тақырып "Бухгалтерлік есептің қалыптасу тарихы" Екі жақты жазу жүйесінің пайда болуы
-тақырып "Бухгалтерлік есеп функциялары"
жүктеу/скачать 94,91 Kb.
|
Бух есеп негіздері дәрістер
| 3-тақырып "Бухгалтерлік есеп функциялары"
3.1 Бухгалтерлік есеп пәні 3.2 Бухгалтерлік есеп объектілері 3.3 Ұйымның ресурстарын түрлері мен пайдалану уақыты бойынша жіктеу 3.4 Білім беру көздері бойынша ұйым ресурстарын жіктеу 3.5 Бухгалтерлік есеп әдісінің элементтері 3.1 Бухгалтерлік есеп кәсіпорындардың қызметін көрсетеді. Бухгалтерлік есептің нысанасы субъектінің меншігі болып табылады, өндіріс процесінде экономикалық құралдар мен олардың көздерінің қозғалысы. Жеке компоненттер бухгалтерлік есеп объектілері деп аталады. Бухгалтерлік есеп объектілеріне процестер жатады: - бухгалтерлік есеп объектілері бар дайындамалар (жабдықтау) кәсіпорын сатып алған шикізат, материалдар, отын және басқа да материалдық қорлар, сондай-ақ жеткізушілермен, көлік ұйымдарымен есептік қатынастар; - бухгалтерлік есеп объектілері болатын өндіріс өнімді өндіру үшін пайдаланылатын өндіріс құралдары және осыған байланысты шығындар. Объектілер бухгалтерлік есепте жалақыны есептеу, амортизация, еңбек қаражатын есептен шығару және өнімнің өзіндік құнын айқындау жолымен көрсетіледі; - өндіріс өнімдері ескерілетін сату, сатуға арналған шығыстар; өткізу бойынша шығыстар (буып-түю, сұрыптау, тасымалдау); сатылған бұйымдар, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету үшін субъект алған түсім. 3.3 ұтымды бақылауды дұрыс ұйымдастыру қолда бар қаражатты пайдалану, олардың сақталуына қаражатты жіктеу (топтастыру) қажеттілігін негіздейді. Кәсіпорынның шаруашылық құралдары мыналармен ерекшеленеді: құрамы (түрлері), білім беру көздері мен нысаналы мақсаты. Құралдардың түрлері мен орналасуы бойынша жіктелуі. Өндірістегі, айналыстағы және айналыстағы құралдар ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді болып бөлінеді. Ұзақ мерзімге мыналар жатады: Негізгі құралдар - еңбек құралдары (құнына қарамастан), өндіріс процесін жүргізу үшін қажетті жағдайларды жасайтын олар сыртқы түрі мен пішінін сақтай отырып, өндіріс процесіне ұзақ уақыт қатысады (бір жылдан астам). Өндіріс процесінде олар біртіндеп тозады, жөндеуді немесе толық ауыстыруды қажет етеді. Сондықтан негізгі құралдар құнының бір бөлігі ай сайын амортизацияны есептеу арқылы дайын өнімнің өзіндік құнына қосылады. Биологиялық активтер-жануарлар мен өсімдіктер (ҚЕХС 41). Материалдық емес активтер-ақшалай емес активтер ұзақ уақыт кезеңі ішінде (бір жылдан астам) тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өндіруде немесе өткізуде, әкімшілік мақсаттарда пайдалануға және басқа субъектілерге жалға беруге арналған физикалық мәні бар тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) сатып алуға арналған тауарлар. Оларға мыналар жатады: компанияның бағасы, Бренд атауы, патенттердің, лицензиялардың, авторлық құқықтардың құны, сонымен қатар рецептуралар, технологиялық ережелер, ноу-хау, олар ақшалай түрде бағаланады және баланста көрсетіледі, амортизация да осы активтерге есептеледі. Жылжымайтын мүлік, ғимараттар, жабдықтар және материалдық емес активтер, салық төлеушінің бухгалтерлік балансында ескерілетін және жылдық жиынтық кіріс алу үшін пайдаланылатын салық заңнамасында "тіркелген активтер"жеке тобына бөлінген. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар - бұл инвестиция осы ұйымдарға үлестік қатысудан түсетін кірістер және дивидендтер немесе пайыздар түрінде қосымша экономикалық пайда алу мақсатында басқа ұйымдардың жарғылық капиталдары. Жылжымайтын мүлікке инвестициялар-Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан (меншік иесінің немесе қаржылық жалдау шарты бойынша жалға алушының) тауарларды өндіруде немесе жеткізуде, қызметтер көрсетуде немесе әкімшілік мақсаттарда пайдалануға арналған (ХҚЕС 40). Қысқа мерзімді айналым қаражаты қаражаттың бір айналымына ғана қатысады және өз құнын бірден және толығымен өндірілетін өнімге ауыстырады. Олар айналым құралдарынан және айналым құралдарынан тұрады. Қысқа мерзімді айналым құралдарына өндіріс процесіне тікелей қатысатын құралдар (шикізат, материалдар, отын, жартылай фабрикаттар, аяқталмаған өндіріс) жатады. Айналым процесіне қызмет көрсететін қаражат айналым қаражаты деп аталады (банктердегі шоттардағы, субъектінің кассасындағы ақша қаражаттары, бағалы қағаздар, әртүрлі дебиторлық берешектің сомалары). Дебиторлық берешек сонымен қатар басқа ұйымдарда немесе жеке тұлғаларда уақытша болатын және белгілі бір мерзім өткеннен кейін қайтарылуға жататын ұйымның қаражатына жатады. Дебиторлық берешек ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) және қысқа мерзімді1 (бір жылға дейін). 3.4 экономикалық құралдарды білім беру көздері мен мақсаты бойынша топтастыру олардың осы кәсіпорынға шоғырлануының белгісі болып табылады. Кәсіпорын қаражатын қалыптастыру көздерінің жіктелуі. Кәсіпорын қаражаты бөлінеді: - кәсіпорынның бүкіл қызметі бойы ұзақ уақыт пайдаланылатын меншікті капитал (жарияланған / жарғылық капитал, резервтік капитал, бөлінбеген кіріс); - жарғылық капитал-бұл құрылтайшылар (қатысушы) Кәсіпорынға оны ұйымдастырған кезде бөлген және оның Жарғысында көрсетілген қаражат сомасы. Оның мөлшері тұрақты және өзгеріссіз қалады. Жарғылық капиталды ұлғайту немесе азайту құрылтай құжаттарына тиісті өзгерістер енгізілгеннен кейін құрылтайшылардың (қатысушылардың) шешімі бойынша ғана жүзеге асырылады; - төленбеген капитал-бұл қайта бағалаудан (қайта бағалаудан)негізгі құралдар құнының ұлғаю сомасы; - резервтік капитал-пайдадан аударымдар есебінен құрылатын өз қаражатының бір бөлігі шаруашылық қызметтен болған шығындарды жабу, жарғылық капиталды толықтыру, дивидендтер төлеу және ұйымның басқа да шығындарын өтеу үшін пайдаланылады; - сатып алынған меншікті үлестік құралдар-бұл күшін жою немесе қайта сату мақсатында айналыстан алынған бағалы қағаздар; - Эмиссиялық кіріс-егер сату құны номиналдан асып кетсе, акцияның номиналды және сату құны арасындағы айырмашылық; - бөлінбеген пайда – жабылмаған шығын) - кәсіпорынның иелігінде қалған барлық шығыстар шегерілгеннен және салықтар төленгеннен кейінгі кірістің қалған сомасы; - қарыз қаражаты айналым қаражатына, оның ішінде шикізаттың, материалдардың, отынның маусымдық қорларын құру үшін қосымша қажеттілікті жабады және т.б. олар кәсіпорынға уақытша пайдалануға бөлінеді және белгілі бір мерзімнен кейін қайтарылуы тиіс. 3.5 бухгалтерлік есеп әдісі бойынша ескерілетін деректерді бақылау, зерттеу және зерттеу жүргізілетін әдістер мен әдістердің жиынтығы түсініледі. Бухгалтерлік есеп әдісінің элементтері: 1. Құжаттама-шаруашылық операцияларды бастапқы тіркеу тәсілі және бухгалтерлік жазбалардың дұрыстығын негіздеу. Бухгалтерлік есепте бірде-бір жазба оны құжатпен тиісінше ресімдемей жасалмайды. Құжат-бұл белгіленген тәртіппен ресімделген экономикалық операция туралы тіркелген түрдегі ақпаратты қамтитын материалдық тасымалдаушы. 2. Түгендеу-мүліктің нақты бар-жоғын бухгалтерлік есеп деректерімен сәйкестігін тексеру әдісі. Түгендеудің мақсаты қаражаттың сақталуын кейіннен бақылау, нақты есептік көрсеткіштерді қамтамасыз ету мақсатында істердің нақты жай-күйін нақтылау болып табылады. 3. Бағалау-белгілі бір уақытта кәсіпорынның мүлкін ақшалай өлшеуде көрсету тәсілі. Бухгалтерлік есепте кәсіпорынның қаражатын бағалау нақты өзіндік құнға негізделген (объектіні жұмыс жағдайына жеткізуге байланысты барлық шығындармен сатып алу құны). 4. Калькуляция-өнім, жұмыс, қызмет бірлігінің өзіндік құнын ақшалай түрде есептеу тәсілі. Өнімнің өзіндік құны материалдық, еңбек шығындарынан, басқару шығындарынан, әлеуметтік салық аударымдарынан тұрады. 5. Шоттар-бұл қаражат, міндеттемелер мен капиталдың жай-күйі туралы ағымдағы ақпарат жинақталатын, жинақталатын экономикалық топтау. 6. Қосарланған жазба-есепке алу объектілерінің өзара байланысын көрсететін бухгалтерлік есеп шоттарындағы шаруашылық операцияларын тіркеу тәсілі. Бұл әр экономикалық операция өзара байланысты екі шотта көрінеді. 7. Баланс-белгілі бір сәтте (күні) субъектінің мүлкі, міндеттемелері және капиталы туралы ақпаратты экономикалық топтастыру және қорыту тәсілі. Бұл субъектінің қаржылық жағдайын сипаттайтын негізгі есеп беру нысаны. 8. Есептілік-белгілі бір кезеңдегі (ай, тоқсан, жыл) кәсіпорынның шаруашылық қызметін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі. Баланс пен есептілік тиісті шоттарды топтау және өңдеу. жүктеу/скачать 94,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|