матикасы қырларына келгенде шығып кетеді. Осы тұста синтаксис ком-
муникативтік тіл білімінің өрісіне енеді.
Қандай тілдік бірлік болмасын, оның үш жағы бар: формасы, мазмұ-
ны жəне қызметі.
Мəтін формасы оның құрылымдық тұтастығының көрінісі болса,
мағыналық тұтастығын тақырып бірлігі анықтайды, ал қызметі мəтін-
нің қатысымдық тұтастығынан көрінеді. Осылардың барлығының бірлігі
мəтіннің жалпы тұтастығын құрайды.
Мəтін қызметін анықтайтын жағдайлар: адресат, жағдаят, коммуни-
канттардың қарым-қатынасы, олардың білімі, т.б.
Адамдардың қарым-қатынасының түрлеріне байланысты əртүрлі
қатысымдық мақсатты бағыттағы сөйлеу түрлері туындайды. Олардың
бастыларын атайтын болсақ: бір нəрсе туралы хабарлау, ақпарат беру;
өзінің ниетін, көңіл-күй, сезімін білдіру; басқа адаммен байланыс орнату
немесе оған əсер ету т.б.
Осыған байланысты мəтін түрлерінің негізгі қызметтерін былайша
топтастыруға болады; 1) хабарлау, ақпарат беру қызметі; 2) экспрес-
