Кальцинирленген соданы қалай алуға болады? 1865 ж. белгия инженері Сольве деген кісі өндірістік көлемде соданы алудың аммиактік әдісін жасап шығарды. Бұл әдістің соданы алудың басқа әдістеріне , мысалы Леблан әдісіне қарағанда мынандай артықшылдығы бар:
а) алынатын өнімнің жоғары сапасы;
ә) өндірістің үздіксіз жұмыс жасауы;
б) еңбектің жақсы жағдайы және жұмыс күшінің аз шығыны;
в) жылу шығынының азаюы және т. б.
Қазіргі кезде бүкіл әлемде сода өндірісі оны алудың негізгі төрт әдісіне сүйенеді: аммиактік әдіс (натрий хлоридынан алынады) , табиғи тұздан, нефелиннен және натрий гидрототығын карбонизациялау арқылы.
Алынуы Na2CO3
Табиғи тұздан алу.
Нефелин шикізатынан алу.
натрий гидрототығын карбонизациясы.
Аммиактік әдіс. Кальцинирленген соданы өндірудің бұл әдісі – жаңа әдіс болып табылды. Бұл салыстырмалы түрде жақында пайда болды, бірақ бұл затты аммиак әдісімен өндіретіндердің негізгі бәсекелесі болды. Айта кету керек, бұл әдіс ұзақ уақыттан бері белгілі. Алайда, тек 20 ғасырдың басында олар оны іс жүзіне асыра алды. Бұл бағыттың қарқынды дамуының бастауы АҚШ-тағы сода (тақталар) ең бай кен орындарын табу болды. Табиғи шикізаттан сода күлін алу әдісі сода шөгінділерін еріту кезінде түзілетін ликер мен ерітінділерді өңдеуге негізделген.
Табиғи шикізаттан алу. Қазіргі кезде АҚШ-та кальцинирленген соданы екі түрлі негізгі әдіспен алады. Олар-сесквикарбонатты және моногидратты. Бірінші әдіс бойынша ұнтақталған қазбаны қаныққан ерітінді алынғанша ерітіп, одан кейін оны тұндырып, сүзіп, органикалық бөтен бөлшектерден буландыру арқылы тазалайды да одан кейін суытады. Сесквикарбонат натрийдің түскен кристалдарын бөліп алып, оны 200 оС температурада кальцинлендіреді. Мұнда төкпе массасы 0,800 кг/дм3 болатын таза өнім алынады.
Екінші әдіс-моногидратты-1972 ж. ашылған, қазіргі кезде негізгі әдіс болып табылады. Бұл әдіс бойынша қазбаны кальцинлендіреді, алынған шикі соданы ерітеді, ерітіндіні тұндырады, сүзеді, органикалық бөтен бөлшектерден тазарту үшін активті көмірмен өңдейді және натрий карбонатының моногидратының өту нүктесінен төменгі температурада қатты буландырып сусыз содаға айландырады.
Кальцинирленген соданы аммиактік әдіспен өндіру сегіз түрлі бөлімнен тұрады:
Карбонатты шикізатты алу:қазу, жарылыс жұмыстары, алу, ұсақтау, реттеу және тасымалдау;
Карбонатты шикізатты өңдеу:өртеу, СО2-ні суыту, және тазалау, әкті суспензияны алу үшін әкті сөндіру;
Тұздықты тазалау: шикі тұздықтың реактордағы реагенттермен әрекеттесуі және тұздықтың тұнуы;
Абсорбция: газдарды жуғыштарда басқа сатыларда алынған аммиактан тазалау, тұздықты (NaCl-ың ерітіндісі) аммиакпен екі сатылы қанықтыру және аздаған түрде дистилляция сатысынан келетін СО2-мен қанықтыру, аммонизацияланған тұздықты суыту;