Тәшімбай салтанат қуатбекқызы «Мухаббат-наме» ескерткішінің (ХІV ғ.) лексикасы


Ах урур – аһ ұрды, күйінді. Төл тілімізде аһ ұрды



бет114/126
Дата23.02.2022
өлшемі0,97 Mb.
#26246
түріДиссертация
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   126
Байланысты:
Ташимбай дисс посл (1)

Ах урураһ ұрды, күйінді. Төл тілімізде аһ ұрды тіркесі өкінді, қатты опық жеді мағыналарын білдіреді.

Ачықмыш бөриаш бөрі. Ачықмыш бөри қойға кирү йаңлық 132 (Аш бөрінің қойға тигеніндей тиеді). Бұл аш сөзі өзінің бастапқы мағынасын жоғалтпаған. Бұл сөздің тұрақты тіркеске айналуына халықтың көп қолдануы себеп болған. Қазақ тілінде аш бөрідей тіркесі жалақтап, опырып жіберді, құныға ауызды салды мағыналарында қолданылады. Және де осы тіркеске мағыналас аш кенедей, аш қасқырдай, аш қарын, аш өзек, аш бел сияқты поэтикалық бояуы қоюланған біртұтас мағына беретін тұрақты тіркестер жиі кездеседі.

Улус туттыел биледі. Қазақ тілінде бұл тіркес ел билеп, жұрт ұстады, ел [жұрт] сұрады, ел ұстады деген тіркестермен сәйкес келіп ел басқарып, өкім-билік жүргізді мағыналарын береді. Қазақ тіліндегі ұстау етістігі мал атауларына, жансыз зат есімдерге қатысты жұмсалып, еркін тіркес құрайды. Ал ел сөзімен тіркескенде дербес мағынаға ие болады. Елді, халықты басқаратын адам бейнелігі басым күллі жұртты қолына ұстау деген образ арқылы сомдалған.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   126




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет