Сұрақтар:
1. Зерттеу мәселесін қою нені болжайды?
2. Зерттеу объектісі мен нысанына түсінік бер.
№ 11 ДӘРІС
ТАҚЫРЫП: ЗЕРТТЕУ ЖҮРГІЗУДЕГІ ӘДІСТЕР МЕН ӘДІСТЕМЕЛЕРДІ ТАҢДАУ
Ғылыми зерттеудің негізгі әдістері: бақылау, эксперимент, модельдеу болып табылады. Зерттеу әдістерін таңдау зерттеу объектісі мен нысанының ерекшелігіне және қойылған мақсаттарға негізделген.
Нақты әдістерді жүзеге асыру мүмкіндігімен байланысты шектеулер зерттеу нысанын жаңадан анықтауға және мақсаттарды қайта қарастыруға мәжбүрлейді.
Әдіс – бір нәрсені орындау әдісі, фактілер мен тұжырымдамалармен реттелген жұмыс, мәліметтерлі жинаудың, өңдеудің және сараптаудың принцибі мен әдістері, сонымен қатар объектіге әсер ету принципі.
Әдістеме – әдістерді жүзеге асыру формасы, әдістер мен операциялардың жиынтығы (олардың реттілігі мен өзара байланысы), белгілі мақсатқа жету үшін процедуралар мен процедуралардың жиынтығы. Психологиялық зерттеуде: формаланған жиынтық ережелері, ақпаратты өңдеу және талдау. Әдетте бұл процедуралар арнайы квалификацияны қажет етеді және оларды игеру тәжірибеліктің кеңбір дейгейлерін көрсетеді.
Зерттеу жүргізудегі әдістер мен әдістемелерді таңдау кезеңі зерттеу гипотезаларының нақтылануымен тығыз байланысты.
Әдістемені таңдауға арналған негіздер
Әдістемені таңдау кезінде әдістемеге кіретін әрбір шектеулер мен мүмкіндіктерді ескеру қажет, ең алдымен зерттелетін қасиеттерінің анықтығы мен тіркелу сенімділігін және нақтылығын ескеру керек. Тағы да ескеретін жағдай, қандай да бір психологиялық құбылысты зерттеу кезінде және оны терең түсіну кезінде одан алынатын мәліметтердің көлемді болуын қарастыру керек, ол мәліметтерге келесілер жатады: сапалы және мөлшерлі сипаттамалар, актуальды статустар мен жалпы тенденциялардың өзгерісі мен дамуын қатар қою, өзін-өзі бақылау мәліметтерінің сәйкестігі, талдау әдістерімен берілетін өнімдерді субъективті бағалау мен мәліметтердің объективтілігі, аппаратуралы тіркелу және т.с.с.
Әдістеме – бұл зерттеушінің жұмысшы құралы. Ол аз түсініксіз болған сайын, оны қолдану одан сайын қиын. Әдістеме қаншалықты аз сыналса, нәтиже алуға деген мүмкіндік те аз болады, онда алдымен түсіндіру керек, ал сосын анық нәтижелер шығару керек. Әдістеменің зерттелгендік деңгейі өте маңызы. Жетекшілікте шкалалардың ашылған түсiндiрулері, әдіснамалардың апробациясы сипаты, апробацияның сандық және сапалық нәтижелері көрсетілуі тиіс, қорытындының мазмұны мен формасына қатысты ұсынымдар және стандарт талаптарына сәйкес жетекшілікті құрауға қажетті ұсынымдар берілуі керек.
Достарыңызбен бөлісу: |