Совет–Хан Єаббасов

Адам тәрбиесінде осы уақытқа дейін жалғасып келе жатқан с ә й к е с с і з д і к т і ң ең тұрпайысы, бүгінге дейін ПЕДАГОГИКА мен ПСИХОЛОГИЯНЫ біртұтас бірлікте қарамай, керісінше екі бөлек байланыссыз ғылымдар тәрізді қолданылуы болып табылады. Екеуінің де шыққан тегі – АДАМ баласынан пайда болатындықтан, ендігі жерде Педагогика мен Психологияның МЕТОДОЛОГИЯСЫ – ЖҮЙЕЛЕРІ – НЕГІЗДЕРІ – біреу-ақ екенін мойындамай болмайды. Міне, бұл да осы уақытқа дейінгі АДАМ ТӘРБИЕСІНДЕГІ аса ауыр қателіктердің бірі болып табылады. Сайып келгенде, мұны да Педагогика мен Психологияның т е о р и я с ы н д а ғ ы к е т і к немесе а х а у десек, артық айтқанымыз емес. Ендеше, жоғарыдағы терең талдаулардан өткен Халық педагогикасының екі деңгейлі Методологиясы /биологиялық индивид және сананы жетілдіру/ Жүйелері /жүрек тәрбиесі мен ақыл тәрбиесі/ жеті түрлі Негіздері бұдан былай Психология іліміне де теориялық негіз болып табылмақ. Себебі, Адамның болмысындағы ЖАН мен ТӘН қандай бірлікте болса, ПЕДАГОГИКА мен ПСИХОЛОГИЯ да соншалықты ажыратуға келмейтін бірлікте екендігі ­ дәлелдеуді қажет етпейтін ақиқат. Бұларды бұрынғыша бөлек-бөлек қарастыру, бүгінгі ғылыми жетістіктермен де сәйкес келе бермейтінін түсінуіміз қажет.

• 
  Мақсаты, мазмұны, әдісі және технологиясы, ұйымдастыру түрлері мен басқару жүйелері;
  
• 
  педагогикалық қызымет пен оқыту танымдылығын ұйымдастырудың стилі;
  
• 
  бақылау жүйесі мен білім деңгейінің бағасы;
  
• 
  қаржыландыру жүйесі;
  
• 
  оқу‑әдістемелігін қамтамасыз ету;
  
• 
  тәрбие жұмыстарының жүйесі;
  
• 
  оқу жоспары мен оқу бағдарламалары;
  
• 
  оқытушы мен оқушының қызыметтері;
  

Тарихи көлемде жаңалық атаулының деңгейі салыстырмалы түсінікпен бағаланады. Жаңалық қашанда нақтылы тарихи кезеңдермен астасып, кейде «уақытынан ерте» , немесе «кеш» келіп жатады.

• 
  абсолюттік жаңалық (аналогсіз және прототипсіз);
  
• 
  салыстырмалы жаңалық;
  
• 
  жаңалықсымақ (ұсақ ізденулер);
  

Мектептер мен жоғарғы оқу орындарына енгізілетін жаңалықтар әртүрлі негізде топтастырылады. Енгізілген жаңалықтың бірінші классификациясы, педагогикалық процесске байланысты. Оған төмендегідей жаңалықтардың типтері жатады;

• 
  білім мақсаты мен мазмұны;
  
• 
  педагогиканың әдістемелік, құжаттық, технологиялық процессі;
  
• 
  тәрбие мен оқытудың түрлері мен ұйымдастыруы;
  
• 
  оқытушы мен оқушының әкімшілік қызыметіне қатысы;
  

Жаңалықтың екінші классификациясы білім беру жүйесінің көлеміне байланысты. Бұл былайша жіктеледі:

• 
  өзара байланыссыз шағын және бірлі‑жарым түрі;
  
• 
  бірімен‑бірі байланысты комплексті түрі;
  
• 
  Мектеп пен жоғарғы оқу орнын жүйелі қамтитын түрі;
  

Үшінші классификация инновациялық потенциялардың белгілеріне байланысты жүргізіледі. Олардың белгілері:

• 
  Белгілі модификацияның жетілдірілуі мен өзгертілуі (оқу жоспары, бағдарламасы, құрылымы);
  
• 
  Жаңалықтың ескімен кіріктірілуі;
  
• 
  Радикалды өзгерісі;
  

Жаңалықтың төртінші классификациясы өзінің алдындағысымен топтастырылған белгілерімен үндесуі. Мұндай жағдайдағы жаңалықтар орнын алмастыру, мүлдем ауыстыру сипатта болады. Мектеп пен жоғарғы оқу орындарын жаңарту идеяларымен көрініс береді;

• 
  мұндай қажеттілік бүкіл Елде, аймақта, қалада, ауданда, әлеуметтік сипат алады;
  
• 
  мұның өмірге енуі – заңда, қаулыда т.б. іс‑қағаздарымен бекітіледі;
  
• 
  адам жайлы комплексті ғылымдар жетістіктері;
  
• 
  педагогикалық тәжрибе жетістіктері;
  
• 
  адам тәрбиесін түйсіктік және саналық педагогикамен үндестіру;
  
• 
  эксперименттік іс‑тәжрибелердің жетістіктерін пайдалану;
  
• 
  шетелдік тәжрибелерді ескеру.