Студенттердің ОҚудағы жетістіктерін бағалау және бақылау материалдары «хх ғасырдың 40-60-жылдарындағы қазақ әдебиетінің тарихы»
жүктеу/скачать 165,36 Kb.
|
| Iсiненбiлдiк барлығын», — дейдi ұлы ойшыл. Бұл жолдар бiр жағынан, ақынның өз заманының ғылыми жетiстiктерiн бiлгенiн көрсетсе, екiншi жағынан, оларды тұсiнуде идеалистiк жолға тұсiп кетпей, практика, iс-әрекет арқылы оның шындығы дәлелдендi деген ой ұсынады.
Ш.Құдайбердіұлының«Адамдық борышың» өлеңіне сатылай кешенді талдау жасаңыз. «Айқап» сөзінің мән-мағынасы. Жарық көрген журнал жайына тоқталыңыз. "Айқап" - қоғамдық-саяси және әдеби журнал. 1911-1915 жылы Троицк қаласында басында айына бір рет, кейіннен айына екі рет шығып тұрған. 1-2 мың данамен 88 нөмірі жарық көрген. Алғашқы редакторы - М.Сералин. "Айқап" қазақтың қоғамдық санасының оянуына және ұлттық мәдениеттің дамуына үлкен үлес қосқан. Журналда қазақ ауылдарындағы оқу-ағарту жұмыстары, әйел теңдігі, отырықшылық өмір салтына көшу, сонымен қатар Мемлекеттік Думаға қатысу жөніндегі саяси мәселелер көтерілді. Журналды шығару жұмыстарына Ә .Ғалимов, С.Торайғыров қатысқан. Журналда А.Байтұрсынұлы, Ш.Құдайбердіұлы, Б.Майлин, Б.Өтетілеуов, С.Көбеев, Н.Құлжанов, т.б. сияқты белгілі жазушылар белсенді қызмет атқарған. Абай, Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин өлеңдерімен қатар халық ауыз әдебиетінің шығармалары, шығыс, орыс және еуропа әдебиетінің туындылары жарияланған. Мұның нақты жауабын осы журналдың редакторы – «басқарушы, бастырушы» Мұхамеджан Сералиннің: «Журналға «Айқап» деп есім бердік. Бұл сөзге түсінген де болар, түсінбеген де табылар. «Біздің қазақтың «Әй, қап!» демейтұғын қай ici бар?!. «Қап» дегізген қапияда өткен істеріміз көп болған соң журналымыз да өкінішімізге лайық «Айқап» болды», – деген сөздерінен табуға болады. Демек, «Айқап» – ХХ ғасыр басындағы қалың қазақтың талай нәрседен қапы қалып, сан соғып, «Әй, қап!» деп өкінген өмірін өз атымен бейнелеген тұңғыш журналы. 1911 жылдың басында Троицкіде шыққан «Айқап» журналы 1913 жылы Орынборда бірінші нөмірі басылған «Қазақ» газетінің жарық көруін тездетті деуге болады. Шығыстық үлгіде шығарма жазған ақындар. Мысал келтіре отырып ойыңызды дәлелдеңіз. С.Дөнентайұлының әлеуметтік әділетсіздікті әшкерелеуі («Уақ-түйек» жинағы). Ақынқаламынантуған«Әйелтеңдігінқалайтүсінукерек» (1924), «Хаттанымағанқатарғақосылмайды» (1924), «Баспасөзкүшейсін» (1926), «Әуелішаруаоңалукерек» (1924); «Қытайдаәлеуметсоғысы» (1924), «Саясатдүниесінде» (1924), т. б. мақалаларындаәйелтеңсіздігі, ауылтіршілігі, халықаралықсаясаттуралыайтылады. «Көркемтай»дегенәңгімесінде (1924) жетім баланыңкөргенқорлығы, аяныштыөмірісуреттеледі. Жастардыңбілімалуыныңорнынақұрсенделіп, жалаңсөзқуыпжүргенін«Екеуідедұрыс»аттыоқшаусөзінде (1925) мінеп - шенейді. И. А. Крыловтың, Ғ. Тоқайдың, т. б. бірсыпыраөлеңдерінқазақ тіліне аударған.Ақынқаламынантуған«Әйелтеңдігінқалайтүсінукерек» (1924), «Хаттанымағанқатарғақосылмайды» (1924), «Баспасөзкүшейсін» (1926), «Әуелішаруаоңалукерек» (1924); «Қытайдаәлеуметсоғысы» (1924), «Саясатдүниесінде» (1924), т. б. мақалаларындаәйелтеңсіздігі, ауылтіршілігі, халықаралықсаясаттуралыайтылады. «Көркемтай»дегенәңгімесінде (1924) жетімбаланыңкөргенқорлығы, аяныштыөмірісуреттеледі. Жастардыңбілімалуыныңорнынақұрсенделіп, жалаңсөзқуыпжүргенін«Екеуідедұрыс» атты оқшаусөзінде (1925) мінеп - шенейді. И. А. Крыловтың, Ғ. Тоқайдың, т. б. бірсыпыраөлеңдерінқазақтілінеаударған. Ә.Тәңірбергеновтың ағартушылық, еңбек, өмір сырлары тақырыбындағы өлеңдері. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысқа байланысты туған поэзияға сипаттама беріңіз. Б.Өтетілеуовтың Крылов мысалдарын аударудағы ақындық шеберлігі. Бекет Өтетілеуовтің Крылов мысал жанрын аударудағы ақындық шеберлігі. Бекет Өтетілеуовтің әдеби творчестволық қызметін орыс әдебиетінің асыл үлгілерін ана тіліне аударудан бастады. Оның аудармалары – түрнұсқаға жақындығы мен көркемдігі жағынан өз дәуірі үшін қазақ әдебиетінің аударма саласындағы табысы дерлік туындылар. Орыс әдебиетінен Б.Өтетілеуовтің көбірек және шебер аударғаны – И. А. Крыловтың мысалдары. Мысал - әдебиеттің көне жанры, сонымен бірге бүкіл дүние жүзі әдебиетінде кең тараған. Белинский, Крылов мысалдарын әңгімелеу сапасында, сатиралық қасиетіне қарай үш топқа бөлген. Ұлы сыншының пікірінше, Крылов бір топ мысалдарында тек ақыл (мораль) үйретуші дәрежесінде қалады, бұл мысалдары баяндалу жағынан да әлсіз. Екінші бір топ мысалдарында ақыл үйрету мен поэзия екеуі шарпысып отырады. Ал, үшінші топқа кіретін мысалдарын Белинский нағыз сатиралық, поэзиялық шығармалар деп санаған. Б. Өтетілеуов көбірек аударғаны екінші топтағы мысалдар: «Балапан қарға» («Вороненок»), «Бай мен етікші» («Откупщик и сапожник»), «Піл мен қанден» («Слон и Моська»), «Қапшық» («Мешок»), «Бүркіт пен Өрмекші» («Орел и паук»), «Түлкі мен жеміс», (Лисица и виноград), «Жарас» («Морон»), және «Арыстан» («Лев»). Бірінші топқа кіретін мысалдардан: «Аң аулаған қоян» («Заяц на ловле»), «Көкек пен көгершін» («Сочинитель и разбойник»), «Бұлбұлдар» («Соловьи»), «Бала мысық пен қараторғай», («Котенок и скворец»), «Ысырапқор мен қарлығаш» («Мот и ласточка»), ал үшінші топқа кіретін мысалдардан бір мысал «Мұжықтар мен өзен» («Крестьяне и река») мысалын аударған. Демек оның Крыловтан аударғаны әртүрлі тақырыпта жазылған мысалдар. Б.Өтетілов қай аудармасында болмасын идеялық мәнін, сатиралық өткірлігін жасытпай, қайта шыңдай түседі. «Бала мысық пен қараторғай» мысалында қарны ашқан бала мысыққа досы қараторғай ақыл айтып білгішсінеді: жүктеу/скачать 165,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|