10196
Научный журнал Павлодарского государственного университета
имени С. Торайгырова
СВИДЕТЕЛЬСТВО
о постановке на учет средства массовой информации
№ 14210-Ж
выдано Министерством культуры, информации и общественного согласия
Республики Казахстан
4 марта 2014 года
Зейнуллина А.Ф., к.ф.н., доцент (и.о. главного редактора)
Демесинова Г.Х., к.ф.н., доцент (и.о. зам. гл редактора)
АзылбековаГ.О., магистр лингвистики (отв. секретарь)
Редакционная коллегия:
Брицын В. М., д.ф.н., профессор (Украина);
Дементьев В. В., д.ф.н., профессор (Россия);
Еспенбетов А. С., д.ф.н., профессор;
Жусип К. П., д.ф.н., профессор;
Жусупов Н. К., д.ф.н., профессор;
Казимирова И. А., ст. науч. сотр. Института украинского языка
НАН, Украина;
Маслова В. А., д.ф.н., профессор (Белоруссия);
Пименова М. В., д.ф.н., профессор (Россия);
Ыскак Д., д.ф.н., профессор;
Хасанулы Б., д.ф.н., профессор;
Нургожина Б. В. (тех. редактор).
За достоверность материалов и рекламы ответственность несут авторы и рекламодатели.
Мнение авторов публикаций не всегда совпадает с мнением редакции.
Редакция оставляет за собой право на отклонение материалов.
Рукописи и дискеты не возвращаются.
При использовании материалов журнала ссылка на «Вестник ПГУ» обязательна.
© ПГУ им. С. Торайгырова
серия
ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ. 2015. №2
3
М АЗМ ҰН Ы
А ким бекова Г. Ш., Солт анбекова Ғ. Ә.
Қала тіліндегі лингвистикалы қ элементтердің бірі
эмпоронимияның к ө р ін іс і............................................................................................. 9
А қы ш A. Н.
«Абай жолы» роман-эпопеясын орысшаға аудару барысындағы
М. Әуезовтің көркемдік ұстанымы ..........................................................................18
Андрющ енко О. К.
«Медиатекст» жэне «медиадискурс»: ұғымдардың өзара байланысы .......25
А пеева Г. С.
Абайдың ақын шәкірттерінің поэмаларындағы
ортақ поэтикалық өрнектер ...................................................................................... 32
Ә б д іқал ы қ К. С., Ә ділбекова Л. М.
М. Ж ұмабаев өлеңдеріндегі мәтіндік өзгерістер ................................................39
Әділбекова Л. М., Ә б д іқал ы қ К. С.
Ж. Аймауытовтың әдеби-сын п ікір л е р і..................................................................43
Бейсенова Г.
Аудармадағы лексика-грам м атикалы қ трансформациялар
(Ә. Нұрпейісовтің «Қан мен тер» трилогиясы н е гіз ін д е ).................................. 48
Бект емирова С. Б., Арсланбаев А.
Компьютерлік лексикография: электронды сөздіктердің типтері .................. 54
Бисмильдина Д . Д .
М емлекеттік тіл м ә р те б е с і.........................................................................................61
Д осанова А. Ж ., Тлегенова К. А., А йт кулова Т. Н.
Махмұт Қашқаридың «Диуани Лұғат Ат-түрік» еңбегіндегі тәлім-тәрбие
мәселелері ....................................................................................................................70
Ерж анова С. Б., Ж аң ал ы қ С. Ж.
Бексұлтан Нұржекеұлының «Күтумен кешкен ғұмыр» романындағы
кейіпкерлер болмысы .................................................................................................76
Ж анұзақова Қ. Т.
Қазақ әдебиеттануындағы герменевтика және шығарманы
қабылдау мен п а й ы м д а у ...........................................................................................81
Ж анүзақова Қ. Т., Д үйсекеева Б.
Қазіргі қазақ әдебиеті дамуы ны ң жаңа бағыттары ............................................ 87
Ж анүзақова Қ. Т., П анзабек Б.
М. Ж ұмабаевтың «Ш олпанның күнәсі» әңгімесінің п о э т и ка с ы .......................94
Ж үсіпов Н. Қ., Барат ова М. Н.
Мәшһүр Ж үсіп шығармаларындағы «гүл», «бұлбұл»,
«базар» ұғымдары ....................................................................................................102
Ж үсіпов Н. Қ., Барат ова М. Н., Аяпбергенова М.
М. Ж. Көпеевтің туған жер тақырыбындағы өлеңдерінің
көркемдік ерекшелігі .................................................................................................110
Иманбердиева С. Қ.
«Ж аратушы» теонимінің концептілік белгісі ..................................................... 116
4
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ
Э хлл Е 5 »л «2 3> л да Э хл л е5 »л «2 3> л д аЭ хл л е5 »л « 23> л д аЭ хлл е5 ^
Карипжанова Г. Т., Абикенова Г. Т., Абзулдинова Г. К.
Көркем мәтінге лингвостилистикалы қталдау жасау жолдары ................... 123
Қараәойш иева Д . А ., Бект емірова С. Б., Искакова Г. Н.
Қазақ тілінің хабарлы сөйленімдеріндегі тоналды акценттің зерттелуі
(Praat ф онетикалық бағдарламасы бойынша) .................................................129
М аслова В. А.
Когнитивтік лингвистиканы ң Кеңес Одағынан кейінгі кеңістікте д а м у ы .... 137
М әм бет ова М. Қ., Бисенбай А. М.
Қазіргі автокөлік бөлшек атауларының сөздік қордағы орны .......................149
М ут алиева Р. М., О разбек М. С.
Ғ. Мұстафиннің «Қарағанды» романына бүгінгі к ө з қ а р а с ............................. 155
М ут алиева Р. М., О разбек М. С.
Ж. Аймауытовтың «Күнікейдің жазығы» повесінің шешімі туралы ............ 159
Насы рит динова Ә. Н.
Техникалы қтерм инжасам дағы сөз таптарының о р н ы ................................... 164
Н ест ерик Э. В., Беликова О. В., М ахмет ова А. Т.
ХІХ-ХХ ғғ. көркем әдебиеттегі жыныстардың өзара қатынасын
білдіретін эвфемизмдердің қызметінің е р е кш е л ікте р і.................................... 170
Нүрханова А. М.
«¥рын бару» лингвомәдениеттік концептіні когнитивті-
пропозиционалды анализ тәсілі арқылы т а л д а у ............................................. 177
Ожекенева Б.
Қазақ күнтізбесіне байланысты терминдердің ағылшын
тіліне аударылу мәселелері ................................................................................... 183
Өт емісова Г. Ж.
Уәж және уәжділік теориясы: шығарма тіліндегі көнерген
аталымдарға қатысы (Нұртуған шығармалары бойынша) ........................... 188
Пименова М. В.
Метафоралардың мәдениет коды мен өрнегі ..................................................194
Пименова М. В.
Антропоморф ия мэдени коды .............................................................................. 201
Рахимжанов К. X., Акош ева М. К.
Ж үсіпбек Аймауытовтың «Қартқожа» романы т у р а л ы ................................... 207
Сармекенова Ә. М.
Калькалау - медицинадағы терминжасаудың тиімді т ә с іл і.......................... 211
Таусоәарова А. Қ.
Бүркенш ік есімді мәтіндердің авторын анықгаудағы
лингвистикалық өлшемдер .................................................................................... 217
Теркулов В. И.
Сөз жасауда модификацияның өзгеруі .............................................................. 225
Хаирова Г. М., Айт паева А. С., Г ригорьева И. В.
Орыс-қазақ сөздіктердегі эмотивтік етістіктердің
лексикограф иялық сипаттамасы ..........................................................................231
Авторлар үшін ереж е.................................................................................................237
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ. 2015. №2
5
Эхлле
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
^
СОДЕРЖАНИЕ
А ким бекова Г. Ш., Солт анбекова Г. А.
Отражение эмпоронимии в языке города
как один из лингвистических элементов .................................................................9
А қы ш А. Н.
О художественном стиле М. Ауэзова при переводе романа-эпопеи
«Путь Абая» ..................................................................................................................18
Андрющ енко О. К
«Медиатекст» и «медиадискурс»: взаимосвязь п о н я т и й .................................25
А пеева Г. С.
Созвучие поэтических фигур в поэмах поэтов-последователей Абая ........32
А бдикалы к К. С., А ды лбекова Л. М.
Текстовые различия стихотворений М. Ж умабаева ........................................39
А ды лбекова Л. М., А бдикалы к К. С.
Литературно-критические мысли Ж. Аймауытова ............................................ 43
Бейсенова Г.
Лексико-грамматические трансформации в переводе
(на основе трилогии А. Нурпеисова «Кровь и пот») .........................................48
Бект емирова С. Б., Арсланбаев А.
Компьютерная лексикограф ия: типы электронных словарей ........................54
Бисмильдина Д . Д.
Статус государственного языка .............................................................................. 61
Борибаева Г. А., М едет бекова П. Т.
Нынешнее состояние исследования топонимики в Казахстане .................. 64
Д осанова А. Ж ., Тлегенова К. А., А йт кулова Т. Н.
Проблемы воспитания в труде Махмута Кашкари
«Диуани луғат а т -т ү р к » .............................................................................................. 70
Ерж анова С. Б., Ж аңал ы қ С. Ж.
Натура персонажей в романе Бексултана Нуржекеулы
«Жизнь, проведенная в о ж и д а н и и » ....................................................................... 76
Ж анузакова К. Т.
Герменевтика в казахском литературоведении и восприятие
литературного пр о изве д е н ия ...................................................................................81
Ж анузакова К. Т., Дуйсекеева Б.
Основные тенденция развития современной казахской литературы ......... 87
Ж анузакова К. Т., П анзабек Б.
Поэтика рассказа Магжана Ж умабаева «Грех Ш олпан» .................................94
Жусупов Н. К., Барат ова М. Н.
Понятие «цветок», «соловей», «базар»
в стихотворениях Машхура Ж усипа .................................................................... 102
Жусупов Н. К., Барат ова М. Н., Аяпбергенова М.
Художественная особенность в стихах М. Ж. Копеева на тем у Родина ... 110
Иманбердиева С. К.
Концептность теонима « С о зд а те л ь» ................................................................... 116
6
ISSN 1811-1823. В ест ник П Г У
Карипжанова Г. Т., Абикенова Г. Т., А бзулдинова Г. К.
Методы лингвостилистического анализа художественного т е к с т а ............ 123
Караэойш иева Д . А., Бект емирова С. Б., Искакова Г. Н.
Исследование тонального акцента повествовательных высказываний
казахского языка (при помощи фонетической программы Praat) ...............129
М аслова В. А.
Развитие когнитивной лингвистики на постсоветском пространстве .......137
М амбет ова М. К., Бисенбай А. М.
Роль современных наименований автозапчастей в словарном запасе ....149
М ут алиева Р. М., Оразбек М. С.
Современный взгляд на роман Г. Мустафина « К а р а ган д а » .........................155
М ут алиева Р. М., Оразбек М. С.
О развязке в повести Ж. Аймауытова «Проступок К у н и к е й » .......................159
Насы рит динова А. Н.
Роль частей речи в техническом терм и но о б р а зо ва ни и.................................164
Н ест ерик Э. В., Беликова О. В., М ахмет ова А. Т.
Специф ика функционирования эвфемизмов, обозначающих
взаимоотношения полов, в художественной литературе XIX-XX вв........... 170
Н урханова А. М.
Анализ лингвокультурного концепта «Первое посещение женихом дома
невесты» методом когнитивно-пропозиционального анализа ................... 177
Ожекенева Б.
Проблемы перевода терминов казахского календаря
на английский я з ы к ...................................................................................................183
Утемисова Г. Ж.
Теория мотивов и мотивации: отношение устаревш их названий к языку
произведений (по произведениям Н у р ту га н а )..................................................188
Пименова М. В.
Культурный код и модели метафор ..................................................................... 194
Пименова М. В.
Антропоморф ный код культуры ............................................................................ 201
Рахимжанов К. X., Акош ева М. К.
О романе Ж. Аймауытова « Қ а р тқо ж а » ................................................................207
Сармекенова А. М.
Калькирование - эфф ективный метод составления терминов
в медицине ..................................................................................................................211
Таусогарова А. К.
Лингвистические параметры в установлении авторства текстов под
псевдонимами ............................................................................................................217
Теркулов В. И.
О разновидностях модификационного словообразования .......................... 225
Хаирова Г. М., Айт паева А. С., Григорьева И. В.
Лексикограф ическое описание эмотивных глаголов в русско-казахских
словарях ...................................................................................................................... 231
Правила для авторов
237
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ. 2015. №2
7
CONTENT
A kim bekova G. Sh., Soltanbekova G. A.
One o f the linguistical elements in the city language
is the appearance of emporonimia .............................................................................. 9
A kysh A.
Mukhtar A uezov’s exquisiteness during translation of epic novel
«Path of Abay» into Russian la n g u a g e ..................................................................... 18
A ndryuchshenko O.K.
«Mediatexts» and «mediadiscourse»: relationship of te r m s .................................25
A peeva G. S.
Consonance of poetic figures in the poems of poets followers of Abay ............ 32
A bdikalyk K. S., A dilbekova L. M.
Text distinctions of works of M. Z h u m a b a e v ........................................................... 39
A dilbekova L. М., A bdikalyk K. S.
Literary-critical thoughts of Zh. A y m a u y to v ............................................................. 43
Beisenova G.
Lexical and grammatical transform ations in translation
(based on the trilogy by A. Nurpeisov «The blood and sweat») .......................... 48
Bektem irova S. B., A rslanbayev A.
Computer lexicography: the types of electronic dictionaries ................................54
Bism ildina D. D.
Status of the state la n g u a g e ....................................................................................... 61
Boribayeva G. A., Medetbekova P. T.
Nowadays situation of research of toponym s in Kazakhstan ...............................64
Dossanova A. Zh, Tlegenova K. A., Aitkulova T. N.
Problems of education in the work «Diuani lugat at-turk» by Mahmut Kashkari ....70
Erjanova S. B., Zhanalyk S.
The nature of characters in the novel by Beksultan Nurzhekeuly
«Life spent in waiting» ..................................................................................................76
Zhanuzakova К . T.
Hermeneutics in Kazakh literature and the perception o f literary w ork ..............81
Zhanuzakova К . Т., Duicekeeva B.
The basic trends of the modern Kazakh literature developm ent ......................... 87
Zhanuzakova К . Т., Panzabek B.
The poetics of the story by Magzhan Zhum abaev «Sin of Sholpan» .................94
Z hussupov N. K., B aratova M. N.
The concept of «flower», «nightingale», «market» in the poems by
Mashkhur Zhusip ....................................................................................................... 102
Z hussupov N. K., B aratova M. N., A japbergenova M.
Artistic features in poems of M. Zh. Kopeev on Homeland ................................110
Im anberdiyeva S.
C onceptuality of the theonym « C re a to r» ................................................................116
K aripzhanova G. Т., Abikenova G. Т., A bsuldinova G. K.
Methods of lingustic analysis of artistic t e x t ........................................................... 123
8
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ
Э хлл Е 5 »л «2 3> л да Э хл л е5 »л «2 3> л д аЭ хл л е5 »л « 23> л д аЭ хлл е5 ^
K aragoishieva D. A., Bektem irova S. B., Iskakova G. N.
Investigation of the pitch accent of declarative statements
of Kazakh language (using the phonetic program Praat) ................................... 129
Maslova V. A.
Cognitive linguistics developm ent in post-Soviet tim e s ...................................... 137
M am betova М. K., B issenbay A. M.
The role of modern names of autoparts in lexical re s o u rc e ................................149
M utalyeva R. М., Orazbek M. S.
The modern view to the novel o f G. Mustafin «Karaganda» ........................... 155
M utalyeva R. М., Orazbek M. S.
About the roundabout in the story of Zh. Aym auytov
«Misdem eanor of Kunikey» ...................................................................................... 159
Nassyritdinova A. N.
The role of pars of speech in technical term inologies formation .......................164
N esterik E. V., Belikova О. V., M akhm etova A. T.
Specificity of functioning of euphemisms denoting
gender relations in literature of the XIX-XX c e n tu rie s ..........................................170
N urhanova A. M.
Linguocultural analysis of the concept «First visit of the groom to the house
of the bride» through cognitive-propositional a n a ly s is .........................................177
Ozhekeneva B.
Problems of translation of terms of the Kazakh calendar
into English language ................................................................................................ 183
Utemisova G. J.
Motives and motivation theory: obsolescent names in relation to
the language of creative works (based on creative works of N u rtu g a n ).......... 188
Pim enova М. V.
Cultural code and model m e ta p h o rs....................................................................... 194
Pimenova М. V.
Anthropom orphic culture c o d e ..................................................................................201
Rakhim zhanov K. Kh., A kosheva М. K.
About the novel of Jusipbek Aim auytov « K a rtko zh a » ..........................................207
Sarmekenova A. M.
Tracing - an effective method of drawing up the terms in m e d ic in e ................. 211
Tausogarova A. K.
Linguistic criteria in formation of author atrubution o f texts
under p s e u d o n y m s ..................................................................................................... 217
Terkulov V. I.
On variety of modification word formation ............................................................. 225
Khairova G. М., Aitpayeva A. S., Grigorjeva I. V.
The lexicographic description of emotive verbs in the Russian-Kazakh
dictionaries ...................................................................................................................231
Rules for authors
237
серия
ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ. 2015. №2
9
Эхлле
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
»л«іЗ>лдаЭхл«і
5
^
ӘО Ж 811.512.122’27
Г.
Ш. Акимбекова1, Ғ. Ә. Солтанбекова
2
ф.ғ.к. доцент; 2ф.ғ.к, доцент, Алматы Менеджмент Университеті, Алматы қ.
ҚАЛА ТІЛІНДЕГІЛИНГВИСТИКАЛЫҚ
ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ БІРІЭМПОРОНИМИЯНЫҢ КӨРІНІСІ
Бул шіңалада лингвистикалық элементтердің бірі эмпоронимияга
нақты мысалдар арқылы лексикологияпъщ және ономасиологиялъщ
аспект іде талдау жургізіледі.
Кілтті сөздер: лингвистикалық элемент, қала mini, эпоронимия,
семантикалы лексика, ономасиологиялъщ аспекті, лексикологияпъщ
аспекті,терминологияпъщ номинациялар.
Қ азіргі қаланы лингвистикалы қ түрғы дан сипаттап көрсететін
лингвистикалық элементтердің бірі - эмпоронимия (грек, «сауда» + оним)
болып табылады. Қаламыздың эмпоронимиясын лексикологиялық жэне
ономасиологиялық аспектіде талдауымы зға болады.
Қазіргі қаланың эмпоронимиясы эр түрлі. Стандартты үлгі бойынша
н о м и н ац и ял ар бы лай қүры лған : н о м ен к л ату р а л ы қ н о м и н ац и я -
меншікті эмпороним. Қаламызда оннан аса номенклатуралық терминдер
тіркелген: дүкен, дүнгірш ек, павильон, салон, студия, автоприцеп
(met тамацтандыру цызметін көрсететін орын, ягни автотіркеме),
Достарыңызбен бөлісу: |