана алмайды. Ӛсімдіктер топырақтағы аммоний 
(NH
+
4
) және нитрат (NO
3
) тұздарын сіңіре алады. Бірақ, топырақ 
ерітіндісінде нитраттардың мӛлшері ӛте аз. Осыған сәйкес, то-
пырақта азоттың кӛбірек болғанын қалайтын, талап ететін ӛсім-
діктерді – 
нитрофилдер
, ал топырақта азот аз мӛлшерде бола-
тын жерлерде ӛсетін ӛсімдіктерді – 
нитрофобтар
деп атайды.
Нитрофильді ӛсімдіктерге орман таңқурайы (Rubus idaeus), қы-
зыл аюбадам (Sambucus racemosa), құлмақ (Humulus lupulus), 
адамзат мекеніндегі органикалық қалдықтар бар жерлерде ӛсе-
тіндер: сүйелшӛп (Chelidonium majus), меңдуана (Hyoscyamus 
nider), қалақай (Urtica dioica), тәжігүл (Amaranthus retroflexus), 
т.б. 
Кальций (Са) топырақ құрылымын (структурасын) жақсар-
тады, ауыр металдар мен хлоридтердің зиянды әсерін залалсыз-
дандырады. Карбонатты топырақтарда Са-3% және одан жоғары 
болса – оны кальцийге бай топырақтар деп атайды. Осындай 
жағдайда ӛсетін ӛсімдіктерді – 

жүктеу/скачать 1,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: