Тарих – история – history әож 378: 001

Қазақ мемлекеттік қыздар  
педагогикалық университеті                                                                           Хабаршы №4 (52), 2014 ж.  
 
205 
 
determining his priorities. At that period, as Nazarbayev N.A. indicated, there was a tendency 
of  creation  two  coalitions  –  Turkic  and  Slavic,  a  result  of  which  would  beproceeded 
unpredictable circumstances, i.e. would become a keen national issue. The history has unveiled 
professional  and  far-seeing  policy  of  the  President  of  the  Republic  of  Kazakhstan 
N.A.Nazarbayev  which  stimulated  and  became  the  basis  of  a  new  created  alliance.  The 
demonstration  of  this  is  an  Ashkhabad  meeting,  among  the  heads  of  Asian  states  and 
Kazakhstan,  and  an  Almaty  delegation  of  the  heads  of  states  of  the  CIS,  where  there 
participated 11 Republics of the post-Soviet area. So, the new system of collaboration among 
new  states  of  the  post-Soviet  area  has  been  created,  from  nowon,  on  equal  and  mutually-
profitable principles.     
Nowadays,  without  taking  into  consideration  some  complexities,  collaboration  between 
Kazakhstan  and  Uzbekistan  is  developing  dynamically.  The  heads  of  the  states  distinctly  and 
successfully  collaborated  in  the  questions  as  economical  integrations  as  well  as  religious 
security that necessary for the both sides. 
High  dynamics  of  economic  and  political  processes  is  gradually  transforming  this  vast 
region in one of the most promising centers of the world community. At the present moment, 
the Asian region accounts for about 60 % of world production and 40 % of the world trade, and 
by 2015 it is expected that 5 out of 12 countries, with the highest GDP, will be Asian. [1] Thus, 
in  this  chapter  the  main  focus  is  made  on  the  basic  geopolitical  conditions  and  trends  of  the 
development of the Kazakhstan Uzbekistan post-independence cooperation. 
Kazakhstan and Uzbekistan as members of such organizations as the CICA, SCO, and the 
Central Asian Economic Union cooperatively struggle against terrorism, political and religious 
extremism,  transnational  organized  crime  and  other  threats  to  stability  and  security. 
Achievements  of  the  historically  significant  agreements  have  passed  the  path  of  substantiate 
and  perspective  beginnings.  The  basis  of  the  legal  framework  isfigured  up  to  170  documents 
covering almost all areas of cooperation. 
States thatare trying to reach out closer integrity,right now have the opportunity to do so 
in  the  framework  of  the  CIS.  It  is  enough  to  use  an  example  of  the  integrity  into  Customs 
Union ofBelarus, Kazakhstan and Russia. Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan also carried 
out such an intention, signed in July 1994 «The Treaty on the common economic space» [2]. 
Currently,  the  relationship  between  the  Central  Asian  states  are  built  and  developed  on 
the basis of «The Turkestan Treaty of Friendship, Cooperation and Mutual Assistance between 
the Republic of Uzbekistan and the Republic of Kazakhstan», signed on June 24,1992, as well 
as the trilateral agreement signed in the Issyk-Kul meeting in April 29-30, 1994 by the Heads 
of States of Kazakhstan, Uzbekistan and Kyrgyzstan [3]. 
As a result, one of the first sub-regional organizations in the post-Soviet Union space had 
become the Central Asian Union of three states:  Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan. Its 
principle  was  based  on  «the  Treaty  of  establishing  the  Economic  Union»  signed  by  these 
countries in September 23, 1993, and in April 10, 1994 the peculiar rider was the proclamation 
of the common economic space between them. 
Finally, in July 8, 1994 were created the Interstate Council of three Central Asian states 
and  its  executive  committee.  On  December  15,  1995  in  theZhambyl  meeting  was  established 
the  Interstate  Council  of  Ministers  of  defense  of  the  three  states,  which  is  working  on 
developing specific proposals for the military cooperation. Then was signed the «Agreement on 
the formation of a joint  peacekeeping battalion». Deepening of the integration process  among 
Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan are also reflected in the signing on January 10, 1997 

Казахский государственный женский 
 педагогический университет                                                                            Вестник №4 (52), 2014 г. 
206 
«the Treaty of Eternal  Friendship» among them, to  which the Tajikistan joined in  March 30, 
1998 [4]. 
On January 1994,the «Agreement on the establishment of a single economic space»was 
signedto  enhance  economic  cooperation  between  Kazakhstan  and  Uzbekistan,to  which  the 
Kyrgyz  Republic  soon  joined,  and  then  the  Republic  of  Tadzhikistan.The  presidentsof  three 
countries  decided  to  support  the  initiative  of  the  presidentNazarbayevN.A.to  convene  the 
Conference  on  Interaction  and  Confidence  Building  Measures  in  Asia.  In  addition  to  the 
initiative  of  Kazakhstan  as  a  result  of  the  meeting  of  the  Heads  of  States  of  Kazakhstan, 
Uzbekistan,  Kyrgyzstan,  Tajikistan,  Turkmenistan  signed  the  «Agreement  on  economic, 
scientific-technical and cultural cooperation». At the meeting on January 1993 in Tashkent, the 
Heads of States of Central Asia were taken the decisions to further deepenmutual cooperation 
[5 ]. 
During  the  visit,  N.A.  Nazarbayev  to  Uzbekistan  on  January  10-12,1994,  the  two  sides 
had agreed about the further steps in the development of Kazakh-Uzbek relations [9]. For the 
further deepening and developing relations between the two countries, presidents I.A. Karimov 
and N.A. Nazarbayev signed the agreement on «the Formation of a Common Economic Space 
between  the  Republic  of  Uzbekistan  and  the  Republic  of  Kazakhstan  [8].  According  to 
I.A.Karimov a free trade zone will remove all obstacles and barriers impeding barter. In order 
to  enhance  cooperation  in  this  field,the  leaders  agreed  to  set  uptrade  offices  in  Astana  and 
Tashkent.  Creation  a  free  trade  zone  fits  in  the  list  of  previously  identified  initiatives  in  the 
context of the development of trade and economic relations between the two countries [6]. 
The ultimate goal of such cooperation, according to the leaders, is a creation of a single 
market in the Central Asian region. The main achievement of the meeting was the creation of 
the Interstate Council. 
The  first  council  meeting  was  held  in  November  2006  during  an  informal  meeting  in 
Tashkent, where Nazarbayev N.A. and KarimovI.A.discussed common interests in the field of 
water,  energy,  development  of  transport  communications,  and  also  concluded  agreements  on 
the development of mutual trade, customs facilitation and opening outlets in the border areas. 
Not particularly easy for citizens of the two countries, even in the absence of the visa regime, 
are procedures of the border crossing and transit. In the first quarter of 2007, Kazakhstan took 
second place in the list of the main trade partners of Uzbekistan. The Kazakhstan's part in the 
Uzbekistan’stotal  commodity  turnover  was  10%,  yield  only  to  Russia  –  28%,  and  pushing 
Turkey into the third place – 6.5% [7]. 
The  Kazakhstan’s main strategic goal  in  this  direction  –  is  the maintenance of  political 
stability  in  Uzbekistan.  By  that  period,  Kazakhstan  should  have  the  new  leverages  of  govern 
and manipulation byprocesses in the other countries of Central Asia and their attitudestoward 
the  Great  Powers;  it  is  important  to  prevent  Uzbekistan’smonopoly  dictatorship  to  preserve 
geopolitical stability in the region. On the other hand, we can expect the inevitable aggravation 
of the relationships between Kazakhstan and Uzbekistan. 
 
REFERENCES 
 
1.  Nazarbayev  N.A.  Strategy  formation  and  development  of  Kazakhstan  as  a  sovereign 
state. – Almaty: Dauir, 1992. – P. 56.   
2. Tokaev K.K. Diplomacy of the Republic of Kazakhstan.– Astana:Elorda, 2001. –p.552. 
3.Mazhitov  S.F.  Kazakhstan  scale  OSCE  realitet,  potential,  prospects  //  Otantarikhy.  – 
2008, № 1. – P. 5-13.  

Қазақ мемлекеттік қыздар  
педагогикалық университеті                                                                           Хабаршы №4 (52), 2014 ж.  
 
207 
 
4. Kazakhstan, 1991-2001. RK Statistics Agency. 2001. – P. 18-23.  
5. Martens F.F. Modern international law of civilized nations. – M., 1996. – P.  154-155.  
6. Diplomatic Courier.1997, № 3. – P. 62.  
7. Maksakova L. Trends demographic development in Uzbekistan // Central Asia and the 
Caucasus. 1999, № 5 (6). – P. 41.   
8.  Rakhimov  M.A.  Mutual  cooperation  of  Uzbekistan  and  Kazakhstan  and  prospects  of 
integration  processes  in  Central  Asia  //  Central  Asia:  current  problems  and  prospects  of 
integration.  Materials  of  the  round  table.  –  Astana  Eurasian  National  University  named  after 
LN Gumilev, 2009. –P. 26-32.  
9.Central  Asia.  2007:  Focus  on  geopolitics  and economic transformation. Uzbekistan in 
2007: an overview and analysis of major events // Uzbekistan Central Asia.  2007, № 12. – P. 
18. 
 
ТҮЙІНДЕМЕ 
 
Астемес Г.К., магистрант 
(Алматы қ., Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті) 
 
Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы ынтымақтастықтың дамуы 
Осы мақалада Қазақстан және Өзбекстан арасындағы мәңгілік достықтың орнауы, 
екі  ел  арасындағы  экономикалық  мүдде,  тіл,  дін,  экологиялық  мәселе  ортақ  болуы, 
ынтымақтастықтың  дамуы  баяндалған.  Атап  айтқанда,  Қазақстан  мен  Өзбекстан 
арасындағы  жасалған  мәңгілік  достық  туралы  шартқа  қол  қойғандығы,  еліміздің 
экономикалық  мүдделерінің,  мәдени-тарихи  тамырымыздың,  тіліміздің,  дініміздің, 
экологиялық проблемаларымыздың ортақ  екені.  Осыған орай мақалада, Қазақстан  мен 
Өзбекстан арасындағы  ынтымақтастығының даму мүмкіндіктері баяндалған. 
Түйін сөздер: Ынтымақтастық, интеграция, экономика, сыртқы саясат, дипломатия.
   
РЕЗЮМЕ 
 
Астемес Г.К., магистрант 
 (г. Алматы, Казахский государственный женский педагогический университет) 
 
Развитие сотрудничества между Казахстаном и Узбекистаном 
В  данной  статье  рассматриваются  становление  дружественных  отношении  между 
Казахстаном и Узбекистаном. Рассказывается об подписании договора о вечной дружбе 
между двумя странами,  
Ключевые  слова:  сотрудничество,  интеграция,  экономика,  внешняя  политика, 
дипломатия. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Казахский государственный женский 
 педагогический университет                                                                            Вестник №4 (52), 2014 г. 
208 
ӘОЖ  364-78 
 
ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС АЯСЫНДАҒЫ ҚИЫНДЫҚТАР 
 
А.Р. Балтабаева, магистрант, 
(Алматы қ., Қазақ мемлекеттік  
қыздар педагогикалық университеті ) 
 
Аңдатпа: Мақалада әлеуметтік жұмыс аясындағы қиындықтар мен жанжалдардың 
туындау  көздері,  оларды  шешу  жолдары  қарастырылған.  Әлеуметтік  жұмыс 
саласындағы  қиындықтар  мен  жанжалдарды  дұрыс  шешуге  мүмкіндік  беретін 
мемлекеттік  саяси-экономикалық  бағдарлар,  әлемдік  тәжірибедегі  озық  тәсілдері 
қолдану  мүмкіндіктері,  оларды  еліміздің  әлеуметтік  жағдайында  қолданылу  мәселелері 
келтірілген. 
Түйін сөздер: Әлеуметтік жұмыс, стиверк, көшедегі әлеуметтік жұмыс. 
Өзін-өзі  әлеуметтік  тұрғыдан  қамтамасыз  ете  алмайтын  адамдардың  қарым-
қатынастарын  ретке  келтіру  негіздерін  зерттейтін  ғылым  –  әлеуметтік  жұмыс  ғылымы. 
Бұл ғылымдағы әлеуметтік жұмыс технологиясы мен әдістері әлі де озық деңгейде емес. 
Қазіргі  кезде  әлеуметтік  жанжалдарды  туындатуы  мүмкін  қиындықтар:  жұмыссыздық, 
босқындық,  панасыздық,  мүгедектер,  нашақорлар,  қараусыз  қалған  балалар  және  т.б. 
объектілер  әлеуметтік  жұмыстың  маңызды  нысандары  болып  табылады.  Шетелдерде 
осы мәселелерді  тиімді  шешуге  арналған жаңа әдістер  әлеуметтік жұмылдыру  жұмысы 
және стиверк (көшедегі әлеуметтік жұмыс) пайда болды.  
 Әлеуметтік  өзгерістерді  қалыптастыру  үшін  қолданылатын  әлеуметтік  жұмыстың 
қызметтік салаларының бірі ‒ әлеуметтік тәжірибедегі жаңа әдістеме. Бұл жаңа әдістеме 
тұрғысындағы  әлеуметтік  жұмыс  қоғамдағы  әлеуметтік  жанжалдар  мен  қиындықтарды 
болдырмауға  немесе  азайтуға  болатын  ұтымды  тәсіл  болып  саналады.  Бұл  тәсілдің 
ұтымдылығы  арқасында  мемлекетімізден  бөлінетін  қаржы  мен  қорды  ысырапсыз  және 
тиімді  пайдалануға  мүмкіндік  береді.  Халықты  әлеуметтік  қамсыздандыруды 
реформалау,  халықты  тиімді  жұмыспен  қамтуға  жағдай  туғызу,  халықтың  тұрмыс 
деңгейін  арттыру  мемлекеттің  әлеуметтік-экономикалық  саясатының  маңызды 
бағыттарының бірі.  
Қазақстан Республикасындағы мүгедектер санының статистикалық көрсеткіштері 
[1]:   
 
Жылы 
2000 
2002 
2010 
2011 
2012 
2013 
2014 
Жыл 
басындағы 
жалпы халық 
саны, мың адам 
16 203,0  14 866,8  16 203,0  16 440,1  16 673,1  16 909,8  17 165,2 
Халықтың өсу 
пайызы (2000 ж. 
базалық 
көрсеткіш) 
100 
91,7 
100 
101,5 
102,9 
104,4 
105,9 
Мүгедектер 
саны, мың адам 
361,2 
388,7 
540,2 
563,1 
560,983  540,00 
609,8 
Мүгедектер 
100 
107,6 
149,6 
155,9 
155,3 
149,5 
168,8 

Қазақ мемлекеттік қыздар  
педагогикалық университеті                                                                           Хабаршы №4 (52), 2014 ж.  
 
209 
 
санының өсу 
пайызы (2000 ж. 
базалық 
көрсеткіш) 
Мүгедектердің 
жалпы халық 
санынан 
пайыздық үлесі 
2,2 
2,6 
3,3 
3,4 
3,4 
3,2 
3,6 
 
Келтірілген  кестелік  көрсеткіштердің  өзгеру  екпіндеріне  қарайтын  болсақ,  онда 
мынандай көріністерді байқаймыз.  
Біріншіден, Қазақстанның жалпы халық саны 2000 ж. салыстырғанда 2014 ж. 105,9 
пайызға өскен. Бұл өзгеріс барысында халық санының 2010 ж. ғана 2000 жылғы деңгейге 
қайта  жеткенін  көреміз.  2010  ж.  бастап  жалпы  экономикалық  жағдай  да  қарқындап 
дамып келеді. Жалпы ішкі өнім 2000 ж. 1 799 344 млн. тг.; 2002 ‒ 3 776 277,3; 2010 ж. ‒ 
21 815 517; 2011 ж. ‒ 27 571 889; 2012 ж. ‒ 30 346 958,2 болды. Біз шағын мақалада бұл 
көрсеткіштерді  мүгедектер  жағдайларының  әртүрлі  жақтарымен  салыстырып  талдауға 
мүмкіндігіміз  жоқ.  Тек  олардың  2000  ж.  базалық  көрсеткіштермен  салыстырғанда  өсу 
екпінінің  пайыздық  сандарын  көрсетейік:  2000  ж.  ‒  100  пайыз  болса,  2002  ж.  ‒  209,9; 
2010 ж. ‒ 121,2; 2011 ж. ‒ 153,2; 2012 ж. ‒ 168,7 пайыз болды.  
Екіншіден, 2000 ж. салыстырғанда 2010 ж. бергі уақытта мүгедектер санының өсу 
деңгейі  шамамен  1,5  есе  өскен  болса  (2010  ж.  149,6;  2011  ж.  ‒  155,9;  2012  ж.  ‒  155,3; 
2014  ж.  168,8  пайыздарды  құрады),  сәл  жоғарыда  көрсетілгендей,  осы  кездердегі  ЖІӨ 
дамуының пайыздар қатарының даму екпіні сәйкес келіп отыр [2].  
Бұл  жағдаяттан  біз  ЖІӨ  өсуі  сол  жылдардағы  мүгедектер  санының  төмендеуіне 
ешбір  көмек  бермейді  деп  айта  аламыз.  Яғни  ЖІӨ  жетістіктері  мүгедектердің  санын 
азайтуға  әсер  ете  алатын  денсаулық  сақтау,  мүгедектіктің  алдын  алу,  мүгедектерді 
қалпына келтіру сияқты нәтижелер бере алмай отыр. Осындай жағдайда, экономиканың 
дамуы мүгедектермен жұмыс істеудегі әлеуметтік жұмыстың қиындықтарын жеңілдетіп 
отыр деп біржақты айта алмаймыз.   
Алайда,  мемлекетіміздің  либералды-демократиялық  реформасын  онан  әрі 
жетілдіру  барысында  халықты  әлеуметтік  қорғаудың  жаңа  мүмкіндіктері  жасалуда. 
Қазақстан қоғамындағы өмірлік маңызды мәселелерді шешу әлеуметтік көмекті кешенді 
дамыту  мен  эффективті  жүйесі  –  қоғамның  әлеуметтік  аядағы  жағдайының  маңызды 
көрсеткішін,  әлеуметтік  субъектісін  қалыптастырады.  Қазақстандық  жүйенің  мақсаты 
бәрінен бұрын, жасына және басқада факторларға қарамастан әрбір  адамды жан-жақты 
қолдау және сауықтырумен қамтамасыз ету, өмірлік мәселелерді шешуде міндетті түрде 
көмек  көрсету  болып  табылады.  Қазақстан  Республикасының  Контитутциясында 
бекітілген  заңда  азаматтардың  құқығы  тегін  сақтандырылған  көлемде  медициналық-
әлеуметтік және психологиялық көмекті алуға мүмкіндігі бар [3]. 
Жалпы  қоғамның  әлеуметтік  жанжалдары  мен  қиындықтарының  бастау  көзі  –  ол 
жастардың  әлеуметтік  мәселелері  болып  саналады.  Қазіргі  уақытта  жастардың 
әлеуметтік  мәселелері,  олардың  қоғамдағы  өмір  тіршілігі  аса  маңызы  бар  нәрселер. 
Адамдар  арасындағы  әлеуметтік  жұмысты  табысты  орындаудың  маңыздылығы 
әлеуметтік  мәселелерінің  туындау  себебін  анықтаумен,  сол  арқылы  әлеуметтік 
мәселелердің ушығып кетуінің алдын алумен анықталады. 

Казахский государственный женский 
 педагогический университет                                                                            Вестник №4 (52), 2014 г. 
210 
Еліміздегі  мүгедектер  мен  мүмкіндігі  шектелген  адамдар  мемлекет  тарапынан 
арнайы  көмекті  қажет  етеді.  Себебі  олардың  физиологиялық,  психикалық, 
интеллектуалдық мүмкіндіктері олардың қоғамда толық белсенді өмір сүруіне мүмкіндік 
бермейді. Осы мәселелерге байланысты Қазақстанда мүгедектерді оңалту мәселесі қолға 
алынды.  Қазақстан  Республикасының  «Қазақстан  Республикасындағы  мүгедектерді 
әлеуметтік  қорғау  туралы»  Заңымен  жергілікті  атқарушы  органдары  мен  жергілікті 
бюджет  құралдары  ішінде  мүгедектерді  қосымша  әлеуметтік  қорғауды  жүзеге  асыру. 
Солардың ішінде мемлекеттік жәрдемақыға қосымша төлеу, жалғызбасты мүгедектерге 
күтім  көрсетуге  мемлекет  тарапынан  қосымшалар,  санатория-курорттық  елдерге 
жеңілдік беру.  
ҚР  Президенті  Назарбаев  Н.Ә.  2014  жылғы  17  қаңтардағы  Жолдауында  «білім 
беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау қызметкерлерінің әлеуметтік пакеттерін қайта 
қарастырған  жөн.  Үкіметке  азаматтық  қызметшілер  еңбекақысының  жаңа  үлгісін 
әзірлеуді және 2015 жылғы 1 шілдеден бастап енгізуді тапсырамын. Ол қызметкерлердің 
еңбекақыларын денсаулық сақтау саласында – 28, білім беру саласында – 29, әлеуметтік 
қорғау  саласында  40  пайызға  дейін  арттыруды  қамтамасыз  етуге  тиіс»  деп  атап 
көрсеткен  болатын.  Бұл  әлеуметтік  жанжалдар  мен  қиындықтарды  тиімді  шешуді 
жеңілдетеді [4]. 
 Президенттің  Жолдауында  әлеуметтік  мәселелер,  мысалы,    мүмкіндігі  шектеулі 
жандар,  жұмыссыздар  және  т.б.  мұқият  қаралған.  Олар  үшін  барлық  жағдайды 
қарастыру,  жәрдемақының  көлемін  өсіру,  оларға  әлеуметтік  жұмыс  жүргізу  сапасын 
арттыру  белгіленген.  Сонымен  қатар  әлеуметтік  көмекке  мұқтаж  адамдарды  жұмыспен 
қамту, нақты жұмыс орындарына жұмысқа орналастыру істері тиянақты бекітілмегендігі 
де  көрсетілген.  Бұл  әлеуметтік  жұмыстағы  қиындықтар  туындатудың  ерекше  жақтары 
болып табылады.  
Елбасымыздың  2020  бағдарламасының  стратегиялық  жоспарында  «Алда  тұрған 
онжылдықтың  аса  маңызды  міндеті  —  Қазақстанның  барлық  азаматтарының  өмір 
сапасы  мен  деңгейін  жақсарту,  әлеуметтік  тұрақтылық  пен  қорғалуды  нығайту 
белгіленген. Ел халқы санының 2020 жылы 10%-ға өсуі үшін мемлекет барлық қажетті 
жағдайларды жасайтын болады. Әлеуметтік қызметтер тек мұқтаж адамдарға көрсетіліп, 
қазіргі заманғы стандарттар мен Қазақстандағы өмір деңгейіне сәйкес болуы керек» [5] ‒ 
деп атап жазылған.    
Қазіргі әлеуметтік жұмыстағы тағы бір қиындық ‒ ол әлеуметтік қызметкерлердің 
өздерін  даярлау  мен  солардың  әлеуметтік  жағдаяттары.  Осындай  жағдайды  шешуде 
әлеуметтік-бағдарлы  модель  үлкен  көмек  бере  алады.  Бұл  әлеуметтік  жұмыстың 
теориялық  негіздеуінің  басым  факторларын  анықтауға  көмектесетін  шешуші  модель 
болып табылады. Ол мынадай мақсаттарға қол жеткізуді көздейді: 1) клиентке өзін орын 
алған  проблемаларды  шешуге  қабілетті  «каузальды  агент»  ретінде  көруіне  және 
пайымдауына  көмек  көрсету;  2)  клиенттің  әлеуметтік  қызметкерді  өзіне  пайдасы 
тиетіндей  білімі  мен  икемі  бар  жан  ретінде  қабылдауына  қолдау  көрсету;  3)  клиенттің 
әлеуметтік  қызметкерді  бірқатар  проблемаларды  шешудегі  серіктес  ретінде  қарауына 
қолдау көрсету. 
Әлеуметтік  жұмыстағы  тағы  бір  қиындықтардың  тобы  ‒  ол,  бағдарламада 
айтылғандай  еңбекке  қабілетсіз  адамдарды  құқықтық  тұрғыдан  қорғау,  психологиялық 
және  моральдық  көмек  көрсету,  әлеуметтік  қамсыздандыруды  заң  бойынша  жүзеге 
асырып,  мемлекет  тарапынан  бөлінген  қаржыны  тиімді  және  нақты  пайдалану  үшін  ең 
алдымен еңбекке жарамсыздығын дәлелдеп, еңбекақы төлеуді мемлекет тарапынан талап 
ету бүгінгі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып саналады.  

Қазақ мемлекеттік қыздар  
педагогикалық университеті                                                                           Хабаршы №4 (52), 2014 ж.  
 
211 
 
Қазақстан Республикасының өмір сүру деңгейі халықтың кірісімен, орташа айлық 
жалақысымен айқындалады. Жалпы халықтың кірісі тікелей түрде жастардың өмір сүру 
жағдайына  ықпалын  тигізіп,  әлеуметтік  көңіл-күйі  мен  материалдық  жағдайына  әсерін 
тигізеді. 
Демократиялық 
қоғамдағы 
нарықтық 
қатынастардың 
объективті 
қиыншылықтарына  қарамастан  жастар  материалдық  мүмкіншілігін  көтеруге  тырысып, 
мемлекет  қолдауына  қарамай,  қолдан  келгеннің  бәрін  істеуде.  Алайда  күнделікті  өмір 
көрсетіп  отырғандай,  жас  азаматтарымыз  нарықтық  заманның  талабын  түсініп,  біраз 
бейімделіп қалған жағдайы бар.  
Қазақстанда  әлеуметтік  жұмыстың  кәсіпқой  қызмет  ретінде  (батыстық  түсінік 
бойынша)  даму  барысы  енді  ғана  дами  бастағанын  ұмытпаған  жөн.  Сондықтан  да 
халықтың әртүрлі топтарына әлеуметтік көмек көрсеткенде әлемде қолданылып жүрген 
тәжірибені белсенді пайдаланған абзал [6].  
Сол секілді әлеуметтік жұмысты ұйымдастыруда белгілі бір әлеуметтік құбылыстар 
мен  процестерге  қолдану  үшін  қалыптасқан  теориялық-методологиялық  тәсілдердің  де 
бар екендігін есте ұстаған лазым.  
Бұл ретте, бір жағынан, жеке тұлғалық деңгейде әлеуметтік көмек көрсетуді, ықпал 
ету  технологияларын  пайдалану,  екінші  жағынан,  көмекке  зәру  индивидтің,  әлеуметтік 
субъектінің  тұрмысына,  тіршілігіне  қолайлы  жағдай  қалыптастыру  бойынша  қызмет 
әдістерін  ескеру  керек.  Осы  контексте  әлеуметтік  жұмыс  өзгермелі  әлемде  адамға 
әлеуметтік  субъектілікті  іске  асыруға  жағдай  туғызу  жөніндегі  қызмет  ретінде  болуы 
тиіс. 
Есірткі  заттардың  немесе  жүйкеге  әсер  ететін  заттардың  заңсыз  таралуы  қазіргі 
кездегі қоғам үшін аса күрделі мәселе болып отыр. Сонымен бірге еліміздегі бірден-бір 
тікелей  ықпал  жасап  отырған  себептердің  бірден-бірі  адамның  басқа  адамды  есірткі 
заттарды немесе жүйкеге әсер ететін заттарды тұтынуға тартуы, үгіттеуі, соған көндіруі. 
Бұл  қылмысқа  көп  жылдардан  бері  аса  мән  берілмей,  дұрыс  көңіл  аударылмай  келе 
жатыр.  Әрине,  нашақорлықтың  және  нашақорлық  дертінің  таралуына  әлеуметтік-
психологиялық  жұқтыру  және  ұқсап  бағу  (елітіп  әкету)  механизмі  үлкен  рөл  ойнайды. 
Қасіретті  кезеңнің  басы  басқалар  тұтынып  жатқан  нәрсенің  дәмін  татуға  еліріп 
қызығудан, ұмтылудан басталады. Дегенмен де, шындығына келетін болсақ, бұл қылмыс 
есірткі  заттардың  немесе  жүйкеге  әсер  ететін  заттардың  таралуына  тікелей  ықпалын 
тигізіп  отырады.  Біріншіден,  нашақорлықпен  ауыратын  адам  есірткі  заттарды  немесе 
жүйкеге  әсер  ететін  заттарды  іздеу  барысында  туған  қиындықтан,  есірткіні  табуды 
жеңілдету  мақсатымен  соған  басқа  адамдарды  көндіреді.  Жасөспірімдер  мен  жастар 
арасындағы  нашақорлар  (уытқұмарлар)  қысқа  мерзімде  және  аса  күш  салмай-ақ  10-15 
адамды  есірткі  тұтынуға  тарта  алатындығы  анықталған.  Бұның  өсімі,  әрине  біздің 
қоғамымыз,  мемлекетіміз  үшін  өте  қауіпті.  Екіншіден,  аса  қауіпті  болып  саналатын 
жағдай  ‒  соңғы  уақыттарда  есірткі  саудасымен  айналысатын  қылмыстық  топтардың 
немесе  қылмыстық  қауымдастықтардың  пайда  табу  ниетімен  есірткі  заттарды  немесе 
жүйкеге әсер ететін заттарды тартатын тұрақты рынок құру мақсатымен көп адамдарды 
есірткі  заттарды  немесе  жүйкеге  әсер  ететін  заттарды  тұтынуға  көндіріп,  тартуының 
қарқын алып келе жатқаны [7]. 
Қазіргі  кезде  еліміздегі  әлеуметтік  жұмыстың  қиындықтары  мен  жанжалдарын 
тиімді шешу мен оны азайтудың жолы салауатты өмір салтын қалыптастыру, әлеуметтік 
көмекті  тиімді  пайдалану,  клиенттермен  жақсы  қарым-қатынаста  болуы.  Қазақстан 
қоғамы  көпұлтты,  көп  дінді,  жалпылай  айтқанда  көп  құрамды  қоғам.  Қазақстанда 

Казахский государственный женский 
 педагогический университет                                                                            Вестник №4 (52), 2014 г. 
212 
халықтардың ұлтаралық татулығы мен бірлігін қамтамасыз ету мәселесі мемлекеттілікті 
дамыту аясында ерекше маңызға ие. 

жүктеу/скачать 2,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: