Научный руководитель – Г.К. Атабаева

198 
 
Название  «Мəңгілік  Ел»  имеет  сакральный  смысл,  так  как  красной  нитью  проходит 
через  всю  нашу  историю,  уходя  своими  первоистоками,  словно  прозрачный  родник,  в 
далекое прошлое. 
Мечтой  древних  тюрков  были  мысли  о  вечной  жизни  и  сближение  с  Тенгри 
посредством понятия вечного существования и обращения в его любимых рабов. Эти мечты, 
слившись воедино, только по милости одного Создателя превратились в понятие вечности. 
Наши  предки  соответственно  воспринимали  в  тесной  взаимосвязи  три  сущности – Тенгри, 
человека  и  землю  как  проявление  идеальной  жизни.  Из  источников  известно,  что  значение 
«Вечного  Тенгри» (Мəңгілік  Тəңірі)  люди  понимали  как  самое  высшее  и  самое  святое 
величие. Поэтому предки древних тюрков – гунны, динлины, саки, и многие другие, начиная 
свое происхождение от «Вечного Тенгри», стали зависимыми от образа Создателя. 
Понятие «эль» всегда было главной проблемой в древнем кочевом обществе, оно, как 
правило,  воспринималось  как  понимание  общности,  состоявшей  из  союза  родов  и  племен, 
группировавшихся  вокруг  правителя.  Необходимо  отметить,  что  название  «эль»  у  древних 
кочевников  Центральной  Азии  возникло  раньше  тюркских  каганатов.  По  историческим 
источникам можно увидеть, что иногда этот термин употреблялся наряду с термином «юрт». 
Поэтому до сих пор казахи говорят «у мужчины есть три юрта» (ер жігіттің үш жұрты бар). 
Таким  образом,  избранные  «Вечным  Тенгри»  каганы  или  ханы,  а  также  их  беки, 
считавшиеся  всегда  родичами  Тенгри,  боролись  за  создание  «Вечного  эля».  Все  каганы, 
потомки  династии  Ашина,  создавая  Тюркский  каганат,  Тюргешский  каганат,  Карлукский 
каганат,  Западный  и  Восточный  Тюркские  каганаты,  Караханидский  каганат  думали,  что 
образовали «Вечный эль». И кочевники монголы верили, что их государство было «Мəңгілік 
Тəңір елі» (Вечным божественным элем) [1]. 
Республика Казахстан прошла очень долгий и трудный путь – это была борьба за право 
существования.  В  наступившем 2015 году  наша  страна  будет  отмечать 550 лет  со  дня 
основания Казахского ханства. 
Из  истории  нам  известно,  что  образование  в 1465 году  Казахского  ханства  было 
вызвано прежде всего объективными причинами, став закономерным итогом социальных  и 
политических событий того периода, и имело большое значение для будущего Казахстана.  
С  образованием  Казахского  ханства  в XV–XVIII вв.  была  заложена  основа  для 
естественного развития общенародной духовности.  
Велика  роль  Абылай-хана  в  становлении  Казахского  ханства  в XVIII веке.  Нужно 
сказать,  что  именно  при  нем  началось  становление  новых  взаимоотношений  Российского 
государства и Казахского ханства. 
Существующие ныне границы Казахстана были установлены именно во времена Касым 
хана.  При  нем  были  заложены  основные  принципы  государственности  казахов, 
определявшие их жизнь до колониального захвата в ХIХ веке. Именно Касым хан выработал 
и  сделал  жизнеспособными  морально-этические  и  социально-правовые  нормы  общества, 
способствовавшие укреплению единства на более высоком уровне, чем родоплеменные узы. 
Он поставил перед собой и во многом осуществил цель создания такого государства кочевой 
цивилизации, которое отличалось бы четко регламентированным порядком и укладом жизни, 
строго  определенными  внешними  границами  и  маршрутами  кочеваний,  обязательными 
налогами  в  государственную  казну  и  судебной  властью,  отлаженным  механизмом 
мобилизации населения в случае войн, стихийных бедствий и т.д. Иначе говоря, в условиях 
номадизма  была  сделана  попытка  обустройства  самодостаточной  системы  на  основе 
скотоводческо-земледельческой и, отчасти, торгово-ремесленной модели экономики.  
Слава  о  независимом,  устойчивом  правовом  государстве,  каким  стало  Казахское 
ханство,  обошла  весь  тогдашний  цивилизованный  мир.  Знали  Касым  хана  и  в  Европе. 
Австрийский дипломат Зигмунд Герберштейн в своей книге «Записки о Московских делах» 
опубликовал  интересные  материалы  о  Казахском  ханстве,  его  политическом  устройстве,  о 
жизни казахского народа. Касым хан, трудившийся во благо народа, заслуженно пользовался 
огромным  уважением  широких  народных  масс.  Поэтому  его  авторитет  через  века  лишь 

199 
 
повышался. Свод законов, разработанный Касым ханом, народ назвал метко и точно «Қасым 
салған  қасқа  жол» («Столбовая  дорога,  проложенная  Касым  ханом»).  Он  умер, 
оплакиваемый всем народом, и был похоронен в городе Сарайчике [2]. 
Тауке  хан  заслуженно  считается  основоположником  обычного  права  казахов, 
поскольку именно при нем произошло окончательное оформление юридической системы 
казахского общества, что дало возможность консолидировать общественные ресурсы для 
достижения общих задач, стоящих перед всей страной. 
Как  пишет  историк  В.А.  Моисеев: «Годы  правления  Тауке  хана  безусловно, 
занимают  особое  место  в  казахской  истории.  Это  был  «Золотой  век»  прекращения 
губительных  феодальных  усобиц,  и  мощного  отпора  неприятелям,  век  относительного 
господства законов, развития экономики и процветание торговли». 
Первое  серьезное  изменение  Тауке  внес  в  систему  властных  отношений.  Пытаясь 
установить  равновесие  между  различными  группировками,  Тауке  предоставил  бийским 
советам властные дополнительные полномочия, в частности:  
1. Принятие важных государственных и политических решений;  
2. Исполнение судебных функций;  
3. Осуществление дипломатических и миротворческих инициатив. В совокупности 
бийские  советы  исполняли  военные,  политические  и  идеологические  функции. 
Одновременно  данная  мера  была  направлена  на  ограничение  политического  влияния 
чингизидов.  Как  правило,  Тауке  хан  проводил  ежегодные  консультации  с  биями  по 
актуальным вопросам политики и хозяйства в местечке Култобе. 
Тауке хан стал первым, кто смог упорядочить племенные и родовые отношения.  
Реформы Тауке хана коснулись так же и правовой системы. Именно при нем были 
внесены  существенные  дополнения  в  обычное  право  казахов.  Свод  законов  под 
названием  «Жеты  Жаргы» («Семь  установлений»).  Согласно  народным  приданиям, 
Тауке  собрал  на  Култобе  биев  трех  жузов,  которые  на  основе  старых  установлений 
Касым хана и Есим хана разработали и приняли новый свод законов, включающий в себя 
семь основных разделов: 
1.  Земельный  закон («Жер  дауы»),  в  котором  обговаривалось  решение  споров  о 
пастбищах и водопоях. 
2. Семейно-брачный закон, где устанавливался порядок заключения и расторжения 
брака, права и обязанности супругов, имущественные права членов семьи. 
3.  Военный  закон,  регламентирующий  отправление  воинской  повинности, 
формирование подразделений и выборов военачальников. 
4.  Положение  о  судебном  процессе,  обговаривающее  итоги  судебного 
разбирательства. 
5. Уголовный закон, устанавливающий наказание за различные виды преступлений, 
кроме убийств. 
6.  Закон  о  куне,  устанавливающий  наказание  за  убийства  и  тяжкие  телесные 
повреждения. 
7.  Закон  о  вдовах,  регламентирующий  имущественные  и  личные  права  вдов  и 
сирот, а так же обязательства по отношению к ним общины и родственников умерших.  
Кроме  «Жеты  Жаргы»  продолжал  использовать  в  качестве  источника  и  «Кодекс 
Касыма»,  особенно  в  области  международного  права.  Своеоразными  дополнениями  к 
кодексам были положения биев «Ереже» и «Білер сөзі» – рассказы, содержащие сведения 
о практике суда биев-судебном прецеденте [3]. 
Конечно же, было много ханов и султанов, которые внесли свой вклад в формирование 
нашего  единого  государства,  а  также  нельзя  забывать  о  том  каким  трудом  нам  досталась 
независимость, как наши предки из всех своих сил боролись за наше мирное существование.  
А.  И.  Герцен  когда-то  произнес  что «...последовательно  оглядываясь,  мы  смотрим  на 
прошедшее  всякий  раз  иначе;  всякий  раз  разглядываем  в  нем  новую  сторону,  всякий  раз 

200 
 
прибавляем  к  уразумению  его  весь  опыт  вновь  пройденного  пути.  Полнее  сознавая 
прошедшее,  мы  уясняем  современное;  глубже  опускаясь  в  смысл  былого – раскрываем 
смысл будущего; глядя назад – шагаем вперед».  
Мусахаев А. предложил проект по созданию Шежире. Шежире – это древняя казахская 
традиция составления родословной человека, история рода. Историю делают люди, а шежире 
это  история  рода  в  судьбах  многих  поколений  легендарных  предков,  отцов  и  дедов, 
множества  линий  дальних  и  близких  родственников  каждого  человека.  Честь  рода  была 
приоритетом в системе ценностей степняков и считалась главным достоянием рода, поэтому 
честь  и  достоинство,  мужество  и  героизм  были  характерны  для  всех  членов  кочевого 
сообщества.  Целью  проекта – является  возрождение  духовно-нравственных  ценностей  и 
традиций казахского народа, как объединяющего начала для всех этносов, населяющих нашу 
страну в единый народ Казахстана. 
У  Нурсултана  Абишевича  есть  такое  высказывание: «Насколько  важно  перенимать 
лучшие  достижения  мировой  цивилизации  и  приобщаться  к  духовным  ценностям  других 
народов,  настолько  же  важно  не  порывать  со  своими  собственными  глубокими  корнями, 
помнить, знать и ценить неисчерпаемую духовную сокровищницу родной земли, постоянно 
отдавая себе отчет в том, гражданами какой страны мы являемся». 
Нужно  восстановить  имидж  нашего  народа,  бывшего  ядром  Великого  переселения 
народов  и  сыгравшего  ключевую  роль  в  зарождении  и  развитии  мировой  цивилизации. 
Необходимо восстановить высокие нравственные устои традиционного казахского общества, 
где  каждый  человек  представлял  общественную  ценность,  где  существовала  взаимная 
ответственность человека перед обществом и общества перед человеком. Только общество, 
основанное на таких принципах способно стать единым народом с большим будущим [4]. 
 
Использованная литература: 
1.  Омарбеков  Т.  Шедший  много  веков  к  понятию  «Мəңгі  ел»  многострадальный  казахский 
народ  достоин  им  стать / 2014 [http://www.zakon.kz/page,1,2,4604573-shedshijj-mnogo-vekov-
k-ponjatiju.html] 
2. Сейдимбек А. Мир казахов / 29.07.2014 [интернет ресурс]  
3. Казахское ханство при Тауке – хане (1680-1718) // История Казахстана [http://tarikh.kz/] 
4. Мусахаев А. «Мəңгілік Ел» – это наш великий Казахстан [http://rall.kz/o-kompanii/mangilik-
el-eto-nash-velikiy-kazahstan.html?lang=ru] 
 
А.С. Атымтаева, С.Е. Хамитова, 
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің магистранттары 
 
Ғылыми жетекші – Б.Н. Ақшалова,  
филология ғылымдарының кандидаты, доцент  
 
МƏҢГІЛІК ЕЛ – БОЛАШАҚҚА БАСТАР ЖОЛ 
 
Адам – қашанда  еркіндікті,  бостандықты  аңсайды,  аңсап  қана  қоймай,  сол  үшін 
күреседі жəне түрлі əдістер мен амалдар ойластырады. 
Бостандық,  еркіндік,  тəуелсіздік – баға  жетпес  байлық,  асыл  қазына.  Оған  жетудің 
жолы əрқилы. Негізгісі екеу. Бірі – күрес жолы, екіншісі келісім жолы. Ал тəуелсіздікке қол 
жеткізген  соң  оны  сақтап  қалу,  одан  да  қиын.  Ал,  ол  үшін  халыққа  біртұтас  идея,  алға 
жұмылдыратын  бағыт,  мақсат – мұрат  керек.  Осы  орайда,  ел  призентінің  ұстанып  отырған 
басым  бағыттарын  атап  айтсақ  болады.
 
Ағымдағы  жылдың 17 қаңтарындағы  Елбасы 
Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың Қазақстан Халқына Арналған Жолдауы осыдан бір жыл 
бұрын Елбасы өзі жария еткен еліміздің 2050 жылға дейінгі дамуының жаңа саяси бағдарын, 

201 
 
яғни,  Қазақстандық  дамудың  бағыт-бағдарын  айқындап  берді. «Қазақстан-2050» 
cтратегиясының  тағы  бір  айрықша  мақсаты – жасампаздық  еңбек  пен  əрбір  азаматтың 
қажыр-қайраты  тұтастай  алғандағы  мемлекеттің  əлеуметтік  əл-ауқатының  жақсара  түсуіне 
жол ашатын жоғары бəсекелік қабілетке ие Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамын құру [1] . 
Біз үшін ортақ тағдыр – бұл біздің Мəңгілік Ел, лайықты əрі ұлы Қазақстан! Мəңгілік 
Ел – жалпы қазақстандық ортақ шаңырағымыздың ұлттық идеясы. 
Ол арман – əлем елдерімен терезесі тең қатынас құрып, əлем картасынан ойып тұрып 
орын алатын Тəуелсіз Мемлекет атану еді. Біз армандарды ақиқатқа айналдырдық. Мəңгілік 
Елдің  іргетасын  қаладық.  Біз  үшін  болашағымызға  бағдар  ететін,  ұлтты  ұйыстырып,  ұлы 
мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол – Мəңгілік Ел идеясы. 
Мəңгілік  Ел...  Мəңгілік  Қазақсатан...  Мəңгілік  арман...  Мəңгілік  идея...  Мəңгі  болу – 
мəңгілік  арман.  Мəңгіге  шектеме  болмайтыны  секілді,  мəңгілік  елге  айналу  өркениетке 
ілескен  бұл  күннің  толқынында  жүрген  жұрттың  арманы.  Қазіргі  таңда  қоғамның  алдында 
тұрған  негізгі  беталысқа  айналып  отыр.  Тарихымызға  көз  жүгіртетін  болсақ,  ата-
бабаларымыздың  ғасырлар  бойғы  мұраттары  мен  үмітінің  нəтижесінде,  біздің  жастардың 
болашағы жарқын, əрі кемел болуы үшін талай ғасырлар, оқиғалар сыр шертеді. Біз үшін қай 
замандағы  тарихымыз  болмасын  қымбат,  өйткені  айтулы  кезеңдерде  ту  ұстаған 
бабаларымыздың барлығы да құрметті. Исатай, Махамбеттер отаршылық саятына қарсы тұра 
білді.  Сан  ғасырлар  бойы  қаншама  тарихи  оқиғаны  өткерген,  еліміз  ұлтазаттық  көтеріліске 
келгенде де қайсарлықпен күресе білді. Бұл күрес азаттық үшін өткен сан күрестің соңы емес 
еді. Елін жерін қорғаған, туған жерінің қарсы қадамы үшін басын басын өлімге тіккен ата-
бабаларымыздың  бойындағы  ерен  күш,  биік  рухқа  əр  кез  мақтанышпен  қараймыз. 
Бабаларымыздың сол қасиеті болашақ ұрпаққа мұра мен ұран болып келе жатыр. 
 
Қазақ даласында мəңгілік ел идеясымен пара пар «Оян қазақ!» – деп ұрандаған ақын-
жазушыларымыздың  дəйектемесінің  өзі  де  сол  мəңгілікке  қол  жеткізудің,  бостандықты 
қалаудың,  қазақ  халқының  тəуелсіздікке  қол  жеткізуін  армандауының  көрінісі  деп  білеміз.
 
Міржақып Дулатовтың «Оян, қазақ» кітаптары қазақ қоғамындағы ең алғаш айтылған өткір 
сөздердің  бірі  болды.
 
Əр  адам  жеке  басының  ғана  қамын  ойламай,  елінің,  ұлтының  қамын 
ойлауы керек, ұлтына жақсылық жасаған адамның аты ұрпақтан ұрпаққа тарайды. Міржақып 
Дулатов  өмірінің  мəні  де  осында  еді. «Қайтсек  жұрт  боламыз?»  деген  мақаласында 
патшаның  отарлау  саясатынан  құтылу  үшін,  елдігімізді,  тілімізді,  дінімізді  сақтау  үшін  не 
істеуіміз керек дей отырып, ол үшін мемлекет, авто-номия құруымыз керек, кім күшті болса, 
сол  жұрт  болып  дегеніне  жетеді,  күш  дегеніміз  ол – əскер  дейді. «Бұл  заманда  əскері  жоқ 
жұрт жұрт емес, құл. Біз қазір екі жолдың тарауында тұрмыз, қайсысына түсетін болсақ та 
ерік өзімізде» [2] яғни бір жолы құлдық, екіншісі жұрттық жолы. Ол қазақ халқының даму 
деңгейі  төмен,  отар  халық  емес,  тағы,  дөрекі  емес  екендігін,  бейбітшілік  сүйгіштігін 
дəлелдеуге  тырысты.  Жалпы  қазақ  халқының  жақсы  өмірге  жетуіне  қажетті  басты  нəрсе – 
еркіндік пен тəуелсіздікке жету деп, оны өз шығармаларында көрсете білді. Жиырмасыншы 
ғасырдың  бас  кезіндегі  қазақ  зиялыларының  ұлы  шоғырын  топтастырған  ортақ  мұрат - 
бодандық  бұғауында  жаншылған  елін  құлдықтан  құтқару,  жаңа  ұлттық  сананы  қалып-
тастыру,  өзге  өркениетті  елдер  қатарына  қосу  болғаны  белгілі.  Мағжан  да  осы  мұратты 
жүзеге асырудың жолдарын іздеп, басын тауға да, тасқа да соққан. 
Кел, қазақ, қолдағыдан құр қалмайық, 
Отырайық жиылып, оңдалайық. 
Мың жылғы өткен қумай ата заңды, 
Өнерден кем қалмайық, ойланайық, 
Жер қалар, біз жиылып қала салсақ, 
Қайдағы оңды жерді таңдап алсақ, – деп [3], отырықшы тұрмысқа көшіп, қала салуды 
елді, жерді ешкімге бермей, сақтап қалудың бірден бір жолы ретінде ұсынады.  

202 
 
Халқының  тағдырын  ойлаған  Алаш  əдебиеті  өкілдері  таптың  емес,  тұтас  қазақтың 
қамын жеп, ұлтқа қызмет етудің өшпес те өлмес үлгі-өнегесін көрсеткен айрықша құбылыс. 
Ол біріншіден, тарих тағылымына үңілдірсе, екіншіден, Алаш арыс-тарының діттеген мұрат-
мақсаттарына  деген  адалдық  пен  саяси  ұстанымдарынан  бір  табан  шегініс  жасамаған 
тұлғаларын тануда да үлкен мəнге ие.  
Қазақстандағы  ұлттық  идеяның  тарихы  мен  тағдырын  бiр  ауыз  сөзбен  шиырып  айтар 
болсақ, ол – ұлтжанды тұлғалардың қасiретi мен қуғын-сүргiнге ұшырағаны, кешегi əралуан 
ұлттық идеяны əу бастағы тартымды мəн-мағынасынан жұрдай болған социалистiк идеяның 
алмастырғаны,  ол – өз  елiндегi,  өз  жерiндегi  біраз  қазақтың  күшпен  таңылған  саяси-
идеологиялық  тапшыл  ұрандар  мен  адасулар  əсерiнен  қазақтан  жатсынуға  бет  түзегенi. 
Ұлтын  сүйген,  ұлтымызға  төнген  қауіпті  ұғынған  рухы  биiк  ақын-жазушылар,  ғалымдар, 
жекелеген  тұлғалар  туған  халқының  тiлi,  дiнi,  мəдениетi,  жерi  үшiн  отқа  күйiп,  суға 
түскенмен,  қылышынан  қан  тамған  тоталитарлық  жүйе  Қазақстанда  тiлге  жеңiл,  жүрекке 
жылы ұлттық идеяны түзуге де, халыққа ұсынуға да жеткiзбедi. Жиырмасыншы-отызыншы 
жылдары  Алаш  зиялылары  құрбандыққа  шалынғаннан  кейiн  ұлттық  идеяны  табу 
бағытындағы  «Жас  тұлпар»  қозғалысының  дүниеге  келгенiнен, «Қазақ  əдебиетi», «Зерде» 
газет-журналдарындағы  ұлт  тарихы,  тiлi,  мəдени  мұрасы  жайлы  жарияланымдардан, 1986 
жылғы  желтоқсан  оқиғаларынан  көреміз.  Бұл  қазақ  жастарының  тəуелсіз  қоғамды 
аңсауынан,  егеменді  мемлекет  болуға  ұмтылуының  бір  көрінісі  екенін  анық  айтамыз.  Бұл 
арманға 1991 жылы қол жеткізіп, тəуелсіз мелекет болдық. 
Бүгінде  халқымыздың  қажырлы  еңбегінің  арқасында  əлеуметтік  əл-ауқатымыз  артып, 
инновациялық  даму  жолына  түстік.  Ұлт  болып  ұйысып  алдымызға  қойған  мақсаттарға 
жетуде  қастерлі  тəуелсіздіктің  құны  жолындағы  құрбандарын  ұмытпай,  оларды  үлгі  ету 
арқылы  күш-қайратқа  жəне  рухани  бірлікке  ие  бола  аламыз.  Алаш  ардақтыларының 
аманатын  ұлықтау  мақсатында  жұдырықтай  жұмылып,  түрлі  маңызды  іс-шараларды 
ұйымдастыруды жоспарлап отырмыз. 
Қазіргі  Қазақстан  əлем  сахнасында  мақтанарлықтай  беделге  ие.  Жас  мемлекетіміз 
осындай  аз  ғана  уақыттың  ішінде  көптеген  ірі  экономикалық,  саяси  жəне  əлеуметтік 
жетістіктерге  қол  жеткізді.  Қазіргі  таңда  Қазақстан  жас  мемлекет  бола  тұра,  көптеген 
елдерден əлдеқайда алда. Еліміздің аяғынан нық тұруы, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету 
жəне  экономикамыздың  жедел  қарқынмен  дамуы – қазіргі  таңда  негізгі  стратегиялық 
бағыттар.  Бүгінгі  Қазақстан – тек  өзі  орналасқан  аймақта  ғана  емес,  бүкілəлемдік 
проблемаларды  талқылауда  жəне  шешуде  ықпалды  рөл  атқаратын  ел. «Қаз  тұрып,  қадам 
басқан  тəуелсіздік  сəбилік  тұсауын  өміршең  уақытқа  кестірген  кезден  бастап,  осынау 20 
жылдың  бедерінде  айшылық  жерді  алты  рет  аттаған  алып  секілді,  дəуір  жалынын  мығым 
ұстап,  тізгінін  бекем  қаға  білді» – деп  Елбасымыз  айтқандай,  егемен  Қазақстанды  бүгінде 
барша əлем танып отыр. 
Бүгінде  Отанымыздың  жетістіктері – əрбір  азаматтың  ұлттық  мақтанышы.  Күшті 
қуатты  мемлекеттер  ғана  ұзақ  мерзімдік  жоапарлау  мен,  тұрақты  экономикалық  өсумен 
айналысады. «Қазақстан-2050  стратегиясы – барлық  саланы  қамтитын  жəне  үздіксіз  өсуді 
қамтамасыз  ететін  жаңғыру  жолы.  Бұл  елдігіміз  бен  бірлігіміз,  ерлігіміз  бен  еңбегіміз 
сыналатын, сына жүріп шыңдалатын үлкен емтихан [4]. 
Мəңгілік  идеясын  жүзеге  асыру  бүкіл  қоғамға  жүктелуде  жəне  əрбір  ұлтын  сүйетін 
азаматтар оған өз ықпалын тигізу керек. Бұл орайда, елін сүйетін, елінің дамуына өз үлесін 
қосатын, ұлтжанды азаматтарды тəрбиелеу маңызды мақсаттардың біріне айналып отыр. 
Жас  ұрпақты  Отанына,  халқына,  еліне,  жеріне  деген  сүйіспеншілікке  тəрбиелеп, 
олардың бойына сіңіріп қалыптастыру халық тəрбиесінде жетекші орын алады. Патриоттық 
тəрбие  беру  арқылы  оқушының  саналы  сезімін  көзқарасын  қалыптастырады.  Оқу  орнында 
патриоттық  тəрбиенің  тереңдеуі  Отанымыздың  саналы  да  белсенді  күрескерлерін 

203 
 
тəрбиелеуге,  оларды  еліміздің  игілігіне  жанқиярлықпен  еңбек  етуге,  республикамыздың 
мүддесін  қорғауға  жаңа  мүмкіндіктер  туғызады.  Жастардың  Отанды  қорғауға  даярлау,  жас 
азаматтардың  патриоттық  тəрбиесінің  танымдары  мен  мінездерін  қалыптастыру  күрделі 
жəне  сан  түрлі  процесс.  Оқушының  дүние  танымын,  білімін,  көзқарасын  қалыптастыруда 
мектеп  шешуші  рөл  атқарады.  Аға  ұрпақтың  лайықты  мұрагері  болу  үшін  жастарға 
халқымыздың  Отан  мүддесі  жолында  жасаған  ерлік  істерінің  ұлылығын  жете  түсіндіре 
отыруымыз  қажет.  Сол  арқылы  əр  жас  жігіт,  бойжеткен  қыз  еліміздің  келешегі  жолында 
табанды  күрескер  болуы  керек  екенін  түсінуі  тиіс.  Ер  жүрек  адамды,  табанды  күрескерді 
тəрбиелеудің  негізі  мектепте  басталады.  Жалпы  патриотизм  дегеніміз – Отанға  деген 
сүйіспеншілік, мемлекет алдындағы борышын жанқиярлықпен орындау. 
Ал Қазақстандық патриотизм - Қазақстан азаматының өзін осы елдің төл баласы нағыз 
азаматы ретінде сезінгенде, Қазақстанды өзінің туған елі, Отаны деп есептеген жағдайда ғана 
қалыптасады  дей  келе  Қазақстанның  патриоты  қандай  болу  керек  екенін  белгілесек,  онда 
оның ерекшеліктері мынада: 
 
Қазақстанда 130 – дан  астам  ұлт  өкілдері  тұрады.  Көп  ұлтты  мемлекет. 
Барлығы  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  рəміздеріне  ерекше  құрметпен  қарайды, 
шын ниетімен қадірлейді. Əрбір ұлттың Қазақстанды ортақ үйіміз деп санай білуі; 
 
Қазақстанда тұратын барлық халықтар ұлтына қарамай Отанды қорғауға дайын 
болуы; 
 
Қазақстан  халықтарын  өзінің  Отан  алдындағы  қызметін  түсінуі  мен  оны 
орындауға деген ұмтылыстың болуы; 
 
Əр  баланың  бойында  адамгершілік,  батылдық,  шыдамдылық,  төзімділік 
қасиеттерін дамытып, жеке тұлғаны қалыптастыруға үлес қосу болып табылады. 
 
Ана тілін құрметтеу, оны дамыту, өз тілінде сөйлеу əрбір адамның қоғам мен 
мемлекет алдындағы жауапкершілігі екенін түсінуі. 
Тəуелсіздік  ғасырлар  бойы  халқымыз  аңсаған  аса  маңызды  құндылық.  Бұл 
құндылықтың түйіні біреу ғана – Мəңгілік Ел біздің өз қолымызда. Ол үшін өзімізді үнемі 
қамшылап, ұдайы алға ұмтылуымыз керек. Байлығымыз да, бақытымыз да болған Мəңгілік 
Тəуелсіздігімізді көздің қарашығындай сақтай білуіміз керек. Елбасы Жолдауында айтылған 
осы бір сөздер əрбір саналы азаматтың жанын тербері сөзсіз.  
Мəңгілік Ел ұғымы ұлтымыздың ұлы бағдары – «Қазақстан-2050» Стратегиясының түп 
қазығы  болып  табылады.  Біз  өзгенің  қателігінен,  өткеннің  тағылымынан  сабақ  ала  білуге 
тиіспіз.  Ол  сабақтың  түйіні  біреу  ғана – Мəңгілік  Ел  болу  біздің  өз  қолымызда.  Бұл  үшін 
өзімізді  үнемі  қамшылап,  ұдайы  алға  ұмтылуымыз  керек.  Байлығымыз  да,  бақытымыз  да 
болған Мəңгілік Тəуелсіздігімізді көздің қарашығындай сақтай білуіміз керек. Тəуелсіздікке 
қол жеткізгеннен гөрі оны ұстап тұру əлдеқайда қиын. Бұл – əлем кеңістігінде ғұмыр кешкен 
талай  халықтың  басынан  өткен  тарихи  шындық.  Өзара  алауыздық  пен  жан-жаққа  тартқан 
берекесіздік талай елдің тағдырын құрдымға жіберген. Тіршілік тезіне төтеп бере алмай, жер 
бетінен  ұлт  ретінде  жойылып  кеткен  елдер  қаншама.  Алдыға  қойған  ұлы  мақсаттары  бар, 
ертеңіне  сеніммен  қарайтын,  жастары  алғыр,  жаңалыққа  жаны  құштар,  рухы  биік  ел  ғана 
мəңгілік ел болып ғасырлар бойы жасайды. «Қазақстан-2050» – Мəңгілік Елге бастайтын ең 
абыройлы, ең мəртебелі жол.  
 
Пайдаланылған əдебиеттер: 
1.  Қазақстан  Республикасының  Президенті,  Елбасы  Н.  Назарбаевтың  Қазақстан  Халқына 
Жолдауы. 
2. Байтұрсынов А.Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 448 б. 
3. Жұмабаев М.Шығармалары. – Алматы: Жазушы, 1989. – 448 б. 
4. Айқын «Қазақстан жолы-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ». – 2014. – 18 қаңтар. 

204 
 
С.С. Гайбуллаева, А.Т. Елшібекова, 
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің магистранттары 

жүктеу/скачать 2,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: