Тақырып: Ғылыми зерттеудің әдіснамасы мен әдістемелері Жоспар
Тақырып: Ғылыми зерттеудің ұғымдық аппараты, оның мазмұны және сипаты
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
Емтихан сұрақтары
| Тақырып: Ғылыми зерттеудің ұғымдық аппараты, оның мазмұны және сипаты
Жоспар: 1. Ғылыми зерттеу танымдық әрекеттің ерекше формасы ретінде. 2. Зерттеудің ғылыми аппаратының құрамдары Танымның ғылыми процессінің негіізгі сипаттары: Мақсатты анықтау сипаты; Зерттеудің арнайы объектісін бөлу; Танымның арнайы құралдарын қолдану; Терминдернің біркелкілілігі. Зерттеудің сипаты мен мазмұны бойынша зерттеулер іргелі және қолданбалы болып екіге бөлінеді. Іргелі зерттеулер стратиегиялық сипаттағы тапсырмаларды шешуге арналған. Олардың негізгі ерекше сипаттары: Теориялық өзектілігі; Концептуалдылығы; Ғылыми кедей жағдайларды сыни талдау; Әдістемелері қолдануҒ Алынған нәтижелердің жаңалығы мен ғылыми дәлдігі. Қолданбалы зерттеулердің негізгі сипаттары: Олардың тәжірибенің өзекті сұраныстарына жақындығы; Зерттеуді таңдаудығ салыстырмалы шектеулігі; Нәтижелерді жүргізу мен енгізудің оперативтілігі және т.б. Оперативті тапсырмаларды шеше отырып, қолданбалы зерттеулер іргелі зерттеулерге сүйенеді. Ғылыми ізденістердің сараптамасы әдіснамалық категориялардың ең аз тізімін бөлуге мүмкіндік береді, ол кез келген зерттеудің оны жүргізу кезіндегі негізгі компоненті ретінде қатысады – бұл мәселе, өзектілік, зерттеу объекті, оның пәні, мақсаты, міндеттері, гипотеза, ғылыми жаңалығығ теориялық және практикалық мәні. Зерттеу мәселесі. Кез келген зерттеу мәселені анықтаудан басталады. Мәселені қоя отырып, зерттеуші: «Бұрынғы оқылған нәрседен нені оқу керек?» деген сұраққа жауап береді. Мәселені қою және құрастыру жай нәрсе емес. Ол үшін: Өз қызметі саласында кең білімге ие болу керек; Қандай білімнің жетпейтінін білу керек. «Ббілмейтін туралы білу» - ғылыми мәселенің мәні болып табылады. Зерттеудің өзектілігі. Ғылыми зерттеудің барлық қарастырған сипаттары өзара байланысты. Олар қалай да бірін бірі толықтырып, түзетіп отырады. Мәселені қою және тақырыпты қалыптастыру зерттеудің өзектілігін дәлелдеуді болжайды, яғни қазіргі уақытта осы мәселені не үшін қарастыру керек деген сұраққа жауап береді. Зерттеу объектісі мен пәні. Негізінен зерттеу объектісі – танымға тәуелсіз, бірақ ақпаратты зерттеу үшін қажетті дерек болып табылатын қасиеттер мен қатынастардың жиынтығы. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері зерттелетін мәселенің, таңдалған объектінің және зерттеу пәнінің өзектілігімен анықталады. Зерттеу мақсаты – ғылыми зерттеудің соңғы және аралық нәтижелері туралы негізделген көрініс. Зерттеу логикасын іске қоса отырып, ғалым өз жиынтығында мақсатқа жету үшін не істеу керектігі туралы көрініс жиынтығын құрайтын зерттеу тапсырмаларының қатарын қалыптастырады. Бірінші тапсырма зерттелетін обьектінің өзектілігін, табиғтын, құрылымн, т.б. байланысты болады. Екніші тапсырма – зерттеу затының қазіргі жағдайын талдаумен байланысты; үшіншісі – оны түрлендіру әдісімен; төртіншісі – эффективтілікті жоғарылату құралдымен; бесіншісі – зерттелетін обьектінің даму болжамдарымен байланысты болады. Зерттеу гипотезасы. Ғылыми білімді дамытудың, сонымен қатар теорияның құрылымдық элементтерінің әдістерінің бірі гипотеза – фактілер қатарының негізінде объекті туралы, құбылыстың байланысы не себептерінің бар болуы туралы болжам. Гипотезаның құрылымы үш бөлікті: А) бекіту; Б) болжау; В) ғылыми негіздеме. Зерттеу нәтижелерінің ғылыми жаңалығы, теориялық және тәжірибелік мәні. Ғылыми жаңалықтың белгілері зерттеу нәтижелерінің мазмұнды құрылымын сипаттайды. әдетте теориялық және тәжірибелік жаңашылдылықтарды бөліп көсетеді. Ғылыми жаңалықтың 2 түрін ажырату керек: жаңалықты сипаттау және оның мазмұндық құрылымы. Келесі екі критерий ғылым мен тәжірибе үшін зерттеудің мағыналылығын анықтайды: теориялық маңыздылық критерийі зерттеу нәтижелерінің концепцияларға әсерін анықтайды. Ол психилогиялық, педогогикалық процестердің заңдылықтарын талқылауға мүмкіндік береді, яғни қолданбалы жоспарға арналған жасалған қорытындылардың зерттеу нәтижесінің перспективлігімен анықтайды. тәжірибелік маңыздылық критерийлері зерттеу нәтижелерін тәжірибеге енгізу кезіндегі өзгерістерді анықтайды. Нәтижелердің қолданбалы маңыздылығы тұлғалардың саны мен категориясына, енгізу масштабына, дайындық деңгейіне байланысты. Зерттеу компоненттерінің әдіснамалық сипатына шолуды аяқтай отырып, олардың өзара байланысты екенін, бірін бірі толықтыратынын және түзететінін тағы да ескертеміз. Мәселе зерттеу тақырыбында пайда болады, ол ғылыммен жеткен жетістіктерден жаңаға ұмтылуы керек. Зерттеу өзектілігі зерттеуге таңдалған облысты, ал заты – оны оқудың бір аспектісі дегенді білдіреді. Осы кезде затты – зерттеуші алуға ұмтылатын жаңа білім деуге де болады. Сонымен, ғылыми аппараттың айтылған компоненттері бір біріне сәйкес келетін жүйе, элементті құрайды. Осы элементтердің келістілігі деңгейі бойынша ғылыми жұмыстың сапасы жайлы айтуға болады. Бұл жағдайда методологиялық сипаттама жүйесі оның сапасының интегралды көрсеткіштеріне қосылады. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|