Содержание № Название статьи Стр

 
51 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
3.  Құндылықтық  категориялардың  бірінші  кезектілігіне  талдау  жасау,  соның  ішінде  құқық  пен 
бостандыққа.  
4. Мемлекеттік деңгейде шешілуі тиіс өзекті деген жастар мəселесінің рейтингін зерттеу. 
5.   Қазақстан  Республикасы  жастарының  құндылықтық  рейтингін  анықтауда  аумақтық 
ерекшелік тенденцияларға корпоративті талдау жасау. 
Зерттеудің  негізгі  инструментариі:  Социологиялық  зерттеу  негізінде  Оңтүстік  Қазақстан 
бойынша  жəне  Қазақстан  Республикасының  аумақтары  бойынша  сұраудың  мониторингін  жасау 
мақсат етіп қойылған. Сұрау респонденттері: 17-28 аралығындағы жастар.  
Социологиялық зерттеудің уақыт шеңбері (2007 ж. қазаны мен 2008 ж. сəуір) жоба бойынша 
жоспарланған шаралармен сəйкес келеді:  
1.  Сұрау  мониторингі  (Шымкент  қаласы) – 1 зерттеу (2007 ж.  қазан),  ІІ  зерттеу (2008 ж. 
қаңтар).  
2. Социологиялық сұрау  - Қостанай қаласы (2008 ж. ақпан.)  
3. Социологиялық  сұрау- Семей қаласы (2008 ж. наурыз.) 
4. Cоциологиялық сұрау- Ақтөбе қаласы (2008 ж. сəуір). 
Зерттеудің  жұмыстық  гипотезасы:  посткеңестік  кезеңде  толығымен  алғанда  қазақстан 
қоғамының,  соның  ішінде  жастардың  құндылықтық  басымдылықтарының  өзгеруі  болды. 
Жастардың  құндылықтық  санасында  құндылықтың  жаңа  иерархиясын  қалыптастыратын  жаңа 
доминанттар пайда болды.  
Жалпы  сұрауда,  Оңтүстік  Қазақстан  облысы  бойынша  мониторинг,  сондай-ақ,  Қостанай, 
Семей,  Ақтөбе  қалалары  іріктемелерінің  географиялық  объектілерін  қосқанда,  барлығы 1500 
респондент  қатысты.  Осы  орайда  облыс  бойынша  іріктеу 300 респондентті  құрады.  Сұрау 
респонденттерінің гендерлік сипаттамасы- əйелдер – 51,1  жəне ерлер 48,9   
Респонденттердің  ұлттық  өкілдігі:  сұрауға  алынғандардың  жартысынан  көбі (57,3%)-
қазақтар, 26,1%-орыстар, 9,4% - басқа ұлттар (татарлар, украиндар, корейлер), 7,2 %-өзбектер.  
Сұрау респонденттерінің жас шеңбері 17 жастан 28 жасқа дейін. Бұл зерттеудің мақсатына 
сəйкес  келеді.  Осы  орайда,  респонденттердің 34,3%,  20 жастан 22 жасқа  дейінгілер, 25,9% – 17 
жастан 19 жасқа дейінгілер, 21,4% – 23 жастан 25 жасқа дейінгілер, 18,4% – 26 жастан  28 жасқа 
дейінгілер. 
Респонденттердің  статустық  өкілдігі  репарезентативті,  осы  ретте 33% –дан  көбі – жоғары 
оқу  орындарының  студенттері, 12,5-колледж  студенттері, 10,6%-жоғары  сынып  оқушылары, 
10,3%-жұмысшылар, 6,0%-бюджеттік  саланың  жұмысшылары  (мəдениет,  білім  беру,  денсаулық 
сақтау), 5,3%-мемлекеттік  қызметкерлер, 4,7%-сауда  саласының  жұмысшылары, 4,5%-
кəсіпкерлер, 3,7%-полиция,  прокуратура  қызметкерлері, 3,1%-көлік  саласындағы  жұмысшылар, 
3,0%- əскери қызметкерлер, 2,8-жұмыссыздар. 
Сұраудың  респонденттерінің  білім  деңгейі: 34,4%-аяқталмаған  жоғары, 24,7%-жоғары, 
16,2%-толық емес орта, 9,9%-орта кəсіби, 7,9%-орта, 6,9%-бастауыш кəсіби. 
Респонденттердің    өз  өмірлеріне  қанағаттануы  туралы  сұрақ  бойынша    жауаптарының 
анализі көрсетіп отырғандай, Оңтүстік Қазақстан облысының мониторингі бойынша  оң жауаптың 
деңгейі  айтарлықтай  төмендеген (76,0% дан 53,0%- ға,  төмендеу  индексі-23,0%),  ОҚО  бойынша 
жалпы көрсеткіш 53% құрайды. Солтүстік Қазақстан облысының респонденттері (Қостанай қ.) өз 
өмірлеріне  біршама  жоғары  деңгейде  көңілдері  толады-74,4%.  Семей  қаласы  респонденттерінің 
65,5%  өз  өмірлеріне  көңілдері  толады.  Қазақстан  республикасы  қалаларының  рейтингінде  көңіл 
толмаушылықтың  төмен  көрсеткіші  Батыс    Қазақстан  (Ақтөбе  қ.)  респонденттерінің  арасында 
болды-39,6%. «Мүлдем  көңілім  толмайды»  деген  кері  жауаптың    көп  көрсеткіші  ОҚО  бойынша 
анықталып отыр-22,4%. «Разы емеспін» деген жауап бойынша кері жауаптың біршама көп пайызы  
Ақтөбе қаласында-51%,7. 
Сұрау мəліметтері бойынша болашақтың мүмкіндіктерін бағалауда іріктеудің географиялық  
объектілері  бойынша  айырмашылықтары  бар  болған:  ОҚО  жастарының 39,0% ның  болашаққа 
деген  нақты  жоспарлары  бар.  Семей  қаласы  респонденттерінің -36,4%, жəне  Ақтөбе  қаласы 
респонденттерінің 34,7%  əзірше болашақ туралы ойламайтыны анықталды. Бірақ қиындықтарды 
жоюға  деген  пікірлері  оң.  Ақтөбе  қаласы  респонденттерінің 41,0% болашақ  жоспар  құрмай,  əлі 
анықталмаған күйде тұр.  
Жастардың жоғары білім алулары үшін материалдық игілік жұмсауға дайындығы жөніндегі 
сұрақ  бойынша    респонденттердің  пікірлері  əртүрлі  болды:  егер  Қостанай  қаласы  мен  ОҚО-ның 
жастары  бұған  толық  сенімді  болса (64,6 %жəне 53,4%), Ақтөбе  жəне  Семей  қалаларының 
респонденттері бұл мəжбүр болатын қажеттілік деп санайды (сəйкесінше 60,6% жəне 51,0%). 

 
52 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане» 
Материалдық  жағдайдың    білім  деңгейіне  байланыстылығы  туралы    сұрақ  бойынша 
жасалған  талдау  көрсетіп  отырғандай, 49,4 қостанайлық  респонденттер  мен 44,0% 
оңтүстікқазақстандық респонденттер бұл шындықты теріске шығармайды, Ал, Семей қаласының 
респонденттерінің 42,4% жəне  Ақтөбе  қаласының 42,3% өндірістегі  жұмыс  ары  қарайғы  мансап 
жəнe  ары қарай білім алу үшін бастама бола алады деп санайды. Жастардың білімдік потенциалы  
қоғамның  мəдени  өндірісінің  мүмкіндіктерін  сондай-ақ,  оның  барлық  əлеуметтік-кəсіби 
саласының тасымалдануының динамикасын анықтап отыр. Алайда білім алу барлық жерде ақылы 
болғандықтан,  білімін  жоғарылату  мен    əлеуметтік-кəсіби  мобильділікке  бой  түзген  жастар  ата-
анасының материалдық жағдайына  байланысты дифференцияланған болып отыр.  
Осылайша,  материалдық  құндылықтар  (ақша,  жоғары  жалақы,  материалдық  байлық,  өмір 
сүрудің  ыңғайлы  жағдайы)  үстемдік  етуші  көзқарастарды    терминалды  құндылықтармен  бөледі 
(тынығу,  достар,  отбасындағы  жақсы  қарым-қатынас,  жұмыстағы  лайықты  жəне  əділетті 
басшылар).   Тұтастай  алғанда  мойындауымыз  керек,  жастардың  ортасында  «жеке  адамның» 
құндылықтары расталады.  
Жастардың  қоғамдық-саяси құндылықтарының құрамы айтарлықтай өзгерген.  Елдің саяси 
өмірі  жастардың  əлеуметтік  статусына  айтарлықтай  ықпал  етті.  Радикалды  реформалар 
жағдайында  жастардың  саяси  санасы  жастардың  мүдделері  мен  қажеттіліктерінің  тапталуына 
өткір əсер береді. Қайшылықтардың осындай күрделі тұсында жеке етенелестікті таңдау жастарда 
азаматтың  жəне  адамның  əмбебап  құқығымен  қалыптасады.  Бұндай  социомəдени  əлемде 
рационалды іс-əрекет таңдау мүмкіндіктері мүмкіндігінше көп те жəне олардың əрқашан да ашық 
болуын  талап  етеді.  Осылайша  таңдау  еркіндігі,  Д.Лукачтың  айтуынша,"еркін  шешім 
альтернативасы"жоғарғы құндылықтарға жатады. Қоғам жас тұлғаға  өмірін анықтау жəне басты 
өмір  мəселесін  шешуге  еркіндік  береді.  Өмір  жолын  шешу  ерікіндігі  қоғамның  даму  деңгейіне 
байланысты  К.Мангеймнің  əлеуметтік  тероия  контексті,  жастардың  сапалық  мəселесі  əлеуметтік 
ресурс  жəне  оны  іске  асыру  көкейтесті  болып  отыр.  Көптеген  респонденттер  «сөз  бостандығы» 
құндылығын ағашқылар қатарына қосады: 
1.  ОҚО-15,1% 
2.  Ақтөбе қ.-16,7% 
3.  Қостанай қ.-14,3% 
4.  Семей қ.-10,7% 
Қазақстандық  жастардың  пікірі  бойынша,  өзекті  деген  құндылықтардың  рейтингіне 
«əлеуметтік  əділеттілік»  (ОҚО-12,9%,  Ақтөбе  қ.-10,2%), «білім  алу  құқығы» (ОҚО-11,2%, 
Қостанай  қ.-10,3%), «баспана  құқығы» (ОҚО-11,4%,  Семей  қ.-10,4%,  Қостанай  қ.10,1%), «орын 
ауыстыру еркіндігі» (Ақтөбе жəне Семей қалаларында-10,3%) құндылықтары кірген. 
Сұрауға  қатысқан  респонденттердің  басым  көпшілігінің  пікірінше,  жеке  бостандық  қазіргі 
жастардың  басты  құндылықтары  болып  табылады.  Осыған  байланысты  таңдау  еркіндігінің 
барлық  уақытта  бар  болуы  маңызды.  Осы  ретте  іріктеудің  географиялық  объектілері  бойынша 
жауаптар келесідей бөлінді: 
1.  Семей қ.-73,0% 
2.  Қостанай қ.-70,0% 
3.  Ақтөбе қ.-53,6% 
4.  ОҚО-52,4% 
СҚО-ның  респонденттері  адамның  жеке  бостандығы  ғана  оның  толыққанды  дамуының 
жағдайларын 
қамтамасыз 
ететіндігіне 
сенімді. 
Дегенмен, 
батысқазақстандық 
жəне 
оңтүстікқазақстандық респонденттердің жартысынан көбі осыған ұқсас жауап берді, 46.4%, жəне 
47,6%  тиісті  респонденттер  ХХІ  ғасырда  əлеуметтік  теңдіктің  құндылықтары  да  маңызды  деп 
санайды.    

 
53 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
Диаграмма 2.1. Жастардың негізгі өмірлік құндылықтарының рейтингі  
 
13,5
7,5
8,7 9,2
9,7
7,1 6,5
4,5
3,4
4,1
5,3
4,3
3,4
4,4
5,7
2,7
0
5
10
15
Қазіргі жастардың негізгі мəселелері мыналар
қазіргі қоғамда адамгершілік қағидаларының бұзылуы
өзара түсінушіліктің жоғы, ата-аналар арасындағы даулар
ата-аналардың балаларына деген зейінінің жоғы
отбасының материалдық қиыншылығы
мамандығы бойынша жұмысқа орналасу, жұмыс табудың қиыншылығы
зерігу, келешекке сенімсіздік
өмір мəнінің жоқтығы, рухани үмітсіздік
дінге сенушілікте неғайбыл болу – дінді ауыстыру немесе түңілу
махаббаттан үміт үзу
есірткіге тəуелділік
маскүнемдік, темекі тарту
ойынға əуестенушілік
нақты өмірлік жоспарларының жоқтығы
кəсіпорындарда еңбекті төлеу деңгейі айтарлықтай жоғары емес
жастар жұмыссыздығының жоғары деңгейі
қалауымша білім деңгейін алумен байланысты қиыншылықтар
 
 
Жастардың жетістікке жету тəсілдері жөніндегі пікірлері де өзгерген. Егер 1990 жылдардың 
басында жолы болуы, міндеттердің түйісуі, тəуекелге бару   басты болып саналып, білім деңгейі 
айтарлықтай  маңызды  рөл  ойнамаған  болса,  соңғы  уақыттарда  білім  деңгейі  жетістікке  жетудің  
маңызды факторы ретінде қарастырылып жүр.  Жастар статустық алға жылжу үшін  шет тілдерін 
үйренудің қажеттілігін сезініп отыр. 
Қазіргі  заманғы  əлеуметтік-экономикалық  жағдайда  жас  ұрпақтың  кəсіби-еңбектік 
бейімделуі  мына  жағдайда  ғана  толыққанды  жүзеге  асады,  егер  жастардың  экономикалық 
құрылымдарға  қосылуы    солармен  оң  етенелестіктің  қалыптасуымен  қатар  жүретін  болса. 
Жұмысқа  түсу  кезінде  жастың  бойында  іс-əрекеттің  белгілі-бір  мақсаттары  мен  құндылықтық 
бағыттары  болады.  Осылайша,  қазіргі  жастардың  кəсіби-еңбектік  өзін-өзі  анықтауы  саласында 
мынаған  назар  аудару  керек,  қазіргі  кезде  коммерциялық  фирмалар    тіпті  жоғарғы  біліктілікті 
талап етпейтін жұмысқа студенттерді емес, жоғарғы оқу орын түлектерін жалдағанды жөн көреді.  
Бұл  қайшылықтың  тағы  да  бір  маңызды  тұсы - мамандандырылған,  зиялы  еңбек    қазіргі 
кезде    ең  төмен  төленетін  сала.  Бұл  жұмысшы  жастардың  құндылығы  мен      кəсіби-еңбектік 
құрылымында  көрінеді.  Осыған  байланысты  респонденттердің  мамандық  таңдауға  итермелеген  
тұсы  «еңбек ақы» жауабы болуы түсінікті болады: ОҚО, Семей жəне Қостанай қалалары – 42,0%,  
34,4%,  32,0%.  
Тек  Ақтөбе  қаласының  респонденттерінің  37,0%  ғана  жұмыстың  қызықтығы    мамандық 
таңдауға итермелейді деп жауап берген.  
 
Негізгі  өмірлік  құндылықтар  рейтингінің  анализі  көрсетіп  тұрғандай,  шамамен  барлық 
респонденттер денсаулық пен отбасылық бақытты маңызды құндылық деп санаған: 
1.  Қостанай қ.-11,6% жəне 10,4%  
2.  ОҚО-12,3% жəне 10,6% 
3.  Ақтөбе қ. -11,9% жəне 9,5 % 
4.  Семей қ.-9,1% жəне 8,9% 
Респонденттер  төмендегі  көрсеткіштерді  де  маңызды  деген  құндылықтар  қатарына 
жатқызады: 
1.  қоғамдық мойындау- ОҚО -11,6%  Семей қ.-13,7% 
2.  гендерлік теңдік-ОҚО 11,5% 
3.  құдайға сену- Ақтөбе қ.-10,3% 
4.  достар- Қостанай қ.-9,9% 

 
54 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане» 
 Респонденттердің  ресми  «қоғамдық  мойындауға»  ұмтылуы  жастардың  өмірлік 
стратегиясының  қалыптасуындағы  маңызды  факт  болып  отыр.  Ұжымдық  жəне  қоғамдық 
құндылықтармен  салыстырғанда,  жеке  құндылықтардың  үлес  салмағы  артып  келе  жатыр.  Жеке 
бастың  жетістігі,  игілікті  жағдай,  отбасылық  бақыт  басты  назарға  қойылған.  Жастардың  өмірлік 
əрекеттің    əртүрлі  құрылымына  бейімделуге  ұмтылуы  өмірлік,  əлеуметтік,  кəсіби,  тұлғалық 
анықталудың  жеке  моделін  іздестіруге  ықпал  етеді.  Қандай-да  бір  топпен  немесе  қоғаммен 
етенелесу қажеттілігі туындайды.  
Жастардың  өздерінің  араларындағы  құндылыққа  мойынсынуы  ересектердің  құндылықтары 
мен  нормаларына  деген  сыни  қарым-қатынаспен  сəйкес  келеді.  Құдайға,  достыққа  сену  деген 
рухани құндылықтар сияқты гендерлік теңдік те жастар үшін маңызды орын алады. 
Аумақтық ерекшелік көбінше респонденттердің өздерінің алғашқы кезекте шешілуі тиіс деп 
анықтаған мəселелердегі жастар саясатының міндетін анықтайды: 
Жастардың  өсіп  келе    жатқан  əлеуметтік  дифференциациясы    жастардың  əртүрлі 
топтарының  (əлеуметтік-демографиялық  жəне  социомəдени  белгілері  бойынша,  құндылықтық 
бағытының  мазмұны  мен  қазіргі  заманғы  өмірлік  жағдайларға  бейімделу  тəсілдері  бойынша) 
бөлінуін анықтайды.  
Мемлекеттік  деңгейде  бірінші  кезекте  шешілуді  қажет  ететін  негізгі  мəселелердің  аясына 
респонденттердің басым көпшілігі  жұмысқа тұруды, білімнің статустық деңгейіне қол жеткізуді, 
баспана мəселесін, ақпараттық қамтылуды жатқызды.  Қоғамдағы девианттық көріністерді жойып, 
демалу мен көңіл көтеру жүйесін кеңейтуді де жастар маңызды санайды.  
Жастардың білім алу мүмкіндіктері  қоғамның мəдени өндіріс мүмкіндігі мен оның барлық 
əлеуметтік-кəсіби  құрылымының  тасымалдану  динамикасын  анықтап  отыр.  Білім  алу  барлық 
жерде  ақылы  болғандықтан,  білімін  жоғарлату  мен  əлеуметтік-кəсіби  мобильділікке  бой  түзеген 
жастар ата-анасының материалдық жағдайына  байланысты дифференцияланған болып отыр.  
 
Социологиялық зерттеудің қорытындысы бойынша жалпы тұжырымдар мен ұсыныстар 
1.  Қазақстан  жастарының  құндылықтық  бғыт  ұстануының  жүйесі  күрделі,  көпдеңгейлік 
құрылымдық  детерминацияны  береді.  Оның  шыңы-  идеалдармен  жəне  тұлғаның  өмірлік 
мақсаттарымен  байланысқан  құндылықтар.  Құндылықтық  бағыт  ұстану  жүйесі  қарама-
қайшылы  жəне  динамикалы,  тұлғаның  əлеммен  өзара  тəуелділігінің  маңызды  да  стерженді 
өзгерістерін көрсетеді. 
2.  Қазіргі жастардың құндылықтық бағытының негізгі мазмұны мыналардан құралады: 
•  өмірлік  жоғарғы  құндылықтар  ретінде  өмір  мен  денсаулықты  сақтаудан  (бұл 
құндылықтар  нарықтық  қатынастардың  əлеуметтік-экономикалық  жағдайларында 
үстемдік ете бастады); 
•  бақыт,  махаббат,  жақсы  отбасы,  балалардың  болашағы,  достық  сияқты  рухани-
адамгершілік  тіректердің  алғашқы  орында  тұруынан  (өмір  сүру  ортасының  тұрақсыз 
жəне  күйзелісті  болып  кетуінің  əсерінен    түсіністік,  қолдау,  өмірлік  сенімді  жолдас, 
отбасылық бақытты сезіну, үй жайлылығы, жақсы да сенімді достар, ортақ мүдделер аса 
қажет болып отыр); 
•  Білімділіктен, жақсы жұмыстан, материалдық жағдайдың жоғарғы дəрежеде болуынан 
(бұл  құндылықтардың  маңыздылығы  инфляцияның,  пəтерақының  жоғарлауының, 
жұмыссыздықтың  көбеюінің,  медицинаның  ақылы  болуының,  аға  ұрпақтың 
өзгерістерге жылдам бейімделе алмауының,  балаларына өмірдің лайықты деңгейі мен 
сапасын қамтамасыз етеу қабілеттілігінің төмендеуінен орын алып отыр). 
•  жеке  бəсекеге  қабілеттілігінен,  мансабынан,  жетістігінен,  мəртебесінен,  өзіне 
сенімділігінен, дербестігінен, өзін-өзі жетілдіре білуден, қайсарлықтан, мықты еркінен, 
өзін-өзі  бақылаудан  (əлеуметтік  реформалар  жағдайында,  жаңа  мүмкіндікткрдің  пайда 
болуы, бəсекелестік пен мамандандарылуға деген талаптың күшеюі). 
•  өзінің қабілеті мен дербестігінің дамуынан, рухани тəуелсіздігі мен өзін өзі сыйлауын 
сақтаудан; 
•  белсенді  əлеуметтік  байланыстан,  əлеуметтік  əділеттіктен,  əлеуметтік  қарым-
қатынастың əртүрлі салаларында ыңғайлы қатынастарды орнатудан, өзінің тұлғааралық 
байланысын кеңейтуден, араласу ортасының кеңдігінен, өзінің əлеуметтік рөлін жүзеге 
асырудан. 

 
55 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
ОБРАЗОВАНИЕ ДЛЯ ИННОВАЦИОННОЙ ЭКОНОМИКИ 
 
 
Международный Казахско-Турецкий Университет имени Х.А. Яссави 
 
Т.Э.Нарметов 
  
Социальные предпосылки изменения системы образования. Поиск новых решений. 
В  современных  условиях  глобализации  и  обостренной  конкуренции  ни  одно  общество  не 
способно  обходиться  без  притока  на  ключевые  позиции  профессиональных  менеджеров  и 
преподавателей, способных решать новые инновационные задачи.  
Лидирующей  страной  в  мировом  сообществе  будет  та,  которая  создаст    самую 
эффективную  образовательную  систему.  В  условиях  глобального  информационного  общества, 
необходимо формирование экономики, основанной на знаниях. 
Становлению  и  развитию  гражданского  общества  способствуют  три  фактора:  правовой 
характер  государства,  культурное  состояние  общества  и  превращение  подданных  государства  в 
свободных  граждан.  Основным  содержанием  гражданского  общества  является,  человек  как 
личность и его частные интересы потребности, свободная реализация, которых возможна в рамках 
закона,  вне государственного контроля.  
В  цивилизованном  обществе  личность  стоит  на  первом  месте  среди  всех  общественных 
ценностей, но не как объект попечения со стороны государства, лишенный самостоятельности, а 
как  субъект,  наделенный  реальными  правами  и  возможностями.  Главной  идеей  модернизации 
общества  является  создание  образования  для  всех,  формирования  единого  информационного 
пространства,  с  учетом  требований  современного  общества.  Для  общества  необходимо  создание 
личностно-ориентированного  образования.  В  последние  годы  стало  особенно  ясно,  что 
постсоветское образование не оправдывает надежд на развитие и воспитание человека, способного 
к  переустройству  общественной  жизни,  сохранению  культуры,  экологии,  правопорядка.  Цель 
личностно-ориентированного  образования  связана  с  ценностным  отношением  к  ребенку, 
формированием его индивидуальности, развитие  механизмов самореализации, саморазвития, са-
морегуляции, для диалогичного взаимодействия с людьми, культурой, цивилизацией. 
 В  распространенном  понимании  образования  на  передний  план  выдвигается 
преемственность  звеньев  его  системы.  При  личностно  центрированном  подходе  акценты 
смещаются:  
1.  Персонализация – ориентация  на  личность,  а  не  на    систему  непрерывно-образовательной 
деятельности; 
2.  Теоретическое  разукрупнение - отказ  от  притязаний  на  построение  всеобщей  системы 
непрерывного  образования  в  пользу  концептуально  выстроенных,  но  конкретно  направленных 
практико-ориентированных исследований; 
3. Инновационность исследований образования, направленность на создание нового личностно и 
социально значимого продукта; 
4. Профориентация - подход к образованию, как помощи личности формирования собственного 
профессионального и социокультурного опыта. 
Две  последние  особенности  тесно  взаимосвязаны:  в  ориентации  образования  на  личность 
отчетливо  просматривается  социальный  аспект.  В  связи  с  все  более  возрастающими  
образовательными      требованиями      возникает      необходимость  новых  подходов  к  организации 
обучения.  
В  существующей  методике  образования  есть  трудность  удержания  внимания  аудитории, 
состоящей  из  людей  разных  способностей  и  различного  уровня  физической  и  интеллектуальной 
активности.  
На  научных  Интернет  порталах  сейчас  обсуждается  вопрос  об  изменении  педагогических 
принципов, связанных с изменением психической активности нового поколения. Еще пятнадцать 
лет назад в нашей стране не знали, что есть учащиеся, больные синдромом дефицита внимания и 
гиперактивности.  Учителя,  измученные  вертлявыми  непоседами,  попросту  отсаживали  их  на 
заднюю  парту,  чтобы  те  не  маячили  перед  глазами  и  не  отвлекали  от  урока.  Диагностировать 
же  синдром  стали  около  десяти  лет  назад  вслед  за  американцами.  К  симптомам  заболевания 
относится,  в  частности,  неспособность  ребенка  удержать  внимание  на  деталях.  Небрежность  и 
глупые ошибки в письменных работах. 
«Нынешнему  поколению  детей  приписывают  качество  гиперактивности.  Появление 

 
56 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане» 
гиперактивных детей объясняется тем, что для нового поколения мы не ищем новую педагогику. 
Старое педагогическое сознание воспринимает новых детей по-старому, то есть на принципах 
авторитаризма.  Вопрос  стоит  в  изменении  позиции  преподавания  по  отношению  к  новому 
поколению». 
Образование  выходит  в  центр  осмысления  и  перспектив  настоящего  общества,  так  как 
именно  оно  призвано  обеспечить  необходимый  «культурный  сдвиг» - условие  обновления  соци-
ально-экономического  уклада  и  всех  аспектов  жизнедеятельности.  В  то  же  время  в  создавшихся 
условиях образование тоже должно, в свою очередь, претерпеть системные трансформации в духе 
времени - в методологии, содержании и технологии.  
При  анализе  готовности  страны  созданию  информационного  общества  оцениваются  две 
большие  категории  показателей — факторы  электронного  развития,  уровень  использования 
информационно-коммуникационных  технологий  в  базовых  областях.  Такие  как  государственное 
управление, образование, бизнес, культура и быт. Среди них основным, но не единственным, есть 
развитие  информационно-коммуникационной  инфраструктуры.  Одной  из  главных  трудностей 
является информационное неравенство в обществе. Отчасти оно является следствием социально-
экономического  неравенства.  Индустриальное  общество  характеризуется  использованием  так 
называемого  практического  знания.  Там  главенствует  инженер,  он  наблюдает,  проводит 
эксперименты  в  реальности  и  внедряет  полученные  результаты.  Но  сейчас  эти  эксперименты 
проводятся  по  математическим  моделям,  создаваемым  с  помощью  сложных  компьютеров,  на 
основе  четко  выверенной  теории.  Именно  такой  подход,  когда  в  основу  кладется  теоретическое 
знание, а не практическое, доминирует в информационном обществе. Переход общества из одного 
состояния в другое - это сложный и многоэтапный процесс с множеством составляющих. 
В  обществе,  построенном  на  знании,  всегда  присутствует  несколько  важнейших 
составляющих: доступ к информационным технологиям в широком смысле слова (включающий и 
инфраструктуру, и сервисы, и технологии), человеческие ресурсы, деловая среда и инновационная 
система,  которая  порождает  использование  новых  знаний.  И  все  эти  четыре  составляющие 
должны базироваться на фундаменте, называемом партнерством заинтересованных сил развития.  
По различным источникам, процесс удвоения информационной культуры осуществляется в 
течение 5-10 лет, адекватно этому человек за свою интеллектуальную жизнь должен осуществить 
метаморфоз 6-12 раз.  А  за  период  профессионального  образования  переобучение  (повышение 
квалификации)  должно  осуществиться 3-6 раз.  Так  происходит  в  развитых  странах.  В 
постсоветском пространстве этот показатель колеблется от 11 до 14 лет. 
Вокруг  новых  решений  нашего  среднего  образования  постоянно  ведутся  разговоры  и 
дискуссии.  В  обзорах  Министерства  образования  и  науки  фиксируется  нынешние  особенности 
образования:  количество    действующих  школ,  уровня  успеваемости  по  стране,  уровень 
финансирования, включающий в себя оплату преподавателей, влияющий на уровень образования 
детей.  Мотивация  учителей  и  преподавателей  к  педагогическому  труду,  активному  участию  в 
модернизации образования. Также обсуждаются проблемы профильной подготовки уже в рамках 
школы  и  ориентирование  подрастающего  поколения,  в  выборе  профессий  исходя  из  реальных 
потребностей.  При  всех  вышеперечисленных  особенностях  существующей  ситуации  в  стране, 
учитывая  проблемы  конфигурации  и  содержания  образования,  способ  проведения  урока, 
особенности  возрастной  аудитории,  разный  финансовый  уровень,  а  также  особенности 
существующего  поколения  в  физиологическом,  социальном  и  технологическом  смысле,  целью 
реформирования  является    выстраивание  образовательной  системы  обеспечивающей  равные 
возможности доступа к качественному образованию, основанном на  потребностях  современного 
общества.  В  этих  целях  необходимо  формирование  эффективного  информационного  поля, 
создание  равных  условий  для  всех  общеобразовательных  школ,  модернизация  учебной 
информации и учебного процесса. Необходимо использовать более совершенный метод доступа к 
образовательной  информации  с  применением  новейших  образовательных    фильмов («Активные 
фильмы»),  в  которых    любая  сложная  информация  становится  общедоступной  и  легко 
усваиваемой.  В  целях  формирования  единого  информационного  пространства,  интеграции 
различных 
институтов 
гражданского 
общества 
исследована 
возможность 
создания 
интеллектуального  интерактивного  медиацентра,  по  разработке  анимационных  фильмов  нового 
поколения  и  методик  их  сопровождения.  Центр  объединяет    научных  работников,  работников 
теле- и киноиндустрии над разработкой активных фильмов нового поколения. 
Учебный  фильм  нового  поколения  позволяет  воспроизводить  изображение  с  оптимальной 
точностью по любому параметру: физиологическому, психологическому или семантическому, тип 

 
57 
«Инновационное развитие и востребованность науки в современном Казахстане»
точности  может  оперативно  меняться,  в  зависимости  от  учебной  задачи,  а  также  позволяет 
наглядно отображать процессы микро и макро мира, производства, техники, которые ученики не 
имеют возможности увидеть.  
В  содержании  «Активных  фильмов»  предусматривается  возможность  активизации  и 
мотивации  познавательной  деятельности.  Разрабатывается  структурно-логическая  схема  лекции. 
Активный  фильм  позволяет  выстроить  видеоряд  с  максимальным  эффектом  реализации 
методического  замысла  преподавателя.  Демонстрация  активного  фильма  может  предварять 
теоретический материал, стимулирующий процессы мышления.  
Язык  новых  учебных  фильмов  будет  разрабатываться  с  учетом  требований  дидактики, 
особенности  развития  высших  психических  функций  детей  разного  возраста,  техники,  а  также 
опыта  системы  сенсорных  эталонов.  Новые  технологии  позволяют  обеспечить  усвоение 
информации,  используя  особенности  восприятия  цвета,  объема,  и  за  счет    высокой  точности 
передачи  информации.  Сюжет,  цветовое  и  предметное  наполнение  фильмов  будет 
разрабатываться  с  учетом  возрастных  особенностей,  оптимальной  интенсивности  и 
продолжительности сюжета или повествовательной линии.  
Учебные фильмы нового поколения создаються с помощью технологий видео, двухмерной и 
трехмерной  графики.  Озвучивание  учебного  фильма  требует  комбинированных  решений  самых 
эффективных наборов звука. 
   Новые  медиатехнологии  уже  применяются  в  рекламной  и  телевизионной  индустрии,  в 
создании  коммерческих  фильмов,  но  в  целях  повышения  уровня  образования  и  культуры  не 
используются.  Но  особенность  производства  активных  фильмов  образовательного,  учебного, 
интеллектуального  и  культурно-  просветительского  свойства  требует  иных  подходов  в  этапах 
создания изображения и звука. 

жүктеу/скачать 4,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: