Тақырыбы: Спорттық ойындар және Қозғалмалы ойындар кіріспе «Дұрыс жолға қойылған дене шынықтыру ойындары оқу-білім алуға бөгет емес, қайта бойды сергітіп, ойыңа жәрдем ететін нәрсе»
Көркем спорттық қойылым режиссурасының ерекшелігі
жүктеу/скачать 73,73 Kb.
|
| 10. Көркем спорттық қойылым режиссурасының ерекшелігі
Спорт мерекелерінің қойылымдық ерекшелігі Спорт мерекелерінің қойылымдық ерекшелігі .Спорт мерекелерін ұйымдастыру барысында қойылымдық ерекшеліктерге баса назар аударған жөн.Себебі спорттық қойылымды жасап шығару өте үлкен еңбек пен қажырлықты талап етеді. Спектакль (қойылым)дегеніміз - сахналық элементтердің өзара көркем бірлігі мен үйлесімі негізінде туган театр өнерінің шығармасы .Мүнда сахналық ойын- сауықтың драматургиялық негізіде, спектакльдің жанрлық және стильдік шешімі де, актерлік орындаушылық өнеріде, сондай- ақ сахналық әрекеттік уақыт (ырғақ, екпін, эмоциялық әрекет күшінің жоғарылап төмендеуі) пен кеңістікке (сахна алаңын пайдаланып, мизансценалар қүру, декорация, қимыл- қозғалыс т.б.) орай үйымдастыру, би мен музыканы орнымен пайдалана білу сияқты жығармашылық іс-эрекеттер бір- бірімен тығыз байланысты бола отырып, олардың барлығыда бір мақсатқа , яғни театр өнерінің көркем туындысын жасауға бағытталады. Театр ұжымдық өнер. Өйткені қазіргі театр спектаклі драматург, актерлар, қоюшы - режиссер, декоратор- суретші, компазитормен хореограф өнерінің жэне киім- кешек жасаушылар, гримшілер, жарық 6ерушілер секілді театрдағы т.б көптеген қызметкерлер еңбегінің тоғысуы нәтижесінде туады. Спектаклді дайындау барысында режиссер мен орындаушы актерлердің және қойылымды көркем безендіоуші суретшілердің шығармашылық қарым- қатнаста болуының, эсіресе репетиция процесіндегі олардың бірлесе отырып жасаған жүмысының шешүші мэні бар.Режиссерлік шығармашылықтың өз жүйесі бар, эрі ол Белгілі бір тәсілге негізделеді. Режиссердің барлық міндеті сахнада спектаклді қоюмен ғана шектелмейді. Ол- өзімен пікірлес актерді үнемі тәрбиелеп отыратын үстаз да. Режиссер актерлерге театрдың көркемдік-идеялык мақсат- міндеттерін түсіндіруде жетекшілік қызметті қоса атқарады. Декоратор - суретші кескіндемені, театр конструкциясы мен техникасын, эостюмдер мен жарық беру қүралдарын үтымды пайдалана отырып . спектаклдың әсерлі де әсем сахналық- бейнелілік шешімін жасайды. Театр өнерінің синтездік табиғаты оның ертеректегі тарихи даму сатысымен тығыз байланысты. Әсіресе театрдың өзіне тән мүндай ерекшелігі драм. эрекет, узыка, ән мен бидің бір- бірінен бөлінбей түрған кезіндегі кең таралған халық ойын- сауықтарынан айқын көрініс тапты. Кейінгі дэуірлерде өнер түрлерінің жіктеліп шығуымен және олардың одан әрі ілгері дамуымен байланысты театр өнері өзінің синтездік қасиетінен айырылады. Сөйтіп театрдың негізінен драма, опера және балет секілді 3 түрі қалыптасады. Енші алып отау тігіп, өз алдына жекеленіп шыққанымен муз. Театр өзінің драм. негізінен айырылмайды, бірақ мүндағы уақиға - эрекет муз. Драматургияның Тәсілдерімен музыкалық.- поэзиялық образдар арқылы ашады. Мысалы көрермендер спектаклдің драма мазмүнын операдағы музыкамен ән арқылы үғынатын болса, балетте би, хореаграфия, потамима тәсілдері бойынша түсінеді. Театр табиғатынан көпшілік қауымға ғана арналған, қоғамдық- мәдени мән-маңызы үлкен өнердің бірі. Ол көрерменсіз, жеке өз алдына өмір сүре :айды. Осыған байланысты сахна мен көрермен бірігіп отырып шынайы өмір қүбылысына ой жүгіртеді . Бүған қоса көрермендер спектакль төңірегінде белгілі бір қоғамдық орта мен атмосфераны да туғызып отырады. Тек спектакльдің көтеріп отырған мәселесі мен сахнадағы бейнеленген өмір көрінісі көрермендердің ішкі жан сезіміне әсер етіп, терең толғандырған жағдайда ғана қойылым өзінің қоғамдық-әлеуметгік қызметін атқарып, эстетикалық мүрат- мақсатына жетеді. Театр өнері көрерменнің өзгелерге деген, басқа халықтар өмірі мен қоғам тіршілігіне деген ынта- ықласын арттырумен қабат достық сезімін де күшейте түсуде игі әсер етеді. Ол әрбір халықтың көркем мәдениетінің жалпы дамуымен деңгейлес болады және сол халықтың үлттық ерекшелігін бойына жинақтай театр өзінің бағыт- бағдарын, бет- бейнесін айқындайды. Дүние түрлі халықтардың географиялық тарихи даму өзгешілігі мен өмір түрмысы, әдеп- ғүрпы, психикалық хал- жагдайы әр алуан театр жүйелерінің туып қалыптасуына ықпал жасады. Тетардың эрекет пен сауыққа негізделген мән-мағынасы тарихи түрғыда оның өмірге алғаш туылып негізделуімен айқындалады. Адамзат тарихымен қатар жазып келе жатқан театрдың қайнар көзі ежелгі
заманғы аңшылықпен ойын- сауықтарына, халық мерекелерімен салт-жораларына саяды. Осы негізде пайда болған трагедиялық және комедиялық характердегі дәстүрлі ойын- сауықтар мазмүнынан драма тартыстар мен сюжеттердің нышандары, сондай-ақ хор әндері, билер, диалогтар, киім киіп сән- салтанат қүру, маскамен бет -әлпетін өзгерту көрсетті. Ойын- сауық эрекетінің діни - салттық негізден бірте-бөлінуі, қаһарманның хор тобынан алдыңғы қатарға шығуы мейрамдарын арнайы үйымдастырылған ойын- сауыққа айналдыру әдеби драмалардың тууына қолайлы жағдай жасады. Актерлер мен көрермендерге жіктеліп бөліну театрдың аса маңызды қоғамдық функциясын айқындай түсті. Бүл процесс европа театр өнерінің өркен жаюыназор ықпал жасаған ежелгі Греция театрында айқын көрініс тапты. Яғни қойылымның көркем безендіру шешімін іздестіру жұмыстары режиссер мен актерлерге сонымен қатар суретшілерге өте тығыз байланыста болу қажеттілігін негіздейді. Қазақстан Республикасында, яғни біздің елде спорт пен денешынықтыру мәдениетінің берік және ертедегі дәстүрлері кеңінен қамтылған. Денешынықтыру мәдениетінің өзіндік ұлттық, тарихы дамудағы барлық амалдарын жоғалтпады. Жарыстар мен дәстүрлі ойындар денешынықтыру мәдениетінің ұлттық түрлерінің сақтаушысы, олар біздер, яғни халық болды. Дене шынықтыру жаттығуларының ұлттық түрлерінің өсуімен сақталуын және олардың жаңаша туылуына ұлттық жаңа түдегі мәдениетінің сақтаушысы ол халық болды. Мерекелерде денешынықтыру мәдениетінің ұлттық түрі айқын көрініп отырды. Біздің де Отанымыздың түкпір-түкпіріндегі ұлттық мерекелер тек ойын-сауық ретінде емес, ол әрине спорт жарыстары ретінде де мерекеленіп отырады. Әрбір халық өздерінің ұлттық мәдениетіне кеңестік спорт қазынасын ең жақсы жағынан ендірді. Жарыстарды, ойындарыды және дәстүрлі спорт мерекелерін социалистік тұрғыда ұлттық жаңаша тұрғыда, спорттық ойын-сауықтардың түрлерін тапсырылуын кеңестік спорт мәдениеті жоғары көрсеткіштер көрсетті. Мерекелерде ұлттық дәстүр колориті ала отырып, спортты ұлттық мерекеге айналдырып, музыка мен поэзояларын ұштастыра отырып, өзіндік сәнді киімдермен біріктірілген ұлттық спорт түрлерін жастар өздерінің ойнау шеберліктеріндедемонстрациялап, жеңіл атлетика бойынша, гимнастика бойынша күрес пен командалық ойындар, жарыстар бойынша айшықтай көсетеді. осылай денешынықтыру мәдениеті мен спорттық жарқын көршісі қазіргі кезге дейін мерекеленіп отыратын болды. Бүкілодақтық физкултурашыларға арнау спартакиадамен физкультурашылар парадына айналып, аталып келеді. Осы мерекелерде Кеңес Одағы жастарының кеңестік спорттағы барлық көп түрлілігін және спорттық үлкен жетістіктерін көрсетеді. Спорттық оқиғалар мен салтанатты мерекелер ол жалпы ұлттық дене шынықтыру мерекелерін әсіресе ауыл тұрғындары өнімі күнінде, бірінші бау күндерінде және т.б. мерекелерде атап өтіп жатады. Спорттық кештерде матчтар, жарыстар мен жаңа ұжымдар ашылуында өз жұмысын ерте аяқтаған завоттарда, фабрикаларда ұжым мерейтойларында, дәстүрлі турнирлер мен мерекелер болып отырады. Тарихта бізге естелік болып отырған 1-ші спорт мерекесі ол 1919 жыл 15- мамырда болған мереке еді. Олар тарихи қызыл алаңды құрады. Бұл физкультурашылар мерекесі азамат соғысы отына туылғандар үшін айтарлы, әрі бұлдыр еді. Көп деген қатысушылар, дәл осы қызыл алаңнан азамат соғысы майданына аттанып жатты .1928 жылы 12-24 тамызда Москвдағы жаңа стадион димамеда Бүкілодақтық спортакияда халық шаруашылығы дамуы жоспарының бірінші бес жылдығын қабылдауға арналған болатын. Спартакиада қызыл алаңда парад құрды. Олар 30 000 москвалық физкультурашылармен тұрды. Спартакиада кезінде су спортынан мерекелік кеш өтті. жүктеу/скачать 73,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|