Тақырыбы: Себеп, мақсат, шарт бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемдер


Рухани мəдениет саласында жиі қолданылатын тоқсан, апталық, онкүндік сөздерін де осы топтан орын алады



бет10/10
Дата13.05.2023
өлшемі243,51 Kb.
#92751
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Байланысты:
11-апта. Дәріс. Сөзжасам.

Рухани мəдениет саласында жиі қолданылатын тоқсан, апталық, онкүндік сөздерін де осы топтан орын алады.

2. Музыкалық аспаптарға қатысты біраз сөздер бар. Олар: жетіген, қос, екі, үш ішекті (домбыра). Мысалы : І. Қос ішектің үстінде еркелей, күрделі өрнек салған бес саусақтың ұшынан таза күміс теңгелер шашырай ұшып, төгіліп жатқандай (М.Мағауин). 2. Бəжең ауылының қарттары кейбір күйлерді күні бүгінге дейін үш ішекті домбыраға салады ( Бұл да сонда).

3. Салт – дəстүрге қатысты сөздер: баланы қырқынан шығару, бір мүшел, бес мүшел, үші, жетісі,

қырқы, жүзі.

4. Діни қолданыстағы сөздер: бесін, екінті (ді) – намаз түрлері.

5. Аспантанымға қатысты: Жетіқарақшы.

6. Өсімдіктер: мыңжапырақ, қырықбуын, бестамақ …т.б.

7. Спорт, ойын атаулары: тоғызқұмалақ, алтыбақан, біріншілік, үшсайыс, бессайыс, онсайыс …т.б.

8. Аңшылық, саятшылық, əскери салаға қатысты сөздер: бесатар, алтыатар, қосауыз …т.б. Мысалы: Қолы алтыатарына ілініп үлгеріпті (М.Мағауин). ТСТ-да берілген номинативті единицалар (сөздер мен сөз тіркестері) адам өмірінің барлық саласын қамтығаны көрініп тұр. Бұдан біз, сан есімдерден жасалған сөздер мен сөз тіркестерінің негізгі сандық мəнінен басқа қолданыста қалыптасқан жаңа мағыналары мен сандық реңктерін айқын көреміз

жəне семантикалық өрісінің таралу бағытын байқай аламыз.

Пайдаланылған әдебиет тізімі:

1. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. – Алматы, 2002. 145-157 б.

2. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі (монографиялық еңбек). – Алматы, 1989.

3. Қазіргі қазақ тілі грамматикасы. – Алматы: Ғылым, 1967. І бөлім.

4. Қалыбаева А., Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі морфемалар жүйесі. – Алматы, 1986.

5. Оралбаева Н. Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімнің сөзжасам жүйесі. – Алматы: Ғылым, 1988. 19-35, 98-103 б.

Назарларыңа рақмет!



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет