Тіл дамыту жұмысында
жүктеу/скачать 4,21 Mb.
|
| Сөйлеу түрлері. Сөйлеу сыртқы және ішкі болып екіге бөлінеді. Сыртқы сөйлеу ауызша және жазбаша, сондай-ақ диалогтық және монологтық болып бөлінеді. Оқушылар өз пікірлерін әуелі сөйлемді ойша құрастырып алады, кейде өзіне өзі сыбырлап айтады. Осыдан кейін ғана сыртқы сөйлеуге айналдырады.
Ішкі сөйлеу әсіресе жазбаша мазмұндама, шығарма жұмыстарына дайындық кезінде күшейеді: балалар не жөнінде жазу, қандай сөздер қолдану, сөйлемді қалай құрастыру керектігін ойланады. Мұндай ойша дайындық балалардың сөйлеу дағдылары мен шеберліктерін жетілдіре түседі. Белгілі ұстаз Т.Тәжібаев «Жазба сөз-ауыз сөзге қарағанда өзгеше психологиялық негізі бар, айрықша тіл функциясы. Ол өте қиын, саналы әдейі бір мақсатпен жұмсалатын тіл формасы» дегенін дәлелдеген. Жазып сөйлескенде логикалық байланыс күшті сақталуға тиіс. Логикалық байланыс арқылы оқушы жазушының ойын дәл түсінеді, пікірін толық аңғарады. Жазып сөйлескенде бір айтылғанды қайталауға, керексіз қыстырма сөз қолдануға болмайды. Сондықтан ойды жазып білдірудің мазмұны жүйелі, ауызша сөйлегендігінен толығырақ болуы тиіс. Жазба жұмыстары (мазмұндама, шығарма жазу) бесінші сыныптан басталады. Балалар ойын екінші біреуге жүйелі түрде айтып беруге енді-енді дағдылана бастайды. Сондықтан 5-інші сынып оқушыларының тілін дамыту жұмысы үйрету сипатында болады.
жүктеу/скачать 4,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|