Əдебиеттер
1. Адлер Х. НЛП: современные психотехнологии. – Спб.: Питер, 2000
2. Адлер Г. НЛП в действии. – Спб.: Питер, 2002
3. Берн Э. Люди, которые играют в игры. – М., Современный литератор, 2001
4. «Жас Ғалым – 2005» атты республикалық ғылыми-практикалық конференциясының
еңбектері. Жаманқұлов А.А., Сабекова Д.Ə. Ойын - əлеуметтік қарым-қатынас мектебі.
Тараз – 2005
5. Психология. Адамзат ақыл-ойының қазынасы. 10 томдық. Гуманистік психология (5-ші
томы) – А., 2005
6. Мудрик А.В. О воспитании старшеклассников. – М., «Просвещение» 1981
7. Психология. Адамзат ақыл-ойының қазынасы. 10 томдық. З.Фрейд жəне неофрейдизм.
Психотерапия (2-томы) – А., 2005
8. Virginia Evans Round-up 5. Student’s book. Longman, 2005
9. Michael Swan, Catherine Walter. The New Cambridge. English Course. Teacher 2. Cambridge
University Press, 1999
10. Бубличенко М.М. Гипнотические приемы в общении. – Ростов н/Д: «Феникс», 2005
11. Михаил Кипнис. Тренинг коммуникации. 2-е издание, стереотипное. – М.: «Ось-89», 2006
Ағылшын тілі сабақтарында қарым-
қатынастың интерактивті формасын
дамыту жолдары
Іскерлік
ойыны
Рөлдік
ойын
Дебат
Əңгіме
–
сұ
хбат
Диалог
25
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
RESSENTIMENT ИНДИВИДУАЛЬНОГО В МАССОВОМ ОБЩЕСТВЕ
Академия экономики и права
А.К. Жолдубаева
Примерно 100 лет назад Г. Лебон характеризовал свою эпоху рубежа ХIХ и ХХ веков как
эпоху качественно переходную, мощной стихией значимых для всего мира революционных и
военных событий, прощающуюся со всей предыдущей историей общества и открывающей дверь
совершенно новым социальным явлениям. В этой связи он писал: «Каковы будут основные идеи,
на которых воздвигнутся новые общества, идущие нам на смену? Мы этого пока не знаем. Но мы
уже теперь можем видеть, что при своей организации им придется считаться с новой силой,
последней повелительницей современной эпохи – могуществом масс …. наступающая эпоха
будет поистине эрой масс» [1].
Реальная проблема сохранения индивидуальности в современных условиях находит свое
отражение в различных теоретических концепциях. В философии сложились, как минимум, три
концептуальных подхода к пониманию феномена массообразования:
1. В качестве основных свойств человека масс выделяются его изменчивость,
многомерность и потому неопределенность, которые не исключают творчества и мобилизации
индивидуальных способностей в адаптации к усложняющейся и быстро меняющейся реальности.
Так, Г. Блуммер, различая толпу и массу, последнюю в противовес первой представляет в виде
некоего конгломерата обособленных, изолированных, анонимных индивидов, поскольку
последние находятся под влиянием очень широкого пространства активного географического и
социально-культурного перемещения современного человечества. По отношению к этому
пространству правила локальных культур и сфер не работают. Миграции, разнородная и зачастую
противоречивая информация из газет, радио, кино, образования – факторы, способствующие
потере индивидами привычных правил и их попадание в новый, неизвестный, неупорядоченный
для них мир. В хаосе этого мира никто уже не надеется на согласованные действия, поскольку
каждый индивид воспринимает другого как непонятного. Вследствие этого отдельный человек
исходит только из собственных сил и способностей. Его самореализация, не знающая правил,
является спонтанной и самобытной. Он действует, реагируя на тот объект, который привлек его
внимание, и способом только ему свойственных порывов. В этих условиях, чтобы выжить,
человек массы, согласно Блуммеру, не только не лишается своего самосознания, но, наоборот,
способен довольно сильно обострить его [2].
2. Приверженцы противоположной (наиболее многочисленной) позиции признают в
качестве характерной черты масс отсутствие в них индивидуальности. По их мнению,
постоянная спешка, интенсификация общения, односторонность деятельности приводят к
деградации человеческих отношений и взаимному отчуждению, безразличию к жизни и
страданиям другого человека. В свою очередь, мощное производство, вовлекая в свою орбиту
миллионы людей, превращает их в послушные части общего огромного механизма, обезличивая,
лишая воли, желания самостоятельно определять собственное поведение.
Массы здесь определяются как «механизированное общество», в котором человек является
лишь придатком машины, дегуманизированным элементом технологии, автоматически
подчиняемым заданному ритму жизни и правилам функционирования производства. Его
(человека) суть, с рассматриваемой точки зрения, заключается в том, что он по природе своей есть
зомбированное социумом, а потому программируемое существо, не обладающее самосознанием,
поскольку не осознает своего бытия как в плане логического мышления, языка, социальных
нормативов, так и духовных традиций, религиозной обрядности.
Один из теоретиков доктрины массового общества Д. Макдональд по этому поводу пишет:
«…поскольку люди организованы (точнее: дезорганизованы) как масса, они утрачивают свои
человеческие идентичность и качество. Ибо масса в историческом времени – это то же самое, что
и толпа в пространстве: огромное количество людей делает невозможным выражение их как
человеческих существ, так как они соотнесены друг с другом ни как индивидуальности, ни как
члены сообществ; в самом деле: они совсем не соотнесены друг с другом, а только к чему-то
отделенному от них, абстрактному, обесчеловеченному…
Массовый человек – это уединенный атом, однородный с тысячами и миллионами других
атомов, неотличимый от них и составляет вместе с ними «толпу одиноких»…» [3, с. 69]. Другими
26
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
словами, массе совершенно не свойственно стремление к утверждению уникальности,
реализуемой как в неповторимом облике индивида, так и в оригинальности его поведения и
своеобразии «образа жизни»; он (индивид) живет так, как если бы не имел органов чувств: он не
видит вещей, которые у него перед глазами, не слышит слов, звучащих у него в ушах [3, с. 49].
Напротив, он принимает «рациональное планирование и нормирование» жизни в соответствии с
требованиями крупного промышленного производства как нечто разумное, правильное и само
собой разумеющееся, как естественное русло его самоосуществления.
Цивилизованный человек, иронизирует Юнг, научился делать свою работу без песнопений и
барабанной дроби, которые гипнотически вводили бы его в состояние «делания» [4]. Тем самым,
люди становятся все более похожими друг на друга, теряя при этом неповторимую
индивидуальность и свободу, начинающуюся по ту сторону социальной сферы и духовной жизни
личности: «Солистов больше нет. Есть один хор» [5].
Описанное состояние необыкновенно явственно запечатлено в романе норвежского
писателя Кнута Гамсуна, демонстрирующего различные слои общества, где везде царят ледяное
равнодушие, углубленность в повседневные заботы, за которыми нет ничего светлого. «Общество,
какое оно есть, не желает ничего знать о своих изгоях, о тех, кто оказался выброшенным на
обочины жизни, ибо каждый человек в этом обществе занят собой, своими мыслями и делами» [6].
Близкую мысль также утверждает Гвардини, констатируя неприменимость употребления
представлений об индивидуальности к «человеку массы: «Такой человек не устремляет свою волю
на то, чтобы сохранить самобытность и прожить жизни по-своему (выделено мною – Ж.А.),
преобразовав окружающий мир так, чтобы он вполне соответствовал ему и по возможности ему
одному. Скорее напротив; он принимает и предметы обихода и формы жизни такими, какими их
навязывает ему рациональное планирование и нормированная машинная продукция, и делает это,
как правило, с чувством, что это правильно и разумно… Для него естественно встраиваться в
организацию – эту форму массы – и повиноваться программе, ибо таким способом «человеку без
личности» задается направление» [7].
Столь же мало характеризует «человека массы» желание положить в основу своей жизни
собственную инициативу. Он более склонен отправляться от программ, которые «задают» ему
многочисленные организации: включенный в них, направляемый ими «человек без
индивидуальности» вовсе не находится в непримиримом конфликте с ними, отыскивая и здесь
способы осуществления своего бытия. Как закономерный результат - утрата чувства личной
ответственности, авторства в своих поступках, подчинение инструкциям, общим правилам,
требованиям, мнениям.
В центре внимания Г. Марселя, автора труда под многоговорящим названием «Деградация
человека», вопрос, насколько свободен современный человек и действительно ли он по-прежнему
«незаместим» в акте принятия нравственного решения [8]. Марсель полагает, что в наше время в
распоряжении «технократов» находятся такие средства воздействия на индивида, которые дают
возможность лишить его способности принять свободное решение. Он не свободен и там, где,
согласно стоикам, коренилась его последняя свобода: свобода «перестает быть», когда условия
человеческого бытия перестают отвечать человеческому достоинству; свобода избежать
необходимости подчиняться чужой воле, сколь бы мощной и всесокрушающей она ни была. В
«оруэлловском мире», навстречу которому, согласно философу, «технократы» ведут общество,
стоическая позиция исключается, ее фундамент рушится вместе с этой последней свободой:
«убежать в небытие» невозможно – не пустят. При этом, Марсель убежден, что средства
психологического давления на личность, созданные с помощью современной науки и техники,
делают вполне возможной подмену «личностного» акта нравственного решения столь же
«безличным», сколь и безнравственным «решением», навязывая индивиду «выбор», потребный
власти.
3. Ж. Бодрийяр, как представитель третьего подхода, конституирует современное общество
масс как полную противоположность социальному, рациональному. Если для рациональности,
согласно его мнению, характерны целенаправленность, организованность и упорядоченность за
счет отличия существенного от второстепенного и, следовательно, выявления противоположного,
а также иерархии, структуры в воспринимаемой и моделируемой реальности, то для массы - это
«соединенные пустотой индивидуальные частицы, обрывки социального и распространяемые
средствами информации импульсы…Черная дыра, куда проваливается социальное» [9]. Большее,
на что способна социальность в освоении масс, - это их статистическая фиксация и выражение
формулой 1+1+1+…, понимаемой как единственно возможный способ утверждения того, что в
27
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
существовании людей есть нечто, стоящее за границами социального: непредсказуемость и
дезорганизация (преступность), бессмыслица и т.п. Бодрийяр использует латинское слово «ne -
uter», означающее «ни то, ни другое», подразумевая при этом, что все единицы массы есть
«промежуточные объекты» и хаотически сталкивающиеся друг с другом «кристаллические
скопления», где саму массу скорее следует определить как биологическое образование, сравнимое
с «белковой массой».
Подытоживая сказанное, можно отметить, что общим в трех указанных выше подходах
выступает позиция, характеризующая человека масс, прежде всего, через такое фундаментальное
свойство, как отсутствие индивидуальности, из чего следуют производные свойства: незнание
себя (вплоть до бессознательной самореализации), неспособность к самоуправлению
(внушаемость, уподобление рабам чужой воли), безответственность, отсутствие творчества и, как
следствие, низкий уровень образованности в целом культуры.
В определенном смысле правы были и Г. Лебон, и Р. Гвардини, и Х. Ортега-и-Гассет, когда
утверждали, что развитие цивилизации, в основе которой лежит структурность, контроль,
управление (все, что связано с наукой и техникой), порождает массовидного человека – робота,
искусственное, усредненное, упрощенное в культурном плане существо. Но прав также и Ж.
Бодрийяр, выделявший в массах свойство, родственное всем биологическим явлениям, - свойство
мимикрии (незаметности, неопределимости, стихийного приспособления к чему угодно) в
условиях усложнившейся среды обитания. Нельзя не согласиться и с Г. Блуммером, полагавшим в
качестве результата научно-технического прогресса трансформацию общества в совокупность
изолированных (отчужденных) друг от друга индивидов с характерной для каждого обостренной
индивидуально-субъективной чувствительностью к изменчивому миру, динамичным ситуативным
мышлением. Действительно, потеря собственной сущности превращает конформизацию в некий
императив: человек имеет право быть уверенным в себе и в своем будущем, если ведет себя в
соответствии с ожиданиями других. Однако расплачиваться ему придется полным отказом от
своей спонтанности, свободы и, что страшнее всего, индивидуальности.
Современная социальность подавляет человека, желая сделать его своей собственной,
правильной, с точки зрения этой социальности, действующей частью. Человек, сознавая свою
уникальность, вглядываясь в самого себя, в свои сущностные характеристики и возможности
воздействовать на условия своего существования, он в тоже время все быстрее и острее приходит
к пониманию своей хрупкости, незащищенности. А живущее в нем индивидуальное начало,
присутствующее, хотя бы, даже еще и в неразвернутой, в мало реализованной, в бессознательной
форме, тем не менее, сопротивляется этому воздействию, поскольку индивидуальность не может
стать частью чего бы то ни было – социума, общества, еще каких-то других конечных
определенностей.
Индивидуальность – это всегда некое «целое в себе», не становящееся частью чего-то
другого, и использована она может быть лишь для своего собственного саморазвития. «Все это
может означать две вещи. Либо отдельный человек растворяется без остатка в целостных системах
и становится простым носителем функций – чудовищная опасность, угроза которой является нам
во всем, что происходит в мире; либо же человек, включившись в большие системы жизненного и
трудового уклада, откажется от свободы индивидуального развития и творчества, которая стала
теперь невозможной, чтобы всецело сосредоточиться на своем внутреннем ядре, попытаться
спасти хотя бы самое существенное» [10].
Литература
1.
Г. Лебон. Психология масс. – Минск – М., 2000. – С. 148.
2.
См.: Блуммер Г. Коллективное поведение (раздел «Масса») // Американская
социологическая мысль. – М., 1994.
3.
Macdonald D. A theory of mass culture. In: Mass culture. New York, 1965. – Р. 69.
4.
Jung CG. Aproaching the unconscions / Man and his symbols. NY., 1968. - P. 80.
5.
Ортега - и - Гассет Х. Избранные труды. М., 1997. - С. 45.
6.
Гамсун К. Собр.соч. В 6 т. – М.: Худ.лит., 1991.Т. 1. - С. 15.
7.
Гвардини Р. Конец нового времени. Вопросы философии. 1990. № 4. - С. 145.
8.
Марсель Г. Деградация человека. М., 2003.
9.
Бодрийяр Ж. В тени молчаливого большинства, или Конец социального. – Екатеринбург,
2000. – С. 8.
10. Гвардини Р. Конец нового времени. Вопросы философии. 1990. № 4. - С. 145.
28
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІ ТУРАЛЫ
КЕЙБІР МƏСЕЛЕЛЕР
М.Əуезов атындағы ОҚМУ
Н.А.Еркебаева, М.Дүйсекова
XXI ғасырда білім мен ғылым саласында болып жатқан өзгерістер болашақ мамандар
даярлауда жоғары мектептің алдына жаңа міндеттер қойып отыр. Осыған орай, бүгінгі əлеуметтік
білім беру кеңістігіне сай бейімдеп білім алу, жалпы ғаламдық танымды, ойлауды дамыту, өзінше
ғылыми тұжырым жасауға, олардың қажетіне қарай ғылым жетістігін сұрыптауға, студенттің
өзінің іс-əрекетінің субъектісі болуына мүмкіндік туғызу – көкейкесті мəселе. Өйткені, тек жоғары
білімді маман ғана қоғам мен экономиканың, əлеуметтік жəне мəдени өркендеудің көшбасшысы
бола алады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаев Қазақстан халқына арнаған
жолдауында: «XXI ғасырда білім беру ісін дамыта білмеген мемлекет құрдымға кетері хақ.
Сондықтан біз болашақта жоғары технологиялық жəне білікті өнеркəсіп мамандарының шоғырын
қалыптастыруымыз қажет. Бұл орайда, Қазақстандағы жоғары оқу орындарының міндеті-əлемдік
стандартқа сай білім беру, ал олардан алынған дипломдар дүние жүзі мойындайтындай болуы
қажет. Біз əрбір Қазақстан азаматтарының дұрыс мүмкіндіктермен жоғары білім алуына кепілдік
беруіміз қажет», - деген болатын [1].
Қазіргі білім берудің барлық деңгейлерінде зерттеулік, компьютерлік, жобалық жəне
көптеген өзге де инновациялардың кең ауқымы байқалады. Алайда, бұл инновациялардың басым
көпшілігі технологиялық жеткіліксіздігі мен теориялық негізінің əлсіздігі салдарынан жаппай
білім беру жүйесіне айтарлықтай ықпалын тигізе алмай келеді. Десек те, жаңа аталмыш үлгілер
ескі білім беру парадигмасы шектеулерінің жойылып, оның орнына жаңасының құрылып
жатқандығын растай түседі.
Жоғары оқу орындарының инновациялық іс-əрекетіндегі қолданбалы тəжірибенің көп
түрлілігі Қазақстандағы əлеуметтік-экономикалық ерекшеліктерді ескере отырып, жаңа бағыт-
бағдарды айқындауды, теориялық тұрғыдан ұғынуды, жалпылауды жəне сараптауды қажетсінеді.
Заман талабы өзгерген сайын университеттерге, жоғары оқу орындарына қоғам тарапынан
қойылатын талап та өзгерді.
Қазіргі кезде экономика мен өндірістің қарқынды дамуының арқасында жағдай мүлде
өзгерді.
Қоғамның жан-жақты дамып, гүлденуінің бірнеше факторлары бар:
1)
Жаңа ғылыми жаңалықтардың, кəсіптік білімдердің, білікті қызметкерлердің пайда болуы;
2)
Əлемдік қауымдастықтағы экономикада «нарықтық механизмдерді» күшейтуге бетбұрыс
жасау, саяси жүйеде демократияны тереңдету жəне кеңейту;
3)
«Адам бəрінен жоғары» - деген батыстық қағида тұтынушы сұранысын жақсартудың ең
жоғары деңгейіне алып келді. Өз азаматтарының азық-түлік пен əр түрлі қызмет түрлеріне
қатысты қажеттілігін қамтамасыз ету-міне бұл, қоғам дамуы деңгейінің бүгінгі көрсеткіші.
Бұл əрине жоғары білім беру жүйесін де айналып өтпейді.
Қазіргі кездегі жоғары білімнің мақсатына жаңаша түсінікпен қарасақ, оны дамытудың
басты стратегиялық бағдары - өмірге жауапкершілікпен қарайтын, дүниетанымдық мəдениеті
жетілген, шығармашылық ойлауға дағдыланған, іскерлік қабілеттілігі биік, гуманистік ойлауы
басым, инновациялық ілімімен қаруланған адамгершілік қасиеттері мол білікті мамандардың жаңа
ұрпағын қалыптастыру болып табылады.
Ал енді, жоғары кəсіби білім берудің алдында тұрған неғұрлым маңызды, мəнді міндеттерге
келсек, мыналарды бөле-жара атаған жөн.
- біріншіден, білім жүйесін жетілдіру;
- екіншіден, оны үздіксіз əрі көпсатылы құрылым ретінде енгізу;
- үшіншіден, халықаралық біліми кеңістікке кіру.
Қазақстан Республикасында жоғары білімді реформалаудың басты бағыты болашақ
мамандардың кəсіби білімінің бағдарын жетілдіру екені анықталды.
Бүгінгі таңда бұрынғы жоғары білім беру жүйелерін осы заманғы əлеуметтік, экономикалық
даму тұрғысынан жетілдіру талап етіледі. Ең басты мəселе-білімді жетілдіру, жаңа жүйеге көшу
болып табылады.
29
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
Еліміздегі жоғары оқу орындарында білім мен ғылымдағы ең алуан түрлі жəне болашағы
зор қазіргі заманғы білім беру технологиялары ендірілуде.
Оқытудың кредиттік жүйесін, қашықтан тыс оқыту формасын енгізуді, маман дайындаудың
көпсатылы құрылымына көшуді, оқу үдерісінде қазіргі заманғы білім беру технологиялары мен
сабақ берудің озық əдістерін қолдануды атап айтуға болады.
Білім беру жүйесінің бəсекеге қабілеттілігін арттыру үшін оны халықаралық стандарттар
деңгейіне шығару қажет, бұл бүгінгі күннің өзекті мəселесі болып табылады.
Қазақстанның жоғары кəсіби білім берудің көп деңгейлі құрылымы жəне жоғары мектептің
халықаралық білім беру жүйесіне жоспарлы интеграциялануы, жоғары оқу орнын қазіргі
заманның талаптарына сай басқару мəселелері жаңа тəсілдерді талап етеді. Болашақ мамандардың
шығармашылық мүмкіндіктерінің дамуына, олардың білім беруде кредиттік жүйені енгізу
жағдайларында кəсіби хабардарлығының бейімделуі жоғары оқу орындарында оқу үдерістерін
ұйымдастыруда сапалы өзгерістердің қажеттілігін көрсетеді.
ҚР Білім жəне Ғылым министрлігі «Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың
2015 жылға дейінгі тұжырымдамасын» дайындап, көрсетілген кезеңдердегі білім қызметкерлері
мен білім беру мекемелерінің міндеттерін анықтаған болатын.
Ал, Елбасымыз 2004 жылы білім беруде атқаруға тиісті нақты істер белгіленген 2005-2010
жылдарға арналған отандық мемлекеттік бағдарламаны бекітті. Ендігі жерде біз білім берудегі
басты құжат осы деп есептейміз [3].
Əлемдік білім кеңістігіне ену Қазақстанның жоғары оқу орындары Халықаралық
стандарттау ұйымы (ISO – International Standard Organisation) дайындалған 2000 жылғы
нұсқаудағы ISO 9000 стандарттар сериясының талаптарынан кем түспейтін, ұлттық
ерекшеліктеріміз ескерілген сапалы білім беру қызметін ұсынғанда ғана мүмкін болады [4].
Себебі, біздің ғасыр – білім, ғылым жəне сапа ғасыры. Осы үшеуі элитарлық білімнің негізі болып
табылады. Біз жоғары оқу орындарын тек білім беруші мекеме деп қарайтын біржақты түсініктен
арылып, оның ғылымның бастауы жəне орталығы екенін ұғынғанымыз абзал. Өйткені, элитарлық
білімді ғылым жетістігінсіз беру мүмкін емес, ал оның деңгейін анықтайтын өлшем – сапа.
Ендеше, жалпыға бірдей жоғары білім беруден элитарлық жоғары білім беруге біртіндеп көшуіміз
қажет.
Сапа менеджменті жүйесін (СМЖ) енгізу жоғары оқу орнын əлемдік білім кеңістігінде
интеграциялау үшін қажетті шарт болып табылады.
Болашақ мамандардың кəсіби қызметі сапасының өзгеруі бəрінен бұрын қазіргі заманғы
білім беру технологияларын енгізуден тұратынымен байланыстырылады. Сондай-ақ ұжымның
корпоративті мəдениетін құруға «концепциялық», маңызды шешімдерді қабылдауда жоғары
деңгейлі менеджерлердің де сипаты өзгереді.
Жоғары білім беру жүйесін дəстүрлі принциптермен басқарумен жоғары білім беру
саласындағы елеулі өзгерістердің қажеттілігінің арасындағы қайшылықтарды шешу қажеттілігі
жаңа əлеуметтік-экономикалық жəне мəдени жағдайлармен байланыстырады, жоғары білім
берудегі басты мақсаттары жəне құндылықтары жайындағы көрсетілуінің өзгертілуі барлық
жоғары білім беру жүйесіндегі даму тенденциясын анықтайды. Жоғары білім беру қызметі
саласында Сапа менеджмент жүйесін қалыптастырғанда ғана жоғары оқу орны қарқынды дамуы
мүмкін.
Сапа менеджменті жүйесі бойынша кез келген іс-əрекет түрін үдеріс деп қарастырамыз. Осы
жүйе бойынша үдерістік тəсілді қолдану кіріс пен шығысты анықтауды қажет етеді. Оқыту
үдерісінің кірісінде трансформацияланатын объектілер (талапкер, меңгеруге қажет ақпарат), ал
шығысында (оқыту үдерісінің нəтижесінде алынған трансформацияланған нысандар, бакалавр,
маман, магистр...) өзінің меңгерген білімі мен біліктіліктерінен, құжаттағы ақпараттық үдеріс-
оқыту үдерісі іс-əрекетінен, қызмет, амалдарынан тұрады. Оқыту үдерісіне жоғары оқу орнының
басқару органдары оқу үдерісін басқаруды, ұйымдастыруды іске асыра отырып əсерін тигізсе,
оқыту үдерісіне көмек, тірек болатын механизмдер (құралдар, жоғары оқу орнының
инфрақұрылымы, оқу-көмекші қызметшілер) өз əсерін оқыту үдерісіне тигізеді.
Жоғарыда сипатталған тəсіл жалпы жоғары оқу орнында маманды дайындау жүйесін
көрсетеді.
Жоғары кəсіптік білімді дəрежедегі маманды дайындауда осы маманды қажет ететін
тұтынушы кəсіпорындар, өндіріс жəне тағы басқа елдің қажетін қамтамасыз ететін ұжымдар,
жоғарыдағы модельде тұтынушы болып табылады. Жоғары оқу орнының білім беру қызметі
үдерістің модельге негізделген сапа менеджмент жүйесінің моделінің шығысында есептеу
30
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
техникасы жəне бағдарламалық қамтамасыз ету мамандарының білім деңгейі төмендегідей
талаптарды қанағаттандыру қажет:
1) Бітіруші гуманитарлық мəдениетті адамға, қоғамға жəне қоршаған ортаға қатысты
этикалық жəне құқықтық шараларды; ойлану мəдениетін, басқарушылық шешімдерін
сапалық жəне сандық тұрғыда негіздей алуды меңгерген болуы тиіс.
2) Бітіруші өзінің пəндік аймағындағы білімдерді кəсіптік деңгейде меңгеруі тиіс,
техникалық, қаржылық жəне адамдық факторларды ескере отырып өндірістік қатынастар
мен басқару ұстанымдарын білуі керек.
3) Бітіруші озық технологияларды өзіндік пəндік аймағында, сонымен қатар аралас аймақта
құру жəне қолдану бойынша білім жүйесін игерген болуы керек.
4) Бакалавр – маманның кəсіптік мүмкіндіктері қазіргі замандағы ауқымды, көпұлттық
еңбек нарығының талаптарына сай келуі тиіс. Бакалавр – маман əлеуметтік,
экономикалық кəсіптік рөлдерді өзгертуге дайын болуы тиіс, өзгерістер мен оның
сыздықтық күннен күнге өсуі кезеңінде географиялық жəне əлеуметтік тұрғыдан икемді
болуы тиіс.
Сонымен, жоғары оқу орындарындағы инновациялық білім беру туралы осындай кейбір
мəселелерде ерекше тоқтала келе, студенттерді инновациялық үдеріспен келешек мамандыққа
кəсіби даярласақ, қоғам сұранысы қанағаттандырылар еді деп мақаланы қорытындылауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |